Phát hiện 'kho báu' dưới lòng biển, ông Trump bất ngờ ký sắc lệnh thúc đẩy nhanh quá trình khai thác, quyết tâm chấm dứt sự thống trị của Trung Quốc?

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ký sắc lệnh hành pháp yêu cầu Chính phủ liên bang đẩy nhanh quy trình cấp phép cho các dự án khai thác khoáng sản dưới đáy biển sâu, một động thái nhằm khởi động ngành công nghiệp còn đang trong giai đoạn sơ khai và giành lại quyền kiểm soát chuỗi cung ứng khoáng sản chiến lược từ tay Trung Quốc.

Sắc lệnh, được ký vào ngày 24/4, kêu gọi nhanh chóng thúc đẩy hoạt động khai thác khoáng sản dưới đáy đại dương bằng cách rút ngắn thời gian cấp phép, triển khai khảo sát địa hình đáy biển và xác định các cơ hội tiềm năng cho các doanh nghiệp khai thác.

“Mục tiêu là khai phá các nguồn khoáng sản chiến lược ngoài khơi của nước Mỹ”, một quan chức cấp cao trong chính quyền tiết lộ trước lễ ký. Tổng thống đã nhiều lần khẳng định rằng việc đảm bảo quyền tiếp cận các loại đất hiếm và nguyên vật liệu thiết yếu là ưu tiên hàng đầu về an ninh quốc gia và kinh tế.

Đây là bước đi mới nhất trong nỗ lực của ông Trump nhằm mở rộng khả năng tiếp cận khoáng sản chiến lược - những nguyên liệu mà chuỗi cung ứng toàn cầu từ lâu đã bị Trung Quốc chi phối.

Hiện tại, cho đến nay, Cơ quan Quản lý Đáy biển Quốc tế (ISA) vẫn kiên quyết từ chối việc cấp phép cho các hoạt động khai thác thương mại tại các vùng biển quốc tế, viện dẫn những lo ngại về môi trường và việc thiếu một khung pháp lý toàn diện về thuế và phân chia lợi ích toàn cầu.

Tranh luận hiện nay xoay quanh khu vực Clarion-Clipperton giàu tài nguyên nằm giữa Hawaii và Mexico trên Thái Bình Dương. Tại đây, những cục đá kim loại có kích thước tương đương củ khoai tây nằm rải rác trên đáy biển chứa niken, coban, đồng và mangan - cùng với một lượng nhỏ đất hiếm, đều là các nguyên liệu thiết yếu cho sản xuất pin, hệ thống dây điện và ứng dụng quốc phòng.

Trong khi Trung Quốc và Nga đang tích cực khảo sát tiềm năng khai thác tại khu vực này theo giấy phép của ISA, cơ quan quản lý vẫn chưa thống nhất được quy chế thuế và chia sẻ lợi nhuận toàn cầu, cũng như chưa giải quyết các lo ngại về tác động môi trường. Trung Quốc hiện là quốc gia có số lượng hợp đồng khảo sát đáy biển quốc tế do ISA cấp nhiều nhất thế giới.

Theo sắc lệnh mới, các cơ quan Liên bang Mỹ sẽ phải đẩy nhanh quy trình cấp phép cho cả hoạt động khảo sát và khai thác thương mại khoáng sản dưới đáy biển, lập báo cáo về các cơ hội tiềm năng tại vùng thềm lục địa mở rộng của Mỹ và xây dựng kế hoạch bản đồ hóa các khu vực ưu tiên.

Sắc lệnh cũng yêu cầu Bộ Quốc phòng đánh giá tính khả thi của việc đưa khoáng sản đáy biển vào kho dự trữ quốc gia về quốc phòng.

Sau khi tờ Financial Times đưa tin về kế hoạch tích trữ khoáng sản của Mỹ vào tháng trước, Trung Quốc đã lên tiếng cảnh báo Mỹ không nên có hành động đơn phương dưới đáy đại dương. “Khu vực đáy biển quốc tế và các tài nguyên tại đây là di sản chung của nhân loại. Không một quốc gia nào được phép vượt qua quyền hạn của ISA hay luật pháp quốc tế để tự ý cấp phép khai thác và phát triển tại khu vực này”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố.

Doanh nghiệp được kỳ vọng hưởng lợi trực tiếp từ sắc lệnh của ông Trump là The Metals Company - một công ty niêm yết trên sàn Nasdaq và có trụ sở tại Vancouver, vốn từ lâu đã theo đuổi tham vọng được phép khai thác thương mại. Hồi tháng trước, công ty này cho biết đang chuẩn bị nộp đơn xin giấy phép lên Cục Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia thuộc Bộ Thương mại Mỹ. Cổ phiếu của công ty này đã tăng gần gấp đôi trong tháng qua, dù vẫn ở mức thấp hơn nhiều so với thời điểm IPO vào năm 2021.

Một công ty khởi nghiệp khác của Mỹ, Impossible Metals, cũng đã nộp đơn xin cấp phép khảo sát và khai thác tiềm năng tại vùng biển thuộc lãnh thổ Mỹ, cụ thể là ngoài khơi Samoa thuộc Mỹ.

Tuy nhiên, dù mối quan tâm đến khai thác khoáng sản dưới đáy biển đang gia tăng, ngành công nghiệp này vẫn gặp khó khăn trong việc thu hút vốn đầu tư. Các công ty khai khoáng lớn còn ngần ngại ký các hợp đồng tiêu thụ dài hạn do tình trạng dư cung các kim loại như niken, cũng như sự mơ hồ trong khung pháp lý hiện tại.

Tham khảo FT

>> Phát hiện ‘kho báu’ tiềm năng dưới đáy biển sâu, Mỹ có thể đạt lợi thế không tưởng giữa thương chiến với Trung Quốc?