Phó Chủ tịch Nhựa Duy Tân: Rủi ro lớn nhất của doanh nghiệp gia đình không đến từ thị trường, mà từ con người

Tại phiên thảo luận của Hội nghị Đầu tư do Forbes Việt Nam tổ chức, mới đây, ông Trần Duy Minh Khoa, Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nhựa Tái chế Duy Tân (Duy Tân Recycling), đã có những chia sẻ thẳng thắn về rủi ro và thách thức đặc thù của mô hình doanh nghiệp gia đình tại Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn chuyển giao thế hệ.

Theo ông Khoa, kinh tế tư nhân Việt Nam mới chỉ hình thành và phát triển mạnh mẽ trong vài thập kỷ gần đây, nên nhiều doanh nghiệp gia đình hiện đang ở ngưỡng “thay máu” lãnh đạo, từ thế hệ sáng lập (F1) sang thế hệ kế tiếp (F2, F3).

Ông Trần Duy Minh Khoa, Phó Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Nhựa Tái chế Duy Tân. Ảnh minh hoạ.

Thế hệ thứ nhất, những người khởi nghiệp từ con số 0, thường làm việc vì sinh tồn, vì khát khao thoát nghèo. Họ là “người thợ xây” đặt những viên gạch đầu tiên, dựng tường, xây nền móng vững chắc cho doanh nghiệp.

Thế hệ thứ hai, như ông Khoa và các cộng sự, không chỉ kế thừa mà còn phải tái cấu trúc, cải tiến ngôi nhà để phù hợp với nhu cầu mới của thị trường. Họ giống như kiến trúc sư, vừa bảo tồn giá trị cốt lõi, vừa tính toán cách mở rộng, thay đổi cấu trúc để doanh nghiệp tiếp tục phát triển.

Thế hệ thứ ba lại đứng trước thách thức khác: Khoảng cách quá xa với giai đoạn gian khổ ban đầu khiến họ dễ mất phương hướng nếu không được dẫn dắt bởi một hệ giá trị rõ ràng.

“Với các doanh nghiệp gia đình, không có rủi ro nào lớn hơn rủi ro đến từ yếu tố con người, đặc biệt là khi bước vào giai đoạn chuyển giao giữa các thế hệ”, Phó Chủ tịch Duy Tân Recycling, nhấn mạnh.

Ông Khoa cho hay, trong gia đình ông, tài sản lớn nhất chính là doanh nghiệp. Nhưng việc bảo toàn và phát triển khối tài sản này không đơn giản, bởi mỗi thế hệ lại có cách tiếp cận và ưu tiên khác nhau.

Theo ông Khoa, thế hệ kế thừa phải đối diện với hai nhiệm vụ song song: Gìn giữ những ngành kinh doanh nền tảng đã tạo dựng uy tín và thương hiệu; đồng thời mở rộng tầm nhìn để đón nhận các cơ hội mới từ quỹ đầu tư mạo hiểm, cổ phần tư nhân cho tới thị trường chứng khoán toàn cầu.

“Phân bổ tài sản thông minh là cách duy nhất để bảo toàn và gia tăng giá trị trước biến động ngày càng lớn của nền kinh tế toàn cầu”, ông Khoa nhấn mạnh.

Một điểm ông Khoa đặc biệt lưu ý, thế hệ kế thừa không thể và không nên trở thành chuyên gia toàn năng trong mọi lĩnh vực. Thay vào đó, họ cần xây dựng một hệ sinh thái những người đồng hành đáng tin cậy, gồm chuyên gia tư vấn đầu tư, tài chính, pháp lý để ra quyết định chiến lược một cách sáng suốt và dài hạn.

Đây cũng là lý do thị trường dịch vụ quản lý gia sản sẽ phát triển mạnh trong tương lai. Khi F2 bắt đầu đóng vai trò trung tâm trong điều hành và hoạch định tài chính, di sản của gia đình, nhu cầu quản lý tài sản chuyên nghiệp sẽ tăng vọt.

Ông Khoa dự đoán, Việt Nam sẽ mất thêm khoảng 15 năm nữa để thị trường quản lý gia sản đạt tầm trưởng thành thực sự, tức vào khoảng năm 2040. Lúc đó, phần lớn các gia đình kinh doanh lớn sẽ ở giai đoạn chuyển giao từ F2 sang F3, nhu cầu bảo toàn và tăng trưởng khối tài sản gia đình sẽ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

“Chúng tôi hiểu rằng, nếu chỉ nhìn vào thị trường, chúng tôi có thể thích ứng. Nhưng nếu không chuẩn bị tốt về con người và hệ giá trị, chính yếu tố nội bộ sẽ trở thành rủi ro lớn nhất, khiến cả gia sản và doanh nghiệp lao đao”, ông Khoa nhận định.