Quy hoạch ‘treo’ lan rộng ở nông thôn: Đất nông nghiệp chồng lên đất ở, xã không kịp trở tay
Tình trạng trùng lặp giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch đô thị đang khiến nhiều xã rơi vào cảnh “quy hoạch treo”, đất nông nghiệp chồng lên đất ở, còn hạ tầng và dịch vụ không thể triển khai kịp.
Đô thị hóa ‘trên giấy’ làm loạn quy hoạch
Chiều 28/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn. Không khí phiên họp trở nên nóng hơn khi nhiều đại biểu liên tục cảnh báo tình trạng trùng lặp quy hoạch, “vỏ hành chính – ruột đô thị” lệch pha và hệ quả là quy hoạch treo lan rộng, đặc biệt tại các vùng nông thôn đang chuyển dịch nhanh.
Đại biểu Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) chỉ rõ: Tình trạng chồng chéo giữa các loại quy hoạch, nhất là giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung đô thị, đã tồn tại lâu nay nhưng càng trở nên trầm trọng sau các đợt sắp xếp đơn vị hành chính.
Theo bà Thủy, dự thảo luật vẫn mặc định rằng đơn vị hành chính mang tên “thành phố” thì toàn bộ địa giới của nó là đô thị. Điều này dẫn đến sự ngộ nhận nghiêm trọng: Tên gọi quyết định bản chất, thay vì căn cứ vào mật độ dân cư, tỷ lệ lao động phi nông nghiệp, hay mức độ phát triển hạ tầng.
“Nơi nào mang tên ‘thành phố’ đều được xem là đô thị, bất kể bên trong có những vùng thuần nông rộng lớn. Hệ quả là phạm vi quy hoạch đô thị bị mở rộng cơ học, trùm lên cả những khu vực hoàn toàn không có đặc trưng đô thị”, bà Thủy nhấn mạnh.
Thực tiễn cho thấy sự lệch pha ngày càng lớn giữa biển tên hành chính và mức độ đô thị hóa thực tế. Bà Thủy dẫn ví dụ: Quảng Ninh: đô thị hóa 75%, số phường chiếm quá nửa đơn vị hành chính. Trong khi đó, các thành phố trực thuộc Trung ương sau sắp xếp lại có mức đô thị hóa thấp hơn nhiều: Hải Phòng 50%, Đà Nẵng hơn 54%, Cần Thơ xấp xỉ 40%.
“Tên gọi hành chính hoàn toàn không phản ánh đúng ruột đô thị. Chính sự lệch pha này tạo ra xung đột quy hoạch và là nguyên nhân gốc rễ của tình trạng trùng lặp giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung thành phố”, bà Thủy phân tích.
Từ đó, bà kiến nghị bỏ quy hoạch chung thành phố, tích hợp nội dung cần thiết vào quy hoạch tỉnh. Chỉ lập quy hoạch chung với đô thị thuộc hệ thống đô thị quốc gia đã được phân loại hoặc đô thị mới dự kiến hình thành. Đồng thời, xác định đô thị theo bản chất đô thị, dựa trên không gian chức năng, không phải ranh giới của đơn vị hành chính.
Phản đối yêu cầu lập 1/500 cho mọi dự án đặc thù
Nêu quan điểm, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (TP.HCM) tiếp tục chỉ ra vướng mắc kéo dài nhiều năm: Sự thiếu thống nhất giữa quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết khiến dự án đầu tư bị “đóng băng”.
“Nhiều địa phương phản ánh tình trạng quy hoạch chờ quy hoạch. Một dự án phải chờ các cấp phê duyệt hoặc điều chỉnh quy hoạch khác nhau, dẫn tới kéo dài nhiều năm”, bà Trân cho biết.
Tại nhiều xã, đặc biệt khu vực nông thôn phát triển nhanh, quy hoạch xây dựng xã và quy hoạch nông thôn mới không theo kịp biến động dân cư, sản xuất, đất đai, dẫn đến quy hoạch treo kéo dài, đất nông nghiệp xen cài trong khu dân cư, không có quỹ đất dịch vụ – thương mại, xã không đủ nguồn lực để điều chỉnh.
Đại biểu Trân cũng đưa ra một vướng mắc “khó tháo” thời gian qua đó là yêu cầu bắt buộc lập quy hoạch chi tiết 1/500 đối với cả những dự án hạ tầng kỹ thuật đặc thù. Theo bà, điều này làm phát sinh thủ tục rườm rà, kéo dài tiến độ các dự án phục vụ an ninh năng lượng và hạ tầng quy mô lớn.
“Không phải mọi dự án đều cần 1/500. Cần cơ chế linh hoạt hơn với các dự án kỹ thuật đặc thù, điều này không làm giảm quản lý Nhà nước, mà ngược lại loại bỏ thủ tục chồng chéo”, bà Trân nhấn mạnh.
