Rào chuồng cọp và cửa cuốn - bỏ thì thương…

Vừa mới ngày 8/7/2023 xảy ra vụ cháy nhà 6 tầng ở số 12, ngõ Thổ Quan, phường Thổ Quan, quận Đống Đa, Hà Nội làm ba người chết thảm, thì rạng sáng 19/7/2023, vụ cháy tiếp theo xảy ra ở nhà ở kết hợp kinh doanh xe đạp, xe điện mang tên Ánh Dương thuộc thôn Ngãi Cầu, xã An Khánh, huyện Hoài Đức, Hà Nội, cũng làm ba nạn nhân tử vong, nguyên nhân đều là bị mắc kẹt trong đám cháy.

Vụ cháy xảy ra, người đã chết, lực lượng chữa cháy chuyên nghiệp dù có cố gắng đến đâu cũng chỉ ngăn chặn đám cháy lây lan chứ không cứu kịp người. Thời điểm vàng để cứu người, thoát khỏi vụ cháy ngắn ngủi lắm. Khi đám cháy bùng to toả ra khí khói độc, không có kinh nghiệm, kĩ năng lại hoảng hốt thì chỉ hít phải vài hơi khói độc là mê man bất tỉnh, mất khả năng cơ động thoát khỏi đám cháy.

Tôi đi Hà Nội, nhìn Hà Nội từ trên tầng cao xuống chỉ thấy nhà cửa chen chúc, lộn xộn. Nhiều con ngõ, hẻm ngoằn nghoèo rất khó để thoát hiểm khi có sự vụ hay xe chữa cháy tiếp cận lúc xảy ra cháy nổ. Buồn nữa là thấy nơi nơi cửa cuốn, nhà nhà chuồng cọp.

Thực tế cửa cuốn được thiết kế dùng cho ga ra hay kho tàng, bến bãi, chứ không thiết kế cho cửa chính của nhà ở. Không ai phủ nhận tính tiện dụng của cửa cuốn trong cuộc sống sinh hoạt khi tính bảo vệ tài sản chống đột nhập cao, tiết kiệm diện tích, khả năng chống chịu với thời tiết rất lâu bền, cách âm, cách nhiệt. Nhưng khi có sự cố hay hoả hoạn thì những công năng của cửa cuốn dùng điện sẽ phản tác dụng, trở thành “bức tường chết” bít chặt lối thoát thân của mọi người.

Vụ cháy tại cửa hàng xe đạp điện có thể sẽ mất mát tài sản chứ không có tai nạn thương tâm nếu cửa cuốn được mở ra hoặc đơn giản là có thể phá được.

Theo lời kể của nhân chứng, cũng là hàng xóm, khi phát hiện ra mùi khét, khói đen bốc lên, chị hàng xóm ở gần nhà nạn nhân đã hô hoán gọi người ứng cứu, gọi điện thoại cho chủ nhà. Người dân xung quanh dùng bình cứu hoả mini xịt vào đám cháy, tìm cách phá cửa cuốn vì cửa cuốn là lối ra vào duy nhất ở mặt tiền căn nhà, bên cạnh, phía sau, lối thoát lên mái đều không có.

Với số lượng vật dụng xe đạp, xe đạp điện, xe máy điện… có trong cửa hàng, chỉ cháy bùng phát là khói khí độc sẽ bao trùm cả căn nhà, triệt tiêu cơ hội sống sót cho người ở trong. Những người hàng xóm thân thiết tìm mọi cách cứu, kéo, liên lạc, nhưng vô vọng. Vì không có phương tiện, họ đành bất lực chờ lực lượng cứu hoả đến tiếp cứu, nhưng khi đội cứu hoả chuyên nghiệp đến thì sự đã rồi.

Nguyên nhân vụ cháy vẫn đang được điều tra, nhưng cháy lúc nửa đêm về sáng thì có khả năng nhiều do chập cháy đường điện liên quan đến việc xạc pin của xe điện. Chất lượng của các loại pin dùng cho các phương tiện giao thông cũng là cả vấn đề cần phải quan tâm kiểm soát, khi càng ngày pin dùng cho xe máy điện, rồi ô tô điện được dùng phổ biến hơn mà quy định, quy trình kiểm tra chất lượng, kiểm định an toàn chưa theo kịp nên còn lỏng lẻo.

Vụ cháy ở Thổ Quan hồi đầu tháng thì liên quan đến chuồng cọp, những nhà dân trong khu dân cư đông đúc nhiều khi không muốn vẫn phải phải làm những hàng rào chuồng cọp để chống trộm cắp đột nhập.

Điều này chứng tỏ trật tự an ninh còn chưa tốt, người dân buộc phải bảo vệ tài sản theo lối tư duy: Hãn hữu lắm mới xảy ra cháy nổ, còn không làm hàng rào thì xểnh ra là mất, thà làm cho chắc. Nhà dân xây phần lớn do tự phát, theo sở thích của gia chủ, chứ không theo bản vẽ, thiết kế chuẩn chỉ. Khu đất trong các ngõ, hẻm, xẹp thì muôn hình vạn trạng và chen chúc, xếp lớp vào nhau chứ không có không gian thoáng rộng xung quanh.

Sau nhiều sự vụ, người dân cũng nhận ra mối nguy từ cửa cuốn và chuồng cọp, nhưng thực sự chưa thể dỡ bỏ hoàn toàn hay thay thế kiểu “bỏ thì thương, vương thì tội”, cứ dùng dằng chưa dứt khoát. Ở Hải Phòng, nhờ sự vận động mạnh mẽ của lực lượng phòng cháy chuyên nghiệp đi thanh tra, kiểm tra, dùng cả hệ thống chính trị vào cuộc nên cho phá dỡ được rất nhiều chuồng cọp trong khu dân cư. Đối sách chống trộm cắp là khu dân đóng thì các hộ góp tiền thuê chốt bảo vệ trông coi vào ban đêm, hay luân phiên trực ban. Nhưng với cửa cuốn thì chưa có cách nào tối ưu để thay thế.

Những biện pháp này vẫn chỉ là tạm thời, cách giải quyết dứt điểm nguy cơ cháy nổ là xoá bỏ các khu dân cư cũ kỹ, đưa ra vùng mới xây dựng quy hoạch hiện đại theo tiêu chuẩn mới, có không gian thoáng rộng, đủ lối thoát hiểm khi có phát sinh sự cố. Các khu dân cư cũ làm công viên, nơi giải trí, vừa giãn dân khỏi vùng lõi tránh tắc đường, ô nhiễm môi trường. Nếu không, với các mối nguy mới đang xuất hiện, các vụ cháy sẽ xảy ra và xu hướng tăng lên.