Sân bay 20 tỷ USD đang chìm dần, chính quyền chi hàng trăm triệu USD ‘giải cứu’ vẫn không ăn thua
Được xây dựng trên đảo nhân tạo giữa vịnh Osaka, công trình kỹ thuật khổng lồ này đã lún hơn 13m kể từ khi khởi công và có nguy cơ một phần đường băng sẽ chạm mực nước biển trong vài thập kỷ tới.
Sân bay quốc tế Kansai (KIX) từng giành nhiều giải thưởng quốc tế danh giá nhờ thiết kế kiến trúc ấn tượng, vận hành hiệu quả và chất lượng dịch vụ. Năm ngoái, sân bay này còn được vinh danh là nơi xử lý hành lý tốt nhất thế giới sau 10 năm không làm thất lạc một kiện hành lý nào.
Tuy nhiên, phía sau những lời ca ngợi đó là một thực tế đáng lo ngại: Kansai đang dần chìm xuống.
Nằm trên đảo nhân tạo giữa vịnh Osaka, KIX là một trong những dự án xây dựng và kỹ thuật quy mô lớn nhất từng được thực hiện tại Nhật Bản.
Chi phí xây dựng ước tính rơi vào khoảng 20 tỷ USD, thậm chí một số chuyên gia cho rằng con số này đã lên tới 40 tỷ USD nếu tính đến lạm phát và các khoản phát sinh liên quan đến việc chống lún của đảo nhân tạo.
Sân bay bao gồm 2 đảo, với tổng diện tích hơn 1.500ha, được xây dựng nhằm giảm tải cho sân bay Osaka Itami và đón chuyến bay thương mại đầu tiên vào tháng 9/1994.
Tính đến năm 2024, KIX trở thành đầu mối giao thông quan trọng, kết nối 30,6 triệu hành khách với 91 thành phố thuộc 25 quốc gia.
Dù hoạt động sôi động, nền móng của sân bay lại đang lún nhanh hơn dự tính ban đầu. Theo Kansai Airports – đơn vị vận hành sân bay, bề mặt đảo thứ nhất hiện thấp hơn khoảng 3,84m so với thời điểm khai trương. Tính từ khi bắt đầu đổ đất xây dựng, khu vực này đã lún tổng cộng 13,66m.
Phía sân bay khẳng định hiện tượng lún đất đã nằm trong dự báo từ đầu. Dữ liệu công bố cuối năm ngoái cho thấy mức lún trung bình chỉ khoảng 6cm ở 17 điểm đo trên đảo thứ nhất.
Tình hình ở đảo thứ hai còn nghiêm trọng hơn - nơi bề mặt đất đã hạ thấp tới 17,47m kể từ khi khởi công, với độ lún trung bình 21cm tại 54 điểm đo trong năm qua.
Chính phủ và các nhà quản lý đã chi hơn 150 triệu USD để gia cố đê bao quanh đảo. Dù vậy, một số kỹ sư cảnh báo rằng trong 30 năm tới, một phần đường băng có thể ngang bằng mực nước biển.
Cả hai đảo được xây dựng trên lớp đất sét phù sa dày 20m – loại đất có đặc tính hút nước như bọt biển. Dù đã lắp đặt 2,2 triệu ống thoát nước thẳng đứng để gia cố và làm khô nền đất, trọng lượng khổng lồ của công trình – bao gồm hơn 200 triệu m3 đất đá và 48.000 khối bê tông chống sóng – vẫn khiến nền móng lún nhiều hơn dự kiến.
Sự mong manh của công trình lộ rõ vào tháng 9/2018, khi sân bay phải tạm ngừng hoạt động do ngập lụt từ siêu bão Jebi – cơn bão mạnh nhất đổ bộ vào Nhật Bản trong 25 năm, gây thiệt hại 13 tỷ USD và khiến 21 người thiệt mạng khắp khu vực Thái Bình Dương.
Tại Kansai, nước ngập làm lộ ra điểm yếu nghiêm trọng trong thiết kế khi nhiều hạ tầng trọng yếu như trung tâm điều phối khẩn cấp và trạm điện đều nằm ở tầng hầm – nơi bị ngập sâu. Khoảng 5.000 hành khách bị mắc kẹt tại sân bay hơn 24 giờ trong tình trạng mất điện.
Trong một thông báo trên website, Kansai Airports khẳng định tốc độ lún đang giảm dần và sân bay vẫn được giám sát chặt chẽ, với dữ liệu được cập nhật thường xuyên và có tham vấn từ giới học thuật.
Theo Giáo sư Hiroo Ichikawa, chuyên gia quy hoạch đô thị tại Đại học Meiji, tình trạng sụt lún hiện tại vẫn trong ngưỡng chấp nhận được và toàn bộ dự án là một bài học quý giá cho các kế hoạch xây đảo nhân tạo tương tự.
Ông chia sẻ: “Khi cần xây sân bay thứ hai cho Osaka, lựa chọn khả thi rất ít. Đất liền không đủ chỗ cho công trình lớn và người dân sẽ bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn cũng như các chuyến bay đêm, nên việc xây ngoài khơi là hợp lý”.
Bên cạnh đó, ông cho biết Kansai đã cung cấp nhiều bài học kinh nghiệm cho các dự án khác, như sân bay Chubu Centrair gần Nagoya – cũng được xây dựng trên đảo nhân tạo và đi vào hoạt động từ năm 2005.
Với diện tích nhỏ hơn (470ha), Centrair đã ít gặp rắc rối hơn về vấn đề lún và vừa được Skytrax vinh danh là sân bay khu vực tốt nhất thế giới năm thứ 11 liên tiếp.
Vị giáo sư đánh giá công trình kỹ thuật tại Kansai “tương đối đơn giản” và việc lún nền đã được tính toán từ trước. Nhưng ông thừa nhận sai lầm lớn nhất là đặt các hệ thống khẩn cấp ở tầng ngầm – khu vực dễ bị ngập.
“Mỗi năm Kansai lún chưa đến 10cm và tốc độ này đang chậm lại, vẫn nằm trong tầm kiểm soát. Kỹ sư vẫn liên tục theo dõi tình trạng địa chất tại Kansai và tìm cách hạn chế tình trạng lún. Vấn đề không phải là không thể giải quyết – tất cả chỉ phụ thuộc vào chi phí”, ông nói thêm.
Theo SCMP
