Tin vui cho dự án hàng chục nghìn tỷ sử dụng công nghệ hoạt động như ‘bình ắc quy’ khổng lồ của EVN

Liên minh châu Âu (EU) vừa chính thức công bố gói hỗ trợ tài chính lên đến 430 triệu euro (hơn 13.000 tỷ VND tính theo tỷ giá hiện tại) dành cho dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái.

Dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái không chỉ là một trong những dự án trọng điểm thuộc Quan hệ Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng (JETP) mà còn là công trình độc nhất Việt Nam tính cho đến nay.

Thông tin được công bố vào chiều ngày 9/10 (giờ Bỉ) tại Diễn đàn Cửa ngõ Toàn cầu (Global Gateway Forum) lần thứ hai, tổ chức ở thủ đô Brussels, Bỉ, trong hai ngày 9 và 10/10.

Sự kiện này không chỉ đánh dấu một bước tiến quan trọng trong hợp tác năng lượng giữa Việt Nam và châu Âu mà còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi năng lượng xanh, bền vững, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2050.

Phát biểu tại lễ công bố, ông Jozef Síkela cho biết, dự án Thủy điện tích năng Bác Ái tại tỉnh Ninh Thuận cũ (nay là Khánh Hòa) là bước đi quan trọng trong hợp tác Việt Nam - châu Âu nhằm xây dựng một hệ thống năng lượng xanh, ổn định và bền vững, đồng thời tạo cú hích cho đầu tư tư nhân và tăng trưởng xanh.

Nhà máy thủy điện tích năng là dạng nhà máy sử dụng công nghệ lưu trữ năng lượng tái tạo, hoạt động như một “bình ắc quy” khổng lồ, tích điện khi dư thừa và phát điện trở lại vào thời điểm nhu cầu tăng cao.

Đây là dự án thủy điện tích năng đầu tiên của Việt Nam, dự kiến vận hành tổ máy số 1 vào tháng 12-2029, tổ máy số 4 vào tháng 12-2030 và hoàn thành toàn bộ vào tháng 5-2031.

Dự án này được kỳ vọng sẽ tăng cường khả năng điều tiết và ổn định của hệ thống điện quốc gia, qua đó mở rộng không gian cho phát triển năng lượng tái tạo và hỗ trợ Việt Nam đạt mục tiêu giảm phát thải carbon.

Gói hỗ trợ 430 triệu Euro nằm trong khuôn khổ hợp tác của Team Europe, bao gồm EU, các quốc gia thành viên và các tổ chức tài chính phát triển như: Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB), Ngân hàng Phát triển Đức (KfW), Cơ quan xúc tiến phát triển quốc gia của Italy (CDP), và Công ty Xúc tiến và Tham gia Hợp tác Kinh tế (PROPARCO), nhánh đầu tư khu vực tư nhân của AFD.

Là dự án thủy điện tích năng đầu tiên tại Việt Nam, cơ chế vận hành của Bác Ái có thể được hình dung như một "pin dự trữ" khổng lồ bằng nước. Nhà máy bao gồm hai hồ chứa ở các độ cao chênh lệch. Khi hệ thống điện dư thừa công suất, đặc biệt là vào ban đêm hoặc giữa trưa khi sản lượng điện mặt trời đạt đỉnh, nhà máy sẽ sử dụng nguồn điện này để bơm nước từ hồ dưới lên hồ trên, tích trữ năng lượng dưới dạng thế năng.

Ngược lại, vào giờ cao điểm, nước sẽ được xả xuống qua tuabin để phát điện, bổ sung nguồn cung một cách nhanh chóng. Mô hình này đóng vai trò then chốt trong việc điều hòa phụ tải và ổn định lưới điện, nhất là trong bối cảnh tỷ trọng năng lượng tái tạo như điện gió và mặt trời ngày càng gia tăng.

Dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Đây là dự án thủy điện tích năng đầu tiên tại Việt Nam, thuộc nhóm công trình năng lượng cấp A, cấp đặc biệt, được triển khai tại các huyện Bác Ái và Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận (cũ).

Nhà máy này do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) làm chủ đầu tư với tổng công suất lắp đặt 1.200 Megawatt và tổng vốn đầu tư hơn 21.100 tỷ VND.

Thủy điện tích năng Bác Ái có nhiệm vụ chủ yếu là phát điện phủ đỉnh với công suất lớn nhất 1.200MW lên hệ thống điện quốc gia vào giờ cao điểm, bơm nước từ hồ dưới (là hồ thủy lợi Sông Cái) lên hồ trên để tích trữ năng lượng vào giờ thấp điểm; góp phần làm phẳng biểu đồ phụ tải cho hệ thống điện. Ngoài ra, công trình còn có nhiệm vụ điều tần, chạy bù công suất và dự phòng quay cho hệ thống.

Dự án Nhà máy Thủy điện tích năng Bác Ái được phân kỳ đầu tư theo 2 giai đoạn: Giai đoạn 1 – Cụm công trình cửa xả nằm sâu trong lòng hồ thủy lợi Sông Cái đã được EVN triển khai thi công xây dựng từ tháng 1/2020 và nghiệm thu hoàn thành tháng 3/2021. Giai đoạn 2, bao gồm tất cả các hạng mục công trình còn lại của dự án.

Theo kế hoạch, Nhà máy đã khởi công giai đoạn 2 vào ngày 22/2/2025, với mục tiêu hoàn thành tổ máy đầu tiên vào tháng 12/2029, tổ máy cuối cùng vào tháng 12/2030, và toàn bộ dự án đi vào vận hành vào tháng 5/2031.

Theo cập nhật tiến độ đến đầu tháng 10/2025, công trường đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực như thông tuyến các đường thi công chính và hoàn thành đào hố móng.

Tuy nhiên, dự án đang đối mặt với thách thức lớn về tiến độ ở các hạng mục hầm ngầm. Nguyên nhân được xác định do điều kiện thời tiết bất lợi và địa chất phức tạp, khiến việc thi công tuyến đường vận hành VH3A – hạng mục được xem là "đường găng" – bị chậm lại.

Trước tình hình đó, chủ đầu tư cùng liên danh nhà thầu đang tập trung nguồn lực, tổ chức thi công ba ca liên tục để xử lý các vướng mắc. Mục tiêu cho quý cuối năm 2025 là hoàn thành các hạng mục phụ trợ và phần nền đường của các tuyến vận hành chính.