Trung Quốc đẩy thế giới vào cuộc khủng hoảng thừa pin xe điện, cung lớn gấp 3 lần cầu

Nhật báo Nikkei cho hay, khi nhu cầu xe điện (EV) hạ nhiệt, nguồn cung pin xe điện toàn cầu đang trên đà vượt hơn 3 lần so với nhu cầu, tạo ra trở ngại cho nỗ lực nhằm xây dựng ngành sản xuất trong nước của các cường quốc như Nhật Bản và Mỹ.

Theo dữ liệu từ S&P Global Mobility, tổng công suất hằng năm tại các cơ sở sản xuất pin EV dự kiến đạt 3.930 GWh, trong khi nhu cầu thực tế chỉ vào khoảng 1.161 GWh.

Nguồn cung được dự báo sẽ duy trì ít nhất gấp 3 lần nhu cầu cho đến năm 2026 và vẫn hơn gấp đôi vào năm 2030. Một số công suất từ các nhà máy đang được xây dựng ở Trung Quốc - thị trường lớn nhất thế giới vẫn chưa được công bố, đồng nghĩa với việc khoảng cách này có thể còn nới rộng hơn.

Đáng chú ý, Trung Quốc sản xuất khoảng 70% lượng pin EV toàn cầu. Công ty Contemporary Amperex Technology (CATL) dẫn đầu thị trường trong nửa đầu năm nay, theo sau là BYD, theo dữ liệu của SNE Research (Hàn Quốc). Trong khi trước đây Hàn Quốc và Nhật Bản nắm phần lớn thị trường thì hiện nay LG Energy Solution và Panasonic Holdings chỉ đứng lần lượt ở vị trí thứ 3 và thứ 6, với thị phần tiếp tục suy giảm.

Nhiều quốc gia, trong đó có Mỹ và Nhật Bản đã khuyến khích các công ty sản xuất pin trong nước để tránh phụ thuộc vào Trung Quốc. Nhưng chiến lược này đang phản tác dụng do nhu cầu EV bất ngờ sụt giảm mạnh.

Tình trạng dư thừa đang đặc biệt nghiêm trọng ở Bắc Mỹ, nơi nguồn cung dự kiến sẽ cao gấp 4,8 lần nhu cầu trong năm nay và duy trì khoảng cách trên 4 lần cho đến năm 2028.

Làn sóng đầu tư vào pin xe điện đã bùng nổ sau khi Đạo luật Giảm lạm phát dưới thời cựu Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã đưa ra ưu đãi cho EV sản xuất ở Bắc Mỹ. Tuy nhiên, Tổng thống đương nhiệm Donald Trump đã hủy bỏ các biện pháp này, cộng thêm sự suy giảm chung của EV đang buộc các công ty phải cân nhắc lại kế hoạch.

Panasonic đã khởi công một nhà máy sản xuất pin tại Mỹ vào tháng 7, nhưng “gã khổng lồ” điện tử Nhật Bản đang hoãn việc đưa nhà máy này vào hoạt động toàn diện - trước đó dự kiến vào cuối năm tài chính 2026. Nguyên nhân do những lo ngại về rủi ro tăng công suất quá sớm trong bối cảnh lợi nhuận của khách hàng chủ chốt Tesla sụt giảm. Các hãng pin lớn của Hàn Quốc từng dự định đầu tư mạnh vào Mỹ cũng đang xem xét lại kế hoạch vì lợi nhuận sụt giảm.

Nhiều hãng ô tô cũng đang cắt giảm đầu tư khi thị trường EV chững lại. Toyota Motor hoãn xây dựng nhà máy pin dự kiến ở Nhật Bản, còn Honda Motor cũng lùi kế hoạch xây dựng nhà máy EV và pin ở Canada trong 2 năm.

Khi đơn hàng từ khách hàng hiện tại suy giảm, các nhà sản xuất pin buộc phải tìm kiếm thêm người mua. Panasonic đang nhắm tới việc bán nhiều hơn cho các hãng xe điện khởi nghiệp.

Tình trạng dư thừa nguồn cung pin trở nên rõ ràng từ năm 2024, khi doanh số EV bắt đầu nguội lạnh. Theo Goldman Sachs, giá pin trung bình năm ngoái đạt 111 USD/kWh, giảm 26% so với năm 2023 và dự báo con số này có thể giảm xuống còn khoảng 80 USD vào cuối năm 2026.

Northvolt, một nhà sản xuất pin Thụy Điển có Volkswagen là một trong những nhà đầu tư, đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản tại quốc gia Bắc Âu này vào tháng 3 năm nay.

Dù vậy, các công ty Trung Quốc vẫn đang gia tăng đầu tư nhờ nhu cầu trong nước duy trì ổn định cùng với việc các hãng ô tô châu Âu ngày càng phụ thuộc vào pin của Trung Quốc. CATL mở rộng đầu tư tại châu Âu, trong khi BYD tăng sản xuất pin giá rẻ.

Những xu hướng này có thể làm nới rộng khoảng cách về năng lực sản xuất và công nghệ giữa các hãng pin Trung Quốc với phần còn lại và có khả năng buộc các hãng ô tô phải phụ thuộc vào nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới về một linh kiện cốt lõi nếu EV thực sự bùng nổ.

Sự sụt giảm chi tiêu từ các nhà sản xuất pin cũng có thể kéo theo hiệu ứng dây chuyền trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cảnh báo rằng nếu đầu tư vào khai thác lithium và nickel chững lại, tình trạng thiếu hụt lithium và các tài nguyên khác nhiều khả năng sẽ xảy ra vào năm 2030.

Theo Nikkei Asia