TS Nguyễn Hữu Huân: “Chứng khoán giảm điểm liên tục như cú lừa với nhà đầu tư nhỏ lẻ”

Chốt phiên hôm qua (30/10)chỉ số của sàn HoSE dừng ở mức 1.042,4 điểm, giảm 18,22 điểm (1,72%). VN30-Index mất gần 20 điểm (1,87%), xuống còn 1.047,63 điểm. Trên sàn Hà Nội, HNX-Index mất hơn 3%, còn UPCOM-Index giảm gần 1%. Sau phiên hôm nay, VN-Index giảm về vùng giá thấp nhất hơn 5 tháng, kể từ ngày 5/5.

Như vậy, nhịp tăng trong phiên cuối tuần trước không giúp thị trường khởi sắc hơn khi nhiều công ty chứng khoán vẫn khuyến nghị nhà đầu tư thận trọng với xu hướng. VN-Index mở phiên tuần này trong sắc đỏ khi áp lực với nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn tiếp tục đè nặng lên chỉ số.

Với những diễn biến tiêu cực như vậy, nhà đầu tư nên hành động như thế nào? Xung quanh vấn đề này, chúng tôi có cuộc trò chuyện với TS Nguyễn Hữu Huân - Trưởng bộ môn Tài chính, Trường Đại học Kinh tế TP. HCM.

Nếu phán đoán sai, đừng ngại cắt lỗ

-Ông đánh giá như thế nào về tình trạng giảm điểm liên tục của thị trường những phiên vừa qua?

Nếu nói không có gì bất ngờ thì là hoàn toàn lừa dối với nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nhỏ lẻ. Đúng là trong bối cảnh hiện tại khi mà lãi suất ngân hàng giảm mạnh, các kênh đầu tư khác đóng băng thì chứng khoán được kỳ vọng sẽ tăng trưởng mạnh mẽ.

Tuy nhiên, những gì chúng ta chứng kiến trong thời gian qua lại hoàn toàn ngược lại. Đây là điều khá ngạc nhiên.

-Nguyên nhân nào dẫn tới điều này, thưa ông?

Nếu dùng các lý do lý tính để giải thích thì có thể đưa ra một số lý do khá thuyết phục như định giá thị trường đã khá cao so với khu vực, nên kỳ vọng chỉ số tăng tiếp sẽ khó dẫn đến hiện tượng chốt lời, bên cạnh đó là kết quả kinh doanh ảm đạm cũng như kỳ vọng xấu về tương lai của kinh tế thế giới và trong nước khi mà thế giới đang chứng kiến nhiều bất ổn, chiến tranh này chưa hạ nhiệt thì mặt trận mới lại nổ ra, lạm phát Mỹ vẫn duy trì ở mức cao và tăng trưởng kinh tế của Mỹ cũng vậy, cho thấy FED khó khả năng giảm lãi suất trong thời gian tới…

Do đó, sự kỳ vọng xấu sẽ dẫn đến hành động bán cổ phiếu của các nhà đầu tư, đặc biệt là khối ngoại liên tục bán ròng trong thời gian qua.

Đó là giải thích một cách lý tính, nhưng như chúng ta biết thì nhà đầu tư và cả thị trường lại hành động phi lý tính, chủ yếu theo tâm lý bầy đàn và tin đồn, bên cạnh đó là sự chi phối thị trường của các nhà đầu tư lớn hay nói dân gian gọi là các đội lái. Và chính động thái của các đội lái vừa qua, kèm theo các tin đồn thất thiệt cũng đã làm ảnh hưởng rất lớn đối với thị trường.

Bên cạnh đó, trụ cột dài hạn làm lực đỡ cho thị trường là khối ngoại lại liên tục bán ròng, và thị trường chỉ còn 1 lực đẩy duy nhất là các nhà đầu tư nhỏ lẻ, và như chúng ta biết là tính ổn định của dòng vốn này sẽ rất thấp và có xu hướng đảo chiều nhanh.

Do vậy, khi có các bất ổn xảy ra thì ngay lập tức dòng vốn này sẽ có xu hướng rút khỏi thị trường. Điều này dễ quan sát thấy trên thị trường khi Vnindex giảm điểm kèm theo đó là thanh khoản giảm sút mạnh.

-Tính theo chu kỳ ngắn hạn từ nay tới cuối năm. Theo đánh giá của ông, liệu đây đã là đáy chưa, thưa ông?

Theo tôi rất khó dự đoán thị trường đã hình đáy hay chưa vì có quá nhiều biến số trong và ngoài nước chưa dự đoán được. Và ngưỡng 1000 điểm sẽ là ngưỡng tâm lý khá quan trọng, nếu thị trường phá vỡ 1000 điểm thì khả năng cao là Vnindex sẽ tiếp tục giảm điểm trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng phải trông chờ vào động thái của khối ngoại và các nhà đầu tư tổ chức, còn nếu chỉ dựa vào các nhà đầu tư nhỏ lẻ thì lực đẩy thị trường sẽ thấp.

Nhà đầu tư nên giảm các cổ phiếu "đầu cơ"

-Trong các phiên giảm điểm cách đây ít ngày, nhiều nhà đầu tư đã mạnh dạn “bắt dao rơi”, và đã dẫn đến tình trạng “đứt tay”. Trong tình huống này, nhiều nhà đầu tư không lựa chọn bán cắt lỗ nên đã rơi vào tình trạng “kẹp hàng”. Theo quan điểm của ông, chúng ta nên giải quyết vấn đề này như thế nào?

Theo tôi, chúng ta nên cơ cấu lại danh mục đầu tư, giảm thiểu các mã cổ phiếu mang tính đầu cơ, thay vào đó là các mã cổ phiếu giá trị và ổn định.

Ngoài ra, cũng cân nhắc tăng tỷ trọng tiền mặt để chờ đợi cơ hội tốt hơn tham gia thị trường để quân bình giá. Cũng đừng nên kỳ vọng quá vào việc có thể hòa vốn vào lúc này mà tốt nhất là xem xét chúng ta có thể bảo toàn được bao nhiêu vốn. Hãy lưu ý rằng nếu danh mục lỗ 10% thì với 90% vốn còn lại chúng ta cần phải lời 11% là hòa vốn, nhưng nếu để đến lỗ 70%, thì với số vốn còn lại chúng ta cần lời đến 230% mới hòa vốn, và lỗ 90% thì việc hòa vốn dường như mất khả thi khi mà chúng ta cần lời tới 900%.

Do vậy, nếu đã phán đoán sai, thì đừng ngại ngùng cắt lỗ. Một trong những lý do chính khiến nhà đầu tư mất tiền trên thị trường là chúng ta “hold and hope”, tức là nắm giữ và hy vọng. Và hy vọng sẽ chuyển thành thất vọng và đánh bán tháo danh mục ở mức cực thấp của thị trường.

-Thống kê cho thấy, số lượng tiền nằm chờ bắt đáy trong tài khoản chứng khoán đang tăng vọt, ông đánh giá như thế nào về điều này? Với các nhà đầu tư đang nắm giữ tiền mặt, theo ông, lúc này nhà đầu tư nên hành động như thế nào?

Với việc lãi suất tiền gửi tiết kiệm giảm sâu thì lượng tiền chuyển qua chứng khoán và chực chờ tham gia vào thị trường sẽ lớn.

Theo số liệu thống kê từ báo cáo tài chính, số dư tiền gửi khách hàng tại các công ty chứng khoán vào thời điểm cuối quý 3/2023 đạt khoảng 77.000 tỷ đồng. Đây chủ yếu là tiền gửi của nhà đầu tư giao dịch chứng khoán theo phương thức công ty chứng khoán quản lý.

So với cuối quý 2 trước đó, tiền gửi của nhà đầu tư tại các công ty chứng khoán đã tăng khoảng 10.000 tỷ và là mức cao nhất trong vòng 5 quý trở lại đây. Lượng tiền này đang nằm sẵn trong tài khoản nhà đầu tư và chưa thực hiện giải ngân vào thời điểm 30/9/2023.

Tuy nhiên, số lượng tiền mặt ấy cũng chỉ đủ giá trị giao dịch của khoảng 1 tuần giao dịch hiện nay. Hơn nữa tăng mạnh nhưng cũng không phải là con số quá lớn để có thể làm thị trường có thể bức phá mạnh.

Với các nhà đầu tư đang nắm giữ tiền mặt, thì đầu tiên là xin chúc mừng các bạn vì trong thời buổi khó khăn hiện tại thì tiền mặt là vua, và chúng ta có rất nhiều lựa chọn cũng như đây là thời điểm tốt để đi mua hàng “sale off”. Nên cân nhắc giải ngân một phần với những mã cổ phiếu giá trị và tiếp tục giải ngân khi thị trường đi xuống, đây là chiến lược mà các nhà đầu tư nước ngoài thường làm, khi thị trường càng giảm thì họ sẽ càng mua, lưu ý chiến lược này chỉ phù hợp với các nhà đầu tư trường vốn và không vay. Cũng như đầu tư trong trung và dài hạn.

Lãi suất khó có thể giảm tiếp trong thời gian tới

-Với vấn đề lãi suất, theo đánh giá của ông, liệu lãi suất có thể giảm thêm được không?

Theo tôi, dư địa giảm lãi suất sẽ không còn nhiều khi mà NHNN cũng đang cố gắn nâng lãi suất ở thị trường liên ngân hàng để chống đầu cơ ngoại tệ và hút bớt tiền dư thừa trong hệ thống về, điều này sẽ khiến các NHTM không có thừa tiền nhiều để giảm tiếp lãi suất, và tín dụng cuối năm dự báo cũng sẽ tăng cao hơn so với thời gian trước. Nên theo tôi lãi suất sẽ khó mà giảm tiếp trong thời gian tới.

-Còn vấn đề tỉ giá, ông có dự đoán như thế nào về vấn đề tỉ giá và tác động của nó tới thị trường, thưa ông?

Tỷ giá sẽ tiếp tục tăng từ giờ đến cuối năm bởi 4 áp lực. Thứ nhất, là tình trạng đầu cơ tỷ giá của các Ngân hàng Thương mại khi chênh lệch lãi suất giữa USD và VND ở thị trường liên ngân hàng vẫn còn, tuy nhiên áp lực này sẽ không quá lớn khi Ngân hàng Nhà nước đang cố gắng đưa lãi suất VND về ngang với USD ở thị trường này.

Thứ hai, là lạm phát chi phí đẩy khi giá dầu đang có xu hướng tăng bởi ảnh hưởng của cuộc xung đột giữa Hamas và Israel và sự bất ổn hiện tại ở Trung Đông. Thứ ba là yếu tố mùa vụ khi mà nhu cầu nhập hàng hóa vào cuối năm cũng sẽ gây áp lực lên tỷ giá. Thứ 4 là việc đồng USD vẫn đang mạnh lên.

Tuy nhiên, kiều hối và xuất khẩu sẽ là hai lực đỡ để giúp tỷ giá tăng không quá mạnh vào cuối năm và theo tôi tỷ giá sẽ không phải là vấn đề quá nghiêm trọng đối với việc điều hành chính sách tiền trong những tháng cuối năm, và ở những thời điểm mùa vụ và áp lực tăng tỷ giá mạnh, chúng ta nên cho phép VNĐ giảm giá tương đối và có kiểm soát với USD, vì áp lực này chỉ mang tính nhất thời, và không nên dùng dự trữ ngoại hối ở những thời điểm này vì nó sẽ tạo ra tâm lý đầu cơ găm giữ ngoại tệ và càng gây áp lực lên tỷ giá, và chúng ta lại bị mất dự trữ ngoại hối. Do đó, theo tôi tỷ giá cũng sẽ không tác động quá xấu đến thị trường.

-Trân trọng cảm ơn ông!

Chữa bệnh thừa tiền của ngân hàng: "Hãy cam kết duy trì lãi suất thấp trong thời gian dài"