Từ vụ ngân hàng SCB cần kiểm soát quyền lực của cơ quan kiểm tra, thanh tra

Chiều 23/11, Quốc hội thảo luận dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi). Một vấn đề được các đại biểu quan tâm, nêu ý kiến là về thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân hàng.

Phải thiết kế mô hình giám sát tài chính độc lập

Đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) cho rằng, vấn đề sở hữu chéo và cho vay người có liên quan tại các tổ chức tín dụng diễn ra rất tinh vi, thường thông qua người quen, qua nhiều tầng nấc và qua 1 nhóm cổ đông.

Vì vậy, ông Tạo đề xuất dự thảo luật xem xét quy định rõ vấn đề quản trị ngân hàng; cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng có chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát cụ thể gắn với những vấn đề sở hữu chéo, và cho vay đối với người có liên quan.

Đại biểu tỉnh Lâm Đồng cũng bày tỏ băn khoăn khi dự thảo luật quy định đối tượng thanh tra, giám sát chỉ có trách nhiệm, nghĩa vụ phải cung cấp kịp thời, đầy đủ, chính xác thông tin tài liệu, cũng như tất cả yêu cầu của cơ quan có trách nhiệm thanh tra, giám sát mà không quy định một quyền nào của các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam.

Từ thực tiễn một số vụ án vừa qua, đặc biệt là vụ án ngân hàng SCB, đại biểu Nguyễn Tạo lưu ý, kiểm soát quyền lực của cơ quan kiểm tra, thanh tra; việc thẩm định kết quả, kết luận ra sao, phải có chế định chặt chẽ ở trong dự luật lần này.

Còn đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) đề xuất, cần phải thiết kế mô hình giám sát tài chính độc lập. Hiện có một chương về thanh tra, giám sát ngân hàng trong Luật Ngân hàng Nhà nước nhưng chưa đủ và lớp phòng thủ này rất dễ bị xuyên thủng. Vì vậy giám sát, thanh tra cần phải có nhiều lớp và cần có cơ quan độc lập.

Theo đại biểu Trịnh Xuân An, mô hình cơ quan giám sát tài chính độc lập nhiều nước trên thế giới đã thực hiện. Và đây là kinh nghiệm rất tốt để Việt Nam tiếp tục nghiên cứu. Hiện Việt Nam có khoảng 50 ngân hàng lớn, nhỏ. Trong đó có ngân hàng rất tốt, nhưng cũng có ngân hàng cần phải đánh giá thêm.

“Tôi nghĩ, cần rà soát xem hệ thống 50 ngân hàng lớn, nhỏ để xem ngân hàng nào yếu quá thì nên xử lý lại. Thà có một hệ thống ít, nhưng tinh, khỏe, thì tốt cho nền kinh tế”, ông Trịnh Xuân An nhấn mạnh.

Rà soát nâng hiệu quả thanh tra, giảm thiểu phải xử ngân hàng yếu kém

Báo cáo một số vấn đề lớn cần tiếp thu, giải trình, chỉnh lý của dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho hay, có ý kiến đại biểu đề nghị cần nghiên cứu để quy định thành 1 chương về thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân hàng; cần đặt lại mô hình cơ quan giám sát và kiểm tra tài chính độc lập để thanh tra, kiểm tra, xử lý và công khai, minh bạch trong tất cả các giao dịch.

Ý kiến khác đề nghị đánh giá kỹ công tác quản lý nhà nước, thanh tra, kiểm tra trong quản lý hoạt động ngân hàng; phát hiện sớm các dấu hiệu vi phạm của các ngân hàng thương mại, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời, ngăn chặn những tác động xấu, nặng nề đến khách hàng.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng rất quan trọng, nhằm phát hiện từ sớm các rủi ro, sai phạm để có thể can thiệp kịp thời, giảm thiểu tác động tiêu cực đến thị trường. Đây là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu đối với an toàn của thị trường ngân hàng, tài chính.

Ông Thanh lưu ý, dự thảo luật mới chỉ quy định “Ngân hàng Nhà nước có thẩm quyền kiểm tra, thanh tra, giám sát tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện tại Việt Nam của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng theo quy định của Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam”.

Trong khi, Luật Thanh tra quy định cụ thể về hoạt động thanh tra, bao gồm cả thanh tra chuyên ngành. Thực tế, hoạt động của thanh tra ngân hàng thực hiện theo cả quy định của Luật Thanh tra và Luật Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.

"Trên cơ sở ý kiến của đại biểu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ đề nghị Chính phủ báo cáo, đánh giá về chức năng kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng của Ngân hàng Nhà nước, bảo đảm tính thống nhất trong áp dụng pháp luật, nhất là rà soát nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát ngân hàng, góp phần bảo đảm an toàn hệ thống, giảm thiểu những trường hợp phải xử lý tổ chức tín dụng yếu kém như thời gian qua”, ông Thanh nói.

Báo cáo làm rõ thêm các vấn đề đại biểu quan tâm, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng cho biết, để giảm thao túng về đầu ra của tổ chức tín dụng trong dự thảo luật này thiết kế phải giảm tỷ lệ cấp tín dụng đối với khách hàng và những khách hàng có liên quan từ 15% xuống 10%.

Trong quá trình chỉ đạo điều hành và thanh tra giám sát, Ngân hàng Nhà nước nhận diện và cũng nhận thức cần phải tăng cường công tác thanh tra, giám sát. Đặc biệt ở các tổ chức tín dụng có bộ phận kiểm soát, kiểm toán của từng tổ chức tín dụng. Họ phải có trách nhiệm trong việc giám sát tối cao đối với hoạt động của Hội đồng quản trị và Ban điều hành.

"Vấn đề này trong thời gian vừa qua Ngân hàng Nhà nước cũng đã tăng cường để chính tại tổ chức tín dụng họ phải là người giám sát tối cao và không phải là những người đó phải thực hiện theo những ông chủ của ngân hàng. Đó là một số những giải pháp tôi cho rằng thời gian tới sẽ tăng cường để hoàn thiện chỉnh lý để giảm thao túng cũng như giảm sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng", Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh.