Vì sao người cổ đại hơn 1.000 năm trước lại đào 5.200 chiếc hố ngay ngắn trên dãy Andes?
Những phân tích mới cho thấy các cư dân Andes cổ đại đã cải tạo cảnh quan để phục vụ trao đổi hàng hóa và duy trì kết nối cộng đồng, hé mở chức năng thực sự của cụm hố bí ẩn tại Monte Sierpe.
Theo nhà khảo cổ Jacob Bongers thuộc Đại học Sydney, phát hiện mới nhất giúp mở rộng hiểu biết về truyền thống kiểm kê và hình thức chợ phiên phổ biến ở vùng Andes trước thời kỳ Tây Ban Nha đặt chân đến châu Mỹ. Những dữ liệu thu được cho thấy đây có thể từng là địa điểm giao thương quy mô lớn, nơi hàng hóa được phân loại và kiểm đếm theo từng cộng đồng.
Hình ảnh chụp từ trên cao bằng thiết bị bay cho thấy các hố được sắp xếp theo mô thức giống với khipus - công cụ ghi chép bằng dây thắt nút của người Inca. Số lượng hố trong từng cụm có sự chênh lệch nhỏ, nhiều khả năng phản ánh mức độ cống nạp không đồng đều của các nhóm cư dân bản địa.
Kết quả phân tích trầm tích trong một số hố cho thấy sự hiện diện của phấn hoa ngô, loài thực vật có hạt phấn không phát tán xa, chứng tỏ con người đã mang đến. Nhóm nghiên cứu còn tìm thấy phấn hoa cây cói, nguyên liệu quen thuộc để đan giỏ của người Chincha. Những dấu vết này cho thấy cư dân xưa có thể đã lót đáy hố bằng vật liệu thực vật rồi đặt giỏ chứa hàng hóa xuống để đo đếm và vận chuyển.
Cụm hố tại Monte Sierpe gồm khoảng 5.200 hố, mỗi hố rộng từ một đến hai mét, sâu tối đa một mét, kéo dài khoảng 1,5 ki lô mét và chia thành nhiều cụm. Một số hố có lót đá. Dù được phát hiện từ những năm 1930 và khảo sát lại vào những năm 1970, công trình này vẫn là bài toán bỏ ngỏ suốt nhiều thập kỷ với hàng loạt giả thuyết như tích trữ lương thực, thu gom nước, làm vườn hay mục đích phòng thủ.
Chỉ tới nghiên cứu công bố trên tạp chí Antiquity ngày 10 tháng 11, cách lý giải mới về chức năng giao thương và kiểm kê hàng hóa mới được củng cố. Các nhà khoa học cho rằng cụm hố được xây dựng trong giai đoạn từ năm 1000 đến năm 1400, khi vương quốc Chincha đang hưng thịnh với hơn 100.000 dân và nắm vai trò thương mại quan trọng trong khu vực. Tới thế kỷ 15, khi đế chế Inca chinh phục vùng đất này, công trình có thể đã được điều chỉnh để tiếp nhận cống phẩm từ các cộng đồng địa phương.
Theo Live Science và Science Alert
