Việt Nam có nhà thờ gỗ được ví 'báu vật' trăm tuổi giữa đại ngàn Tây Nguyên, là kiệt tác phong cách Basilica duy nhất còn lại trên thế giới
Đây là một kiệt tác kiến trúc tôn giáo độc đáo, tọa lạc giữa đại ngàn Tây Nguyên, được xây dựng từ hơn trăm năm trước.
Nhà Thờ Gỗ Chính Tòa Kon Tum là một kiệt tác kiến trúc tôn giáo độc đáo, nằm giữa đại ngàn Tây Nguyên. Với lịch sử hơn trăm năm, công trình này không chỉ là niềm tự hào của người dân Kon Tum mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách muốn khám phá vẻ đẹp văn hóa và kiến trúc độc đáo của vùng đất này.
Vào giữa thế kỷ 19, con đường dài 120km mang tên "Muối, gốm sứ và cồng chiêng" từ Quảng Ngãi lên Kon Tum trở thành hành lang giao thương giữa người Kinh và các dân tộc thiểu số. Những người truyền giáo Pháp đã theo con đường này để bắt đầu sứ mệnh truyền giáo của mình. Họ xây dựng những nhà thờ nhỏ bằng gỗ hoặc tre, tranh để truyền đạo. Nhà thờ đầu tiên được xây dựng vào năm 1870.
Khi số lượng giáo dân tăng lên, linh mục Giuse Decrouille được giao nhiệm vụ quản lý xứ đạo Kon Tum và khởi công xây dựng nhà thờ mới vào tháng 3/1913, hoàn thành vào năm 1918. Giám mục Constant Jeanningros đã làm phép khu đất và khởi công xây dựng nhà thờ.
Nhà Thờ Gỗ nằm bên dòng sông Đăk Bla, trong cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và hoang sơ của Tây Nguyên. Từ xa, du khách có thể nhìn thấy tháp chuông nhà thờ với màu nâu trầm mặc, nổi bật giữa nền trời xanh. Nhà thờ được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ cà chít (sến đỏ), không sử dụng đinh mà các kết cấu gỗ được kết dính với nhau bằng mộng. Trần, tường và vách được trát bằng đất trộn rơm theo kiểu nhà truyền thống miền Trung Việt Nam.
Nhà Thờ Gỗ được thiết kế theo kiến trúc Romantic, kết hợp hài hòa với kiểu nhà sàn của người Ba Na, mang đậm nét văn hóa, tín ngưỡng của người dân cao nguyên. Với diện tích sử dụng hơn 700m2, nội thất nhà thờ được trang trí hoàn toàn bằng các loại gỗ quý, chạm trổ công phu. Mặt tiền nhà thờ cao 24m, được chia thành bốn tầng, với cây thánh giá bằng gỗ quý trên đỉnh tháp.
Nhà Thờ Gỗ Chính Tòa Kon Tum không chỉ nổi bật bởi kiến trúc độc đáo mà còn bởi nghệ thuật trang trí tinh xảo. Hệ thống kèo gỗ hình vòm và các hàng cột nhỏ bên trên được kết nối tinh vi, tạo nên vẻ đẹp nguy nga, lộng lẫy cho phần thượng tầng của gian thánh đường. Bên trong thánh đường, nhiều khung cửa kính màu vẽ lại các điển tích trong kinh thánh, vừa có tác dụng lấy ánh sáng tự nhiên, vừa tạo thêm vẻ rực rỡ tráng lệ cho ngôi giáo đường. Các bức tranh kính này, khi phản chiếu ánh nắng, hiện lên rực rỡ và tuyệt đẹp về Chúa, Đức Mẹ, cùng các hình ảnh sinh động về cuộc sống của đồng bào Ba Na như buôn làng, nhà rông, voi kéo gỗ, sông suối, đại ngàn hùng vĩ.
Cung thánh được thiết kế như một sân khấu nổi hình vòm lộng lẫy, tạo cảm giác trang nghiêm và cao cả của chốn linh thiêng. Sàn nhà thờ được lát hoàn toàn bằng gỗ và cách mặt đất khoảng 1m, tạo nên một không gian ấm cúng và gần gũi.
Khu hoa viên của nhà thờ có bức tượng Đức Mẹ bế Chúa Hài Đồng, được làm từ một thân gỗ nguyên sơ, tạc theo phong cách mộc mạc của dân tộc Tây Nguyên. Chiếc thánh giá và các tượng trang trí bên ngoài lẫn bên trong nhà thờ, làm từ gốc rễ cây rừng, tạo nên không gian đậm màu sắc đại ngàn. Các chi tiết thiết kế, chạm trổ, phối màu của ngôi nhà thờ đều vô cùng tinh xảo, chứng tỏ trình độ tay nghề bậc thầy của các nghệ nhân xưa.
Trong khuôn viên còn có tượng Đức Cha Martial Jannin Phước, vị Giám mục đầu tiên tại Kon Tum, người có công lớn trong việc truyền đạo và thiết lập Giáo phận Tông Tòa Kon Tum. Quá trình xây dựng nhà thờ trải qua nhiều gian nan, bắt đầu từ việc thuê thợ giỏi vào rừng đốn gỗ, dùng voi kéo về, và mất đến ba năm để chuẩn bị trước khi công trình được bắt đầu xây dựng.
Nhà thờ là một công trình khép kín gồm giáo đường, nhà tiếp khách, nhà trưng bày các sản phẩm dân tộc và tôn giáo, nhà rông. Ngoài ra, còn có cô nhi viện, cơ sở may, dệt thổ cẩm và cơ sở mộc. Đức Giám mục Jeanningros, người làm phép khánh thành nhà thờ Gỗ Kon Tum, đã ca ngợi vẻ đẹp của ngôi thánh đường trong thư gửi Hội Thừa sai Paris năm 1918, nhấn mạnh rằng đây là một tòa nhà rộng rãi và quý giá, được xây dựng bằng danh mộc.
Không xa nhà thờ Chính Tòa là chủng viện Kon Tum, được xây dựng từ năm 1935 đến năm 1938, cũng có kiến trúc tương tự như nhà thờ nhưng quy mô lớn hơn. Chủng viện có phòng truyền thống trưng bày chi tiết về lịch sử truyền giáo tại Kon Tum từ giữa thế kỷ 19, gồm nhiều hiện vật, bút tích, tài liệu lịch sử, và các bản đồ liên quan đến quá trình hình thành và phát triển của giáo phận Kon Tum.
Nhà thờ Gỗ Kon Tum không chỉ là nơi giáo dân cầu nguyện mà còn là điểm đến, điểm nghỉ chân của rất đông người dân Kon Tum. Tại đây, còn có một phiên chợ nhỏ bày bán các sản phẩm thủ công từ các buôn làng trong vùng. Mỗi tháng, nhà thờ tổ chức lễ rửa tội cho các em nhỏ vào thứ Hai đầu tháng, với số lượng khoảng 30 em trở lên/lần. Thánh lễ được tổ chức vào chiều thứ Bảy và cả ngày Chủ nhật hàng tuần.
Trải qua hơn trăm năm dãi dầu mưa nắng, ngôi nhà thờ gỗ vẫn vững bền và mang vẻ đẹp cổ kính của thời gian. Nhà Thờ Gỗ Chính Tòa Kon Tum không chỉ là biểu tượng của vùng đất Tây Nguyên mà còn là niềm tự hào của người dân thành phố Kon Tum. Được đánh giá là một trong những nhà thờ đẹp nhất Việt Nam, Nhà Thờ Gỗ luôn thu hút du khách đến khám phá vẻ đẹp và lịch sử phong phú của mình.
Nhà Thờ Gỗ Kon Tum thuộc top 10 nhà thờ đẹp nhất Việt Nam, cùng với Nhà Thờ Chánh Tòa Thái Bình (Thái Bình), Nhà Thờ Tân Định (TP. Hồ Chí Minh), Nhà Thờ Đức Bà (TP. Hồ Chí Minh), Nhà Thờ Phủ Cam (Huế), Nhà Thờ Chánh Tòa Nha Trang (Khánh Hòa), Nhà Thờ Tân Hóa (Bảo Lộc, Lâm Đồng), Nhà Thờ Đá Phát Diệm (Ninh Bình), Nhà Thờ Domaine de Marie (Đà Lạt), và Nhà Thờ Lớn (Hà Nội).
Nhà Thờ Gỗ Kon Tum, với vẻ đẹp và lịch sử phong phú, mãi mãi là biểu tượng văn hóa và tôn giáo không thể thiếu của vùng đất Tây Nguyên.
