24 giờ hỗn loạn sau khi ông Trump nâng phí thị thực H-1B lên 100.000 USD

Sau vụ đột kích và trục xuất các công nhân nước ngoài tại nhà máy Hyundai ở bang Georgia ngày 4/9, chính quyền Tổng thống Donald Trump tiếp tục đảo ngược hệ thống nhập cư với quyết định áp đặt khoản phí 100.000 USD đối với đơn xin thị thực H-1B, có hiệu lực từ 12:01 sáng Chủ nhật (21/9 -giờ Mỹ). Thông báo được đưa ra vào ngày 19/9 đã tạo ra làn sóng hoang mang trên diện rộng, buộc các doanh nghiệp Mỹ và người lao động phải chạy đua với thời gian để ứng phó.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng sau vụ đột kích bắt giữ và trục xuất các công nhân nước ngoài tại nhà máy Hyundai ở bang Georgia, khiến các công ty khẩn trương yêu cầu nhân viên trở về Mỹ trước thời hạn chót.

Ngay sau thông báo, các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Amazon, Google (thuộc Alphabet), Microsoft và nhiều công ty khác đã phải hành động khẩn cấp. Họ ngay lập tức cảnh báo nhân viên sở hữu thị thực H-1B không nên rời khỏi lãnh thổ Mỹ và kêu gọi những người đang ở nước ngoài phải quay về trước ngày 20/9.

Theo các ghi chú nội bộ mà tờ The Wall Street Journal được tiếp cận cùng với thông tin từ những người am hiểu nội dung, các công ty này lo ngại việc nhập cảnh sẽ trở nên khó khăn hơn và lo sợ phải gánh chịu khoản chi phí "khổng lồ" do số lượng nhân viên sử dụng thị thực H-1B rất lớn.

Tình trạng hỗn loạn đã bắt đầu ngay trong ngày thứ Sáu. Các bộ phận nhân sự tại những công ty này phải khẩn trương lập danh sách nhân viên, liên tục liên lạc để xác định vị trí của từng người và sẵn sàng hỗ trợ đặt vé máy bay khẩn cấp khi cần thiết.

Trong khi đó, các luật sư chuyên về di trú đã phải làm việc không ngừng nghỉ, liên tục gửi thông báo cảnh báo đến các doanh nghiệp và cá nhân sở hữu thị thực H-1B. Họ cố gắng giải đáp các thắc mắc và lo lắng, song thường xuyên nhận được rất ít phản hồi do tình thế căng thẳng và sự bối rối của mọi người.

Nhiều công ty trong các lĩnh vực khác nhau - từ chăm sóc sức khỏe, sản xuất đến dịch vụ - cũng rơi vào tình trạng tương tự khi phải đối phó với thông báo đột ngột này.

24 giờ hỗn loạn

Khi Tổng thống Trump công bố động thái này tại Phòng Bầu dục, ông và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick tuyên bố các công ty sẽ ủng hộ thay đổi này. "Tất cả các công ty lớn đều ủng hộ", ông Lutnick khẳng định.

Tuy nhiên, khi được hỏi liệu chính sách có áp dụng cho những người đang sở hữu thị thực hay không, ông Lutnick dường như trả lời khẳng định. "Gia hạn, lần đầu tiên: công ty cần quyết định... Liệu người đó có đủ giá trị để chính phủ trả 100.000 USD mỗi năm không? Hay họ nên về nước và thuê một người Mỹ?", ông nói.

Tuyên bố này mâu thuẫn trực tiếp với việc làm rõ sau đó từ các quan chức Nhà Trắng về việc chính sách chỉ áp dụng cho thị thực mới.

Nhằm xoa dịu sự hoang mang ngày càng gia tăng, Nhà Trắng đã phải có động thái can thiệp vào hôm 20/9. Họ khẳng định rằng những thay đổi trong chính sách không áp dụng đối với những người hiện đang sở hữu thị thực H-1B hợp lệ và chính sách mới không ảnh hưởng đến khả năng đi lại đến và đi từ Mỹ của họ.

Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cũng đã làm rõ một điểm quan trọng: khoản phí 100.000 USD là phí một lần, không phải là khoản phí được tính hàng năm như nhiều người hiểu nhầm ban đầu.

Tuy nhiên, việc cung cấp thông tin rõ ràng sau khoảng thời gian 24 giờ vẫn gây ra sự căng thẳng và hỗn loạn nghiêm trọng cho toàn bộ các doanh nghiệp sử dụng lao động nhập cư.

Bà Shannon R. Stevenson, đồng chủ tịch nhóm thực hành nhập cư tại công ty luật Fisher Phillips, người đã dành phần lớn ngày thứ Bảy để trả lời hàng loạt cuộc gọi và email từ khách hàng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ chăm sóc sức khỏe đến sản xuất, đã đưa ra nhận xét gay gắt.

"Tuyên bố này được đưa ra mà không hề có bất kỳ thông báo hay gợi ý nào về việc điều gì đó tương tự sẽ xảy ra", bà Stevenson cho biết. "Rõ ràng là nó rất tàn khốc."

Đến thời điểm Nhà Trắng đưa ra lời giải thích, nhiều nhà tuyển dụng vẫn đang trong quá trình phân tích và hiểu rõ nội dung thông báo. Lúc này, các công ty đã bắt đầu triển khai các kế hoạch ứng phó khẩn cấp, và hàng nghìn nhân viên đã phải thay đổi hoàn toàn kế hoạch đi lại cá nhân.

Nhiều chuyến bay đã được đặt gấp, kế hoạch nghỉ phép bị hủy bỏ, và các cuộc họp quan trọng phải được dời lại. Chi phí cho các chuyến bay khẩn cấp và việc thay đổi lịch trình cũng tăng cao do tính chất đột xuất của quyết định.

Công ty dịch vụ công nghệ Cognizant đã kêu gọi bất kỳ nhân viên nào sở hữu thị thực H-1B đang ở bên ngoài Hoa Kỳ hãy quay trở lại trước khi sắc lệnh có hiệu lực. Microsoft cũng đưa ra thông báo tương tự với nhân viên: "Nếu bạn đang sở hữu thị thực H-1B và đang ở Hoa Kỳ, bạn nên ở lại Hoa Kỳ trong tương lai gần."

Người phát ngôn của Cognizant cũng cho biết công ty đã phải giảm sự phụ thuộc vào thị thực trong những năm gần đây và tăng cường tuyển dụng nhân sự địa phương.

Ngành du lịch bị ảnh hưởng nặng nề

Các bài đăng trên mạng xã hội cho thấy tình trạng hỗn loạn nghiêm trọng trong ngành du lịch, với nhiều người mô tả việc bị gọi khỏi các cuộc họp và ngay lập tức được đưa đến sân bay. Một số du khách đã cố gắng nối chuyến qua Abu Dhabi, nơi họ có thể làm thủ tục nhập cảnh trước khi đến Mỹ. Những người khác cho biết họ đã hủy bỏ hoàn toàn các chuyến đi ra khỏi nước Mỹ trong giai đoạn có nhiều biến động về thị thực.

"Họ thực sự đang trong tình trạng hỗn loạn", ông Nolan Church, cựu giám đốc nhân sự tại DoorDash và hiện là giám đốc nhân sự tại Carta, nhận xét. Ông cũng tiết lộ các chuỗi tin nhắn từ các giám đốc điều hành tại các công ty khác liên tục xuất hiện suốt đêm.

Mặc dù nhiều người kỳ vọng chính sách sẽ có thay đổi, nhưng khoảng thời gian ngắn để đưa nhân viên trở về nước đã đặt ra thách thức hậu cần đáng kể. "Nghe có vẻ cường điệu, nhưng không phải vậy - họ đang cố gắng đảm bảo các gia đình không bị chia cắt", ông Church giải thích.

Ông Church, hiện là một nhà tuyển dụng cấp cao, tiết lộ một trong những người liên hệ của ông đã giao cho mỗi nhân viên nhân sự nhiệm vụ theo dõi hàng chục nhân viên H-1B, yêu cầu họ "nhắn tin ác ý" liên tục để xác định vị trí chính xác của từng người. Nếu phát hiện bất kỳ ai đang ở nước ngoài, "họ sẽ làm mọi cách" để đưa họ trở về Mỹ ngay lập tức.

Đối với người lao động diện H-1B, việc trúng "xổ số thị thực" thường mang lại cảm giác như một khoảnh khắc quan trọng trong đời, thường đến sau nhiều năm làm thủ tục giấy tờ phức tạp, trả lệ phí cao và chờ đợi dài hạn. Tuy nhiên, một số người lao động H-1B cho rằng các quy định ban đầu được công bố về cơ bản "chẳng khác nào một lệnh cấm nhập cảnh".

Một công nhân yêu cầu giấu tên vì tình hình bấp bênh cho biết tình trạng H-1B của anh sẽ có hiệu lực trong vài tuần tới. Mặc dù hướng dẫn rõ ràng từ Nhà Trắng đã giúp anh phần nào cảm thấy nhẹ nhõm ban đầu, anh vẫn không muốn mạo hiểm đi thăm gia đình ở Ấn Độ.

"Mẹ tôi bị bệnh tim, và tôi lo sợ phải lựa chọn giữa sự nghiệp mà tôi đã dày công xây dựng nhiều năm và việc ở bên gia đình nếu có trường hợp khẩn cấp xảy ra", anh chia sẻ.

Một số chuyên gia về nhập cư cho biết họ kỳ vọng động thái của chính quyền Trump chỉ là khởi đầu cho nhiều thay đổi sâu rộng hơn có thể ảnh hưởng đến người sở hữu thị thực H-1B.

Bà Stevenson, chuyên gia của Fisher Phillips cảnh báo: "Chúng tôi tin rằng đây chỉ là bước đầu tiên trong những động thái kiểm soát tiếp theo của chính phủ vào chương trình thị thực H-1B".

Sự kiện này không chỉ cho thấy tác động sâu rộng và tính chất đột ngột của các chính sách nhập cư mới đối với cộng đồng doanh nghiệp Mỹ, mà còn phản ánh sự mâu thuẫn trong thông điệp từ chính quyền và nỗi lo ngại về tương lai của hàng trăm nghìn lao động có tay nghề cao từ nước ngoài đang làm việc tại Mỹ.

Tham khảo Wall Street Journal, Financial Times