3 bài học về điều hành chính sách tiền tệ Việt Nam có thể học hỏi từ các cường quốc

Tại tọa đàm “Điều hành linh hoạt chính sách tiền tệ và mục tiêu tăng trưởng trong bối cảnh mới”, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu và cạnh tranh, cho rằng có 3 bài học để Việt Nam có thể tham khảo, học hỏi trong điều hành chính sách tiền tệ các nước.

Theo ông Thành, mỗi nước có một đặc thù nhất định, nhưng bài học đầu tiên mà ông cho là quan trọng là các nước đều rất quan tâm tới mục tiêu ổn định vĩ mô mà một chỉ số quan trọng là lạm phát, trong đó có thể thấy rất rõ việc ưu tiên cho mục tiêu này là các nước như Hoa Kỳ, với hành động của Fed, hay nhiều nước châu Âu. Mặt khác cũng có những nước, trong bối cảnh lạm phát còn rất thấp và ổn định vẫn giữ được, thì trọng số của họ chuyển mạnh vào hỗ trợ tăng trưởng.

“Ta thấy rõ nhất là Nhật Bản, mặc dù gần đây lạm phát Nhật Bản có nhích lên; hay là nước láng giềng của chúng ta là Trung Quốc vẫn thực hiện chính sách tiền tệ tương đối nhẹ nhàng. Tôi không dám nói là quá nới lỏng nhưng nhẹ nhàng”, ông nhận định.

Tuy nhiên, ông Thành vẫn giữ quan điểm rằng dù cách gì đi chăng nữa thì tuyên ngôn của các Ngân hàng Trung ương phải rất rõ về mục tiêu ưu tiên. Ví dụ, đối với Mỹ và châu Âu, họ cũng ấn định mục tiêu cuối cùng là lạm phát phải ở con số trước đây họ thông qua là 2%. Bên cạnh đó, họ vẫn dịch chuyển chính sách tiền tệ để làm sao ít làm hại nhất đến phục hồi kinh tế sau đại dịch và tăng trưởng.

Do đó, theo TS. Võ Trí Thành, bài học ở đây là phải rất rõ trong việc minh bạch điều đó, cộng với tính linh hoạt và sự khéo léo để làm sao đạt được những mục tiêu này. "Như chúng ta bàn là có thời điểm, có trọng điểm, thì họ có trọng số này, trọng số kia".

TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu và cạnh tranh (Ảnh: Báo Chính phủ)

Bài học thứ 2, ngay cả các nước phát triển vừa qua cũng không thực hiện được một cách trọn vẹn, thậm chí họ cũng có những sai lầm trong chính sách tiền tệ. Với chính sách tiền tệ, câu chuyện là ổn định vĩ mô, lạm phát, hoặc là tỷ giá và tăng trưởng, phục hồi kinh tế, sản xuất kinh doanh. Nhưng chính sách tiền tệ cũng ảnh hưởng rất lớn đến sự ổn định, độ an toàn, sự lành mạnh của thị trường tài chính ngân hàng.

Có thể lấy ví dụ từ cuộc khủng hoảng châu Á đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009 và đến bây giờ, thấy rất rõ câu chuyện sự sụp đổ của một loạt ngân hàng, khởi đầu là ngân hàng SVB (Silicon Valley Bank) của Mỹ và kéo theo một loạt ngân hàng khác của Mỹ cũng như một trong top đầu ngân hàng là Silvergate Bank sụp đổ.

“Thực chất Việt Nam năm 2022, chúng ta còn nhớ cũng phải rất vất vả chống đỡ sự rung lắc của thị trường tài chính, và đặc biệt là chấn động của một số ngân hàng ở Việt Nam. Chúng ta phải lưu ý bài học này”, TS. Võ Trí Thành nhận định.

Bài học thứ 3, các chính phủ thường là đa mục tiêu, mà muốn đa mục tiêu thì phải đa công cụ, cho nên chính sách tiền tệ dù quan trọng nhưng không phải là tất cả. "Trong những điều kiện nhất định, đặc biệt là với nền kinh tế mở, khi một chu chuyển vốn rất mạnh thì nhiều khi chính sách tiền tệ không khéo hiệu lực lại rất thấp. Vì vậy, kể cả đa mục tiêu, chúng ta cung phải phối hợp rất chặt chẽ với các chính sách khác, đặc biệt là chính sách tài khóa, ngân sách", ông Thành nhận định.