Các ngân hàng lớn nhất nước Mỹ đồng loạt rút khỏi một liên minh quan trọng, chuyện gì đang xảy ra?

Goldman Sachs, Wells Fargo, Citigroup, Bank of America và Morgan Stanley đã lần lượt tuyên bố rời khỏi Liên minh Ngân hàng Mục tiêu Net-Zero (NZBA), một nhóm cam kết giúp các ngân hàng giảm thiểu carbon. JPMorgan Chase, ngân hàng lớn nhất Mỹ, được dự đoán sẽ là cái tên tiếp theo.

Theo các nguồn tin thân cận, quyết định này phản ánh nỗ lực của các ngân hàng Mỹ nhằm tránh áp lực chính trị trong bối cảnh ông Donald Trump quay lại Nhà Trắng.

Giám đốc Điều hành NZBA Sarah Kemmitt đã thừa nhận về "môi trường chính trị" căng thẳng trong một bức thư gửi các thành viên vào cuối năm 2023, đồng thời chuẩn bị cho khả năng nhiều ngân hàng Mỹ khác cũng sẽ rút lui.

Cùng lúc, tác động thực tế của việc các ngân hàng rút khỏi NZBA vẫn chưa rõ ràng. Theo dữ liệu tổng hợp, kể từ khi NZBA thành lập năm 2021, các ngân hàng thành viên vẫn tiếp tục tăng cường đáng kể việc tài trợ cho ngành công nghiệp nhiên liệu hóa thạch.

Giáo sư luật kinh doanh Jill Fisch tại Đại học Pennsylvania nhận định việc tham gia NZBA có thể chỉ mang tính "đạo đức" nhiều hơn là tạo ra "tác động khí hậu thực sự".

Các nhà hoạt động hiện đang yêu cầu chính phủ can thiệp vào Phố Wall. Environmental Advocates NY, một tổ chức phi lợi nhuận, cho biết họ đang thúc giục các quan chức bang New York giới thiệu các quy định và luật pháp bắt buộc các ngân hàng hoạt động tại trung tâm tài chính lớn nhất thế giới thực hiện các hành động về khí hậu.

Làn sóng ngân hàng rút khỏi NZBA theo sau những căng thẳng hậu trường đã âm ỉ suốt hơn hai năm qua. Căng thẳng đã bắt đầu từ năm 2022 khi JPMorgan và Morgan Stanley phản đối các mục tiêu ràng buộc về tài chính khí hậu. Mặc dù NZBA đã nới lỏng một số yêu cầu, nhưng áp lực từ Đảng Cộng hòa ngày càng tăng đối với các tổ chức thân thiện với khí hậu đã buộc ngành tài chính phải điều chỉnh chiến lược.

Ken Pucker, giảng viên về phát triển bền vững tại Đại học Tufts, nhận xét rằng trong khi nhiệt độ toàn cầu tăng nhanh, các ngân hàng vẫn ưu tiên lợi nhuận ngắn hạn từ quan hệ với các nhà sản xuất nhiên liệu hóa thạch. Điều này khiến việc Phố Wall từ bỏ các liên minh net zero là "đáng lo ngại nhưng không bất ngờ".

Các liên minh này được tạo ra nhằm khuyến khích ngành tài chính tính đến chi phí dài hạn của việc hỗ trợ các ngành dầu mỏ, khí đốt và than đá.

Sự thay đổi này tương phản rõ rệt với năm 2021, khi các ngân hàng này hào hứng gia nhập NZBA và cam kết mạnh mẽ với mục tiêu net zero. Glasgow Financial Alliance for Net Zero (GFANZ) thậm chí đã đặt ra yêu cầu các thành viên phải đạt được mục tiêu net zero không muộn hơn năm 2050.

Tuy nhiên, đến cuối năm 2024, GFANZ đã phải điều chỉnh sứ mệnh, chuyển sang vai trò cung cấp hướng dẫn cho các công ty tài chính mà không phân biệt họ có cam kết net zero hay không.

Các ngân hàng tham gia NZBA vẫn cam kết chuyển đổi lượng khí thải tài trợ của họ để phù hợp với "lộ trình net zero vào năm 2050" không muộn hơn, theo trang web của NZBA. Họ cũng cần cung cấp mục tiêu vào năm 2030 để chứng minh họ đang đi đúng hướng và ghi lại tiến trình của mình.

Tất cả các ngân hàng rút khỏi NZBA đều đã đưa ra tuyên bố công khai rằng họ vẫn coi việc giảm carbon là một mục tiêu xứng đáng. Tuy nhiên, họ cũng đã làm rõ rằng nghĩa vụ lớn nhất của họ là phục vụ nhu cầu của khách hàng. Không ngân hàng nào đưa ra lý do chính thức về việc rút lui khỏi liên minh.

Áp lực pháp lý và chính trị

Phố Wall đang phải điều chỉnh trong bối cảnh các nhà quản lý ngân hàng và tiền tệ bị nghi ngờ không ủng hộ chương trình nghị sự của Đảng Cộng hòa về nhiên liệu hóa thạch và đối mặt với nguy cơ kiện tụng ngày càng tăng.

Ngay sau chiến thắng của ông Trump vào tháng 11, Texas đã khởi kiện BlackRock, Vanguard Group và State Street với cáo buộc vi phạm luật chống độc quyền khi áp dụng các chiến lược khí hậu nhằm hạn chế sản xuất than đá.

Tiếp đó vào tháng 12, Ủy ban Tư pháp Hạ viện dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng hòa tuyên bố đã phát hiện "bằng chứng rõ ràng về một cartel khí hậu" giữa các tổ chức tài chính đã "thông đồng chống cạnh tranh" trong việc yêu cầu các công ty thực hiện cam kết khí hậu net zero.

Dưới sự chỉ đạo của Jim Jordan, thành viên Đảng Cộng hòa từ Ohio, Ủy ban này đã chỉ trích GFANZ và các nhóm tương tự về việc dẫn dắt một "cuộc thập tự chinh khí hậu". Đảng Cộng hòa tỏ ra ngày càng tự tin hơn, thể hiện qua phát biểu của Đại diện Quốc hội Riley Moore từ West Virginia, người cam kết tiếp tục nỗ lực cấm và ngừng hợp tác với các công ty tài chính bị cho là ủng hộ "chính sách ESG chống nhiên liệu hóa thạch".

Trong khi đó, các công ty Phố Wall vẫn đang thu lợi đáng kể từ các giao dịch nhiên liệu hóa thạch, vượt trội hơn so với đối thủ châu Âu. JPMorgan dẫn đầu về phát hành trái phiếu và cho vay trong lĩnh vực dầu khí và than đá năm ngoái, theo sau là Wells Fargo, TD Securities, BofA, RBC Capital Markets và Citigroup. Ngược lại, BNP Paribas SA của châu Âu lại dẫn đầu về phát hành trái phiếu xanh.

Các ngân hàng châu Âu, với quy định khí hậu nghiêm ngặt hơn, vẫn kiên định với cam kết NZBA. Đại diện các ngân hàng từ London, Amsterdam đến Frankfurt, bao gồm Standard Chartered Plc, ING Groep NV và Deutsche Bank AG, đều khẳng định sẽ tiếp tục duy trì cam kết này.

Tổng giá trị các giao dịch cho vay và trái phiếu nhiên liệu hóa thạch của các ngân hàng toàn cầu đã tăng từ 667 tỷ USD năm 2021 lên 680 tỷ USD vào năm 2024, với sự tham gia tích cực của các ngân hàng như BofA và Goldman.

Pucker từ Đại học Tufts đã so sánh tình hình hiện tại với giai đoạn trước khủng hoảng tài chính 2008, nhắc lại câu nói nổi tiếng của Charles O. Prince III, CEO Citigroup năm 2007: "Miễn là nhạc vẫn còn vang lên, bạn phải đứng dậy và nhảy".

Nhiệt độ toàn cầu hiện đang trên đà vượt qua ngưỡng quan trọng 1,5°C, nhiều người nghi ngờ về khả năng các công ty tài chính có thể điều chỉnh hoạt động theo mục tiêu này.

Environmental Advocates NY đã kêu gọi chính quyền bang áp đặt các giới hạn tài chính phù hợp với mục tiêu khí hậu và yêu cầu các ngân hàng báo cáo về việc giảm khí thải.

Vanessa Fajans-Turner, Giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận này, cho biết rõ ràng Đảng Cộng hòa đã thành công trong việc ép Phố Wall rút lui khỏi các cam kết khí hậu, dù là những cam kết "khiêm tốn".

"Ngân hàng sẽ không tự giám sát mình", bà nói. "Đó là lý do tại sao chúng tôi cần có quy định".

Theo Yahoo Finance

>> Hàng loạt cửa hàng bán lẻ đóng cửa, chuyện gì đang xảy ra tại nền kinh tế lớn nhất thế giới?