Các nhà máy Trung Quốc sở hữu đội quân hơn 2 triệu robot, nhiều hơn cả thế giới cộng lại

Theo báo cáo công bố hôm thứ Năm bởi Liên đoàn Robot Quốc tế (International Federation of Robotics – IFR), năm ngoái, số lượng robot công nghiệp đang hoạt động trong các nhà máy Trung Quốc đã vượt quá 2 triệu đơn vị. Riêng trong năm nay, Trung Quốc đã lắp đặt gần 300.000 robot mới – nhiều hơn tổng số của phần còn lại thế giới. Trong khi đó, các nhà máy Mỹ chỉ lắp đặt 34.000 robot.

Các nhà máy tại Trung Quốc không chỉ gia tăng số lượng robot mà còn nâng cao năng lực sản xuất robot. Chính phủ đã huy động vốn công và ban hành các định hướng chính sách nhằm đưa doanh nghiệp trong nước trở thành nhà sản xuất hàng đầu về robot, cũng như trong các lĩnh vực công nghệ cao khác như chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI).

Chiến lược này được định hình từ năm 2015 trong kế hoạch “Made in China 2025”, với mục tiêu giảm phụ thuộc vào hàng công nghiệp nhập khẩu. Doanh nghiệp trong ngành được tiếp cận nguồn vốn vay lãi suất thấp gần như không giới hạn từ các ngân hàng quốc doanh, được hỗ trợ mua lại đối thủ nước ngoài, nhận vốn tài trợ trực tiếp và nhiều ưu đãi khác. Đến năm 2021, chính phủ tiếp tục ban hành một chiến lược quốc gia chi tiết để mở rộng ứng dụng robot trong sản xuất.

Bà Susanne Bieller, Tổng Thư ký của IFR, nhận định: “Có thể thấy chiến lược đó đã phát huy hiệu quả; nếu một quốc gia không có chiến lược, họ sẽ luôn ở thế bất lợi”.

Sự trỗi dậy của doanh nghiệp nội địa

Năm ngoái, thị phần robot do Trung Quốc sản xuất chiếm một phần ba nguồn cung toàn cầu, tăng từ một phần tư vào năm 2023. Nhật Bản (vốn là nhà sản xuất hàng đầu) đã giảm xuống còn 29%, so với 38% của năm trước.

Đáng chú ý, lần đầu tiên trong năm qua, số robot do Trung Quốc sản xuất và lắp đặt trong nước đã vượt số robot nhập khẩu, chiếm gần 60% tổng số. Tổng cộng, Trung Quốc hiện có số robot công nghiệp nhiều gấp 5 lần Mỹ.

Trong khi Trung Quốc tiếp tục tăng tốc, số robot lắp đặt mới đã giảm tại bốn quốc gia sử dụng nhiều robot nhất sau Trung Quốc: Nhật Bản, Mỹ, Hàn Quốc và Đức. Nhật Bản chỉ lắp đặt 44.000 robot.

Ông Lian Jye Su, nhà phân tích trưởng tại công ty nghiên cứu công nghệ Omdia, nhấn mạnh rằng thành tựu của Trung Quốc không phải ngẫu nhiên: “Điều này là kết quả của nhiều năm đầu tư liên tục từ phía doanh nghiệp Trung Quốc”.

Tác động tới ngành sản xuất toàn cầu

Robot công nghiệp hiện diện trong nhiều khâu sản xuất, từ hàn linh kiện ô tô đến bốc xếp hàng hóa lên băng chuyền. Cùng với AI, robot đang đóng vai trò ngày càng nổi bật và mang tính gián đoạn trong ngành chế tạo toàn cầu. Nhờ đó, nhiều nhà máy có thể giảm nhân công hoặc tái cấu trúc vai trò của người lao động.

Đầu năm nay, các nhà máy tại Trung Quốc sản xuất gần một phần ba tổng sản phẩm công nghiệp của thế giới – nhiều hơn tổng cộng của cả Mỹ, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và Anh.

Robot hình người và triển vọng công nghệ mới

Mặc dù dữ liệu của IFR chưa bao gồm robot hình người (humanoid robots), nhưng nhờ sự hỗ trợ chính sách, lĩnh vực này cũng đang bùng nổ tại Trung Quốc. Hệ sinh thái khởi nghiệp sản xuất robot hình người phát triển nhanh, cùng các công ty chuyên linh kiện như khớp cơ giới hóa và cảm biến.

Doanh nghiệp khởi nghiệp Unitree Robotics, có trụ sở tại Hàng Châu, gần đây cho biết sẽ IPO vào cuối năm. Robot hình người cơ bản mới nhất của Unitree được định giá khoảng 6.000 USD tại thị trường Trung Quốc (chỉ bằng một phần nhỏ so với sản phẩm của Boston Dynamics, công ty robot hàng đầu của Mỹ).

Tuy nhiên, ông Su lưu ý rằng Trung Quốc vẫn thua kém ở các linh kiện then chốt như cảm biến và chip bán dẫn cao cấp, vốn do các quốc gia có truyền thống sản xuất lâu đời như Đức và Nhật Bản nắm giữ.

Trung Quốc có lực lượng lớn kỹ sư điện và lập trình viên chuyên biệt cho lắp đặt robot. Mặc dù nhu cầu nhân lực cao đã tạo ra tình trạng thiếu hụt và đẩy mức lương lên gần 60.000 USD mỗi năm, song nước này vẫn có lợi thế vượt trội.

Ngoài ra, ngành trí tuệ nhân tạo của Trung Quốc tập trung mạnh vào việc tối ưu hóa vận hành nhà máy. Ông Cameron Johnson, chuyên gia tư vấn chuỗi cung ứng tại Thượng Hải, cho biết: “Các công ty Trung Quốc đang dùng AI để đánh giá chính xác máy móc nào hoạt động hiệu quả, máy nào chưa đạt chuẩn. Bên ngoài Trung Quốc, người ta vẫn chưa coi AI là công cụ sản xuất theo cách mà Trung Quốc đang áp dụng”.

Theo The New York Times