Chi 12.000 tỷ đồng phá hủy 4 con đập trên dòng sông dài 400km, ‘nữ hoàng của các loài cá’ được hồi sinh sau hơn 1 thế kỷ
Dự án này đã dở bỏ 100.000m3 bê tông, 1,3 triệu m3 đất và 2.000 tấn thép khỏi dòng sông để cứu lấy “nữ hoàng của các loài cá”.
Các nhà sinh học từ Sở Cá và Động vật hoang dã Oregon (ODFW) đã phát hiện cá hồi Chinook tại khu vực từng là đập J.C. Boyle ở thượng nguồn sông Klamath, theo tin từ Smithsonian ngày 25/10. Đây là một trong bốn đập từng chặn dòng di cư của cá hồi giữa lưu vực Klamath và Thái Bình Dương. Cả 4 con đập này gần đây đã được dỡ bỏ trong dự án phá bỏ đập lớn nhất lịch sử nước Mỹ, nhằm phục hồi dòng sông tự nhiên, cho phép nước chảy tự do. 100.000m3 bê tông, 1,3 triệu m3 đất và 2.000 tấn thép đã bị dỡ bỏ khỏi dòng sông với hy vọng sẽ cứu lấy “nữ hoàng của các loài cá”.
Sông Klamath nổi tiếng với cảnh quan tuyệt đẹp và hệ sinh thái đa dạng. Với chiều dài hơn 400km, dòng sông uốn lượn qua các khu vực thuộc bang Oregon và California, chảy vào một lưu vực rộng khoảng 31.000km². Trước đây, Klamath từng là nơi cư trú của quần thể cá hồi lớn thứ ba trên Bờ Tây Hoa Kỳ, đồng thời là nguồn tài nguyên thiết yếu cho nhiều cộng đồng địa phương. Tuy nhiên, cảnh quan sông Klamath đã trải qua nhiều thay đổi từ khi các đập thủy điện được xây dựng vào đầu thế kỷ 20, gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái.
Ban đầu, các nhà sinh học còn nghi ngờ liệu mình có thực sự trông thấy cá hồi hay không. “Chúng tôi nhìn thấy một con cá lớn trồi lên mặt sông Klamath vào ngày hôm trước nhưng chỉ thấy phần vây lưng”, Mark Hereford, trưởng nhóm dự án Klamath Fisheries Reintroduction của ODFW, chia sẻ.
Khi quay lại khúc sông, nhóm chuyên gia xác nhận rằng đó chính là cá hồi Chinook di cư vào mùa thu, ghi nhận sự xuất hiện của loài cá này tại khu vực kể từ năm 1912.
Sự trở lại của cá hồi chỉ diễn ra chưa đầy hai tháng sau khi hoàn tất dự án dỡ bỏ đập ở California và Oregon. Đây là thành quả từ nỗ lực vận động kéo dài hàng thập kỷ của các nhóm bảo tồn và các bộ tộc trong khu vực - bao gồm Yurok, Karuk, Shasta, Klamath, Hoopa Valley và một số bộ tộc khác - những cộng đồng luôn coi cá hồi Chinook là biểu tượng văn hóa quan trọng.
Ron Reed, một thành viên bộ tộc Karuk và là ngư dân truyền thống, đã tham gia tích cực vào chiến dịch phá bỏ đập. Ông tin rằng việc khôi phục dòng sông sẽ giúp cá hồi hồi phục và không ngạc nhiên khi thấy chúng nhanh chóng quay lại dòng nước tổ tiên sau dự án. Reed cùng nhiều người dân khác giờ đây có thể trở lại với truyền thống đánh bắt cá của mình.
Các con đập, được xây dựng từ đầu thế kỷ 20 cho đến năm 1962, đã gây ra tình trạng bùng phát tảo và bệnh tật, ngăn cản đàn cá hồi thực hiện chuyến di cư hàng năm. Vào tháng 11/2022, Ủy ban Điều tiết Năng lượng Liên bang phê duyệt dự án phá đập trị giá 500 triệu USD (khoảng 12.698 tỷ đồng). Đập đầu tiên được phá bỏ vào mùa thu 2023, tiếp theo đó, từ tháng 1 năm nay, các hồ chứa của 3 đập còn lại cũng được xả cạn và dỡ bỏ hạ tầng. Đến cuối tháng 8, dòng sông đã chảy tự do lần đầu tiên sau hơn 100 năm.
Giờ đây, khi hệ thống đập đã được dỡ bỏ, các bộ tộc bản địa vui mừng chứng kiến sự trở lại của cá hồi, với khả năng di chuyển tự do trên quãng đường hơn 640km dọc dòng sông. Theo các nhà sinh học, những con cá hồi được phát hiện ở Oregon có thể đã bơi khoảng 370km từ Thái Bình Dương để tới đây. Tuy nhiên, phần lớn các nhà khoa học nhận định rằng phải mất từ 3-5 thế hệ để cá hồi Chinook hoàn toàn khôi phục quần thể trong khu vực lưu vực này.
Theo Smithsonian
