Chính phủ lý giải nguyên nhân đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam cần chạy qua Nam Định
Chính phủ mới đây đã có báo cáo gửi Quốc hội giải trình ý kiến ĐBQH về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam, trong đó kiến nghị giữ nguyên hướng tuyến như trong dự thảo nghị quyết, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả đầu tư.
Chính phủ đã gửi báo cáo đến Quốc hội để giải trình ý kiến của các đại biểu về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.
Phương án tuyến từ ga Phủ Lý đến ga Ninh Bình
Liên quan đến ý kiến đề nghị xem xét đoạn tuyến từ ga Phủ Lý đến ga Ninh Bình, Chính phủ cho biết hướng tuyến này đã được Bộ Giao thông vận tải (GTVT) nghiên cứu kỹ lưỡng trong quá trình hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án.
Theo đó, việc nghiên cứu hướng tuyến được thực hiện trên cơ sở đảm bảo phù hợp với quy hoạch ngành quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh. Trong quá trình nghiên cứu, ba phương án khác nhau đã được phân tích và so sánh để lựa chọn giải pháp tối ưu.
 |
| Phối cảnh Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Ảnh minh họa |
Kết quả nghiên cứu cho thấy, TP. Nam Định, với vai trò là trung tâm phía Nam vùng duyên hải Bắc Bộ, được quy hoạch dân số đến năm 2040 khoảng 600.000 người, đóng vai trò đầu mối giao thông quan trọng với nhu cầu vận tải lớn. Vùng ảnh hưởng bao gồm các địa phương lân cận như Thái Bình, Hưng Yên... với dân số lên đến 4 triệu người.
Dự báo đến năm 2050, nhu cầu đi lại tại ga Nam Định có thể đạt gần 3 triệu lượt khách mỗi năm. Nếu xét trên chi phí đầu tư và vận hành khai thác trong vòng 30 năm, đoạn tuyến qua Nam Định (dài 12km) sẽ có tổng chi phí 1,66 tỷ USD, trong khi lợi ích kinh tế ước tính đạt 2,06 tỷ USD.
Chính phủ cũng dẫn chứng kinh nghiệm quốc tế, cho thấy nhiều trường hợp đường sắt tốc độ cao đi vòng qua các trung tâm lớn để thu hút hành khách, thay vì đi thẳng. Các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đều áp dụng cách tiếp cận này nhằm tối ưu hóa lượng hành khách và hiệu quả kinh tế. Do đó, Chính phủ kiến nghị giữ nguyên hướng tuyến như trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Trong giai đoạn tiếp theo, Bộ Giao thông Vận tải sẽ được chỉ đạo tiếp tục rà soát và tối ưu hóa hướng tuyến nhằm đảm bảo các yếu tố kinh tế và kỹ thuật.
Theo báo cáo, Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam có tổng chiều dài 1.541km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP. HCM). Tuyến đường đi qua địa bàn 20 tỉnh, thành phố, gồm:
Miền Bắc: Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình.
Miền Trung: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận.
Miền Nam: Đồng Nai, TP. HCM.
Trước đó, khi Chính phủ trình Quốc hội hồ sơ dự án, một trong những vấn đề gây chú ý là việc tuyến đường sắt đi qua tỉnh Nam Định, với vị trí ga gần trung tâm TP. Nam Định. Tuy nhiên, một số ý kiến lo ngại rằng hướng tuyến này đi "vòng" có thể làm tăng chi phí đầu tư cũng như chi phí vận hành khai thác.
Lý do không kéo dài dự án đường sắt tốc độ cao từ Lạng Sơn đến Cà Mau
Trong báo cáo gửi Quốc hội, Chính phủ đã giải trình ý kiến của các đại biểu về việc mở rộng phạm vi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Một số ý kiến đề nghị kéo dài dự án đến Cần Thơ, trong khi có đề xuất mở rộng toàn tuyến từ Lạng Sơn đến mũi Cà Mau với chiều dài khoảng 2.110km.
Ngoài ra, một số đại biểu đề nghị bổ sung thêm nội dung: "Điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga trung tâm Thủ Thiêm (TP.HCM) và mở rộng kết nối đến vùng kinh tế trọng điểm Đồng bằng sông Cửu Long".
 |
| Tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam là dự án giao thông trọng điểm quốc gia. Ảnh minh họa |
Nêu quan điểm về các ý kiến trên, Chính phủ khẳng định mục tiêu phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại là nhằm từng bước hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII.
Theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, kế hoạch đã đề ra việc phát triển các tuyến đường sắt mới trên hành lang Bắc - Nam với tổng chiều dài khoảng 1.871km, từ Lạng Sơn đến Cần Thơ.
Tuy nhiên, Chính phủ nhấn mạnh rằng nhu cầu vận tải của từng đoạn tuyến trên hành lang này là khác nhau, dẫn đến sự khác biệt trong tiêu chuẩn kỹ thuật và loại hình đường sắt.
Cụ thể:
Tuyến Lạng Sơn - Hà Nội: Đây là đường sắt thông thường, hiện đang trong quá trình lập quy hoạch chi tiết để huy động vốn đầu tư.
Tuyến Hà Nội - TP. HCM: Đây là đường sắt tốc độ cao, được thiết kế để đáp ứng nhu cầu vận tải lớn và kết nối các trung tâm kinh tế quan trọng.
Tuyến TP. HCM - Cần Thơ: Đây là đường sắt thông thường, đang được triển khai công tác chuẩn bị đầu tư và dự kiến thực hiện trước năm 2030.
Kiến nghị giữ nguyên phạm vi dự án Chính phủ nhấn mạnh rằng việc phát triển đồng bộ hệ thống đường sắt trên các hành lang vận tải cần dựa trên loại hình và tiêu chuẩn phù hợp với nhu cầu của từng khu vực.
Do đó, phạm vi dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được kiến nghị giữ nguyên từ Hà Nội đến TP. HCM như trong dự thảo nghị quyết, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả đầu tư.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam do Bộ GTVT đề xuất có tổng mức đầu tư sơ bộ 67,34 tỷ USD. Dự án này có tuyến đường đôi dài 1.541km, khổ 1.435mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế đạt 350km/h và tải trọng 22,5 tấn/trục. Mới đây, theo tính toán của Bộ GTVT, thời gian hoàn vốn cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam khoảng 17,7 năm. Nguồn thu từ giá vé khó có thể bù đắp chi phí nhưng nguồn thu từ quỹ đất khi phát triển các khu đô thị, khu thương mại hứa hẹn đem lại hàng tỷ USD cho ngân sách.
Trong báo cáo tiền khả thi, nguồn thu từ khai thác quỹ đất tại các khu vực phát triển định hướng giao thông (TOD) và khai thác thương mại dự kiến đạt khoảng 22 tỷ USD, theo Tạp chí VnEconomy.
Trong đó, 5 tỷ USD từ quảng cáo và dịch vụ, còn lại 17 tỷ USD từ quỹ đất. Theo phương án đề xuất, địa phương sẽ giữ lại 8,5 tỷ USD trong tổng số này, còn 8,5 tỷ USD sẽ được góp vào đầu tư cho dự án.
