Chính phủ phản hồi về đề xuất mở thêm ga đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam giữa Thanh Hóa và Nghệ An

Hôm nay 30/11, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua nghị quyết về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Trước đó, Chính phủ cũng đã có báo cáo gửi Quốc hội giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về nội dung này.

Đã bổ sung ga Nghi Sơn, ga Lagi là ga tiềm năng

Có nhiều ý kiến đề nghị bố trí các ga cần cân đối, hài hòa, ưu tiên khu đông dân cư và địa điểm du lịch.

Một số ĐBQH cho rằng khoảng cách giữa ga Vinh đến Thanh Hóa dài 140km, đề nghị bổ sung thêm ga ở Hoàng Mai hoặc khu kinh tế Nghi Sơn trong giai đoạn quyết định chủ trương đầu tư, thay vì Thủ tướng quyết định bổ sung sau này như tờ trình của Chính phủ.

Theo lý giải của các ĐBQH, Thanh Hóa và Nghệ An là hai tỉnh đông dân, đồng thời có thể kết nối với các khu kinh tế khác.

Về việc bổ sung ga mới, Chính phủ cho hay đã tiếp thu ý kiến của các ĐBQH. Ảnh minh họa

Một số ĐBQH khác cho rằng Bình Thuận hiện nay có 2 ga hành khách (một ga ở Hàm Hiệp, Hàm Thuận Bắc, gần Phan Thiết và ga thứ hai ở Bắc Bình) nên đã đề xuất ga thứ 2 nên được bố trí là ga lưỡng dụng, do vị trí này không chỉ kết hợp vận chuyển hành khách và hàng hóa mà còn nhằm mục đích phục vụ an ninh quốc phòng.

>> Chính phủ lý giải nguyên nhân đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam cần chạy qua Nam Định

Từ đó, đề xuất rằng ga thứ hai nên được bố trí dưới dạng ga lưỡng dụng, vì vị trí này không chỉ đáp ứng việc vận chuyển hành khách và hàng hóa mà còn phục vụ hiệu quả cho các mục tiêu quốc phòng và an ninh.

Khu vực phía đông bắc, giáp với Ninh Thuận, hiện có cảng vận tải Vĩnh Tân đang hoạt động khá hiệu quả. Do vậy, đề nghị Chính phủ và Quốc hội xem xét bổ sung một ga hàng hóa lưỡng dụng tại đây, ưu tiên cho nhiệm vụ quốc phòng và an ninh.

Liên quan đến việc bố trí các ga, Chính phủ cho biết nguyên tắc lựa chọn các ga trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dựa trên bốn tiêu chí. Trong đó, đã có tiêu chí ưu tiên bố trí ga tại các vị trí có nhu cầu vận tải đủ lớn, thuận tiện tiếp cận khu vực trung tâm đô thị hoặc khu vực quy hoạch đô thị có tiềm năng phát triển.

Về đề xuất bổ sung các ga mới, Chính phủ cho hay đã tiếp thu ý kiến của ĐBQH. Theo đó, ga Nghi Sơn và ga Lagi được bổ sung vào danh mục các ga tiềm năng, làm cơ sở để địa phương thực hiện quy hoạch và triển khai khi nhu cầu vận tải gia tăng.

Đồng thời, trong quá trình khai thác, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cũng đề xuất rằng khi các đô thị tại địa phương phát triển với quy mô dân số lớn và nhu cầu vận tải đủ cao, nếu khoảng cách giữa các ga đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, Thủ tướng sẽ giao địa phương chủ trì việc triển khai xây dựng.

Tuy nhiên, ở giai đoạn hiện tại, nhu cầu vận tải tại các vị trí được đề xuất bổ sung vẫn chưa đủ cao. Việc đầu tư ngay lúc này có thể dẫn đến tình trạng khai thác không hiệu quả.

Lý do cần bố trí ga ở cả nội đô và ngoại vi?

Một số ý kiến băn khoăn về việc lựa chọn vị trí ga hành khách, cho rằng nếu đặt ga ở ngoại vi, sẽ cần đầu tư thêm nhiều tuyến đường và phương tiện giao thông để kết nối, gây tốn kém chi phí và thời gian di chuyển.

Giải trình về vấn đề này, Chính phủ nhấn mạnh rằng kinh nghiệm quốc tế cho thấy, vị trí ga có thể được bố trí ở trung tâm hoặc tại vùng tiếp cận đô thị, tùy thuộc vào điều kiện cụ thể.

Dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam là công trình trọng điểm quốc gia. Ảnh minh họa

Theo đó, mỗi phương án đều có những ưu điểm và hạn chế riêng, và việc lựa chọn phải dựa trên định hướng quy hoạch tổng thể cũng như đặc điểm của từng địa phương.

Đối với các ga đặt tại trung tâm đô thị, phương án này thường áp dụng tại các thành phố đặc biệt lớn, nơi có cơ sở hạ tầng sẵn có và diện tích đủ để bố trí công năng cần thiết.

Tuy nhiên, vị trí này cần đảm bảo không gây ùn tắc giao thông tại khu vực trung tâm, đồng thời phải thuận tiện cho hành khách. Hạn chế lớn nhất của phương án này là đòi hỏi một khối lượng giải phóng mặt bằng rất lớn, làm giảm khả năng khai thác hiệu quả nguồn lực từ quỹ đất.

Trong khi đó, ga đặt tại vùng tiếp cận đô thị có ưu thế về việc giảm khối lượng giải phóng mặt bằng, dễ dàng khai thác quỹ đất xung quanh để huy động nguồn lực, và không gây áp lực lên hạ tầng giao thông nội đô.

Tuy nhiên, phương án này đòi hỏi phải đầu tư thêm hệ thống giao thông công cộng để kết nối thuận tiện với trung tâm thành phố.

Giữa bối cảnh Việt Nam hiện có tỷ lệ đô thị hóa hiện tại vẫn còn thấp, chưa đạt được mức 50% như mục tiêu đề ra.

Việc khai thác nguồn lực từ quỹ đất và đẩy mạnh đô thị hóa là nhiệm vụ quan trọng, đã được nêu trong Nghị quyết Đại hội XIII. Đồng thời, tại các trung tâm đô thị, quỹ đất dành cho việc xây dựng các ga đường sắt còn hạn chế, trong khi công tác giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn.

Do đó trong hơn 18 năm nghiên cứu trong và ngoài nước, các chuyên gia đã đề xuất những phương án tối ưu, phù hợp với đặc thù của từng địa phương để xác định vị trí các ga đường sắt tốc độ cao.

Cùng với đó, các vị trí ga đều được quy hoạch đồng bộ với hệ thống giao thông đô thị bao gồm đường bộ và đường sắt.

Hiện nay, 20/20 địa phương đã thống nhất với phương án đề xuất và cập nhật các vị trí ga này vào quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch ngành và quy hoạch tỉnh.

>> Lo ngại thị trường BĐS 'yếu đi': Dư nguồn cung nếu giá không giảm