Chưa thể thi công đồng loạt cao tốc Bắc-Nam do thiếu mặt bằng

Theo Vụ Kế hoạch - Đầu tư (Bộ GTVT), tính đến cuối tháng 8/2023, các dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025 (giai đoạn 2) đã giải ngân được gần 26.800 tỷ đồng, đạt 59% kế hoạch vốn được giao.

Một số dự án có kết quả giải ngân chưa được như kế hoạch đăng ký như: Dự án đoạn Bãi Vọt - Hàm Nghi (đạt 84%); đoạn Chí Thạnh - Vân Phong của Ban QLDA 7 (đạt 83%); đoạn Quảng Ngãi - Hoài Nhơn của Ban QLDA 2 (đạt 84%); đoạn Quy Nhơn - Chí Thạnh của Ban QLDA 85 (đạt 85%).

GPMB chưa đáp ứng được tiến độ

Một trong những nguyên nhân ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân của các dự án là do công tác GPMB chưa được như kỳ vọng.

Theo báo cáo đến nay, các địa phương đã bàn giao được hơn 90% mặt bằng cho dự án. Song, năm 2023 mới giải ngân hơn 7.000 tỷ đồng, đạt 47% kế hoạch.

Bên cạnh đó, các yếu tố: Thời tiết không thuận lợi, tiến độ bàn giao mỏ vật liệu cho nhà thầu thi công của các địa phương chưa đáp ứng yêu cầu cũng là lý do ảnh hưởng đến kết quả giải ngân chung của dự án.

Đơn cử như với dự án Bãi Vọt - Hàm Nghi, kết quả giải ngân chưa đạt do phải chờ cấp phép mỏ vật liệu.

Ban quản lý dự án Bãi Vọt - Hàm Nghi cho biết, đến ngày 14/7, thủ tục cấp 4 mỏ đất, 1 mỏ cát mới được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Sau đó còn là các thủ tục liên quan đến chuyển đổi đất rừng, đất lúa, đền bù GPMB khu vực khai thác mỏ vật liệu cho người dân, chủ thể liên quan. Dự kiến, đầu tháng 9, việc khai thác các mỏ mới bắt đầu. Khi vật liệu được khơi thông, dự án sẽ bứt tốc, bù lại sản lượng đã bị chậm.

Chưa thể thi công đồng loạt

Mặc dù các địa phương đang nỗ lực tăng tỉ lệ mặt bằng bàn giao, song việc tổ chức thi công cao tốc Bắc - Nam vẫn chưa thể triển khai đồng loạt.

Dự án cao tốc Bắc - Nam đoạn Vân Phong - Nha Trang đang có sản lượng thi công xây lắp vượt kế hoạch đề ra. Song đại diện Ban QLDA 7 cho biết, hiện một số vị trí trọng yếu chưa thể thi công do mặt bằng còn "xôi đỗ".

Điển hình là khu vực nút giao Cổ Mã trên địa bàn huyện Vạn Ninh, Khánh Hòa còn 13 hộ dân trong diện tái định cư chưa di dời do gặp vướng mắc trong công tác áp giá đền bù. Nút thắt này khiến 5 km đầu tuyến thuộc phạm vi thi công của nhà thầu Lizen chưa thi công được do không có đường vận chuyển vật liệu.

Trên địa bàn huyện Vạn Ninh tồn tại 400 m chiều dài tuyến trước 2 tịnh xá chưa giải phóng được. Tiến độ thi công cầu chậm khoảng 6 tháng so với kế hoạch.

Tại gói thầu XL1 dự án đoạn Bùng - Vạn Ninh, Tổng công ty 36 cho biết, theo biên bản bàn giao, diện tích mặt bằng đạt hơn 80%, còn khoảng 1,2 km, song thực tế mặt bằng bị chia làm 2-3 đoạn "xôi đỗ". Việc vận chuyển vật tư, vật liệu phải vòng ra đường Hồ Chí Minh, phát sinh đáng kể chi phí.

Thiếu khu tái định cư cho người dân

Theo thống kê của Cục Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ GTVT), phục vụ thi công cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2, có tổng số 41.290 hộ dân có đất phải thu hồi. Trong đó, khoảng 5.806 hộ dân phải bố trí tái định cư tại 150 khu tái định cư, gồm 147 khu xây dựng mới và 3 khu đã có sẵn.

Tính đến nay, mới có 42/147 khu tái định cư được hoàn thành (đạt khoảng 28,5%). Các dự án còn lại vẫn đang trong quá trình lập dự án và triển khai thi công.

Cục Quản lý đầu tư xây dựng cho biết, theo quy định, toàn bộ công tác GPMB hiện nay được giao cho địa phương làm chủ đầu tư tiểu dự án, tổ chức triển khai thực hiện. Tuy nhiên, năng lực của chủ đầu tư là cấp huyện còn hạn chế so với chủ đầu tư là các đơn vị cấp tỉnh, nhất là đối với việc di dời hạ tầng kỹ thuật.

Về tái định cư, dù được Chính phủ cho áp dụng cơ chế đặc thù nhưng thủ tục triển khai vẫn cần có thời gian, từ việc phê duyệt quy hoạch, lập dự án đầu tư, lựa chọn nhà thầu tư vấn, lựa chọn nhà thầu xây lắp… Trong tổng số hơn 100 khu tái định cư, hiện mới hoàn thành được gần 30%, chưa đáp ứng giao nền tái định cư cho hộ dân, làm chậm công tác GPMB.

Tăng tốc thi công trên mặt bằng đã được bàn giao

Mặc dù khó khăn liên quan đến công tác GPMB, cấp mỏ vật liệu chưa được giải quyết dứt điểm, song, dưới sự chỉ đạo của Bộ GTVT, các chủ đầu tư, trên công trường dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2, nhiều nhà thầu đang nỗ lực tận dụng nguồn lực, công địa đã được bàn giao để tăng tốc các hạng mục chính, luỹ tiến sản lượng.

Điển hình tại gói thầu XL1 dự án đoạn Bùng - Vạn Ninh, đại diện Tổng công ty 36 cho biết, nếu trong 3-4 tháng đầu năm, trung bình mỗi tháng, sản lượng thi công của đơn vị chỉ đạt khoảng 8 tỷ đồng thì 2-3 tháng gần đây, trong điều kiện thời tiết thuận lợi, con số này tăng lên 20 tỷ đồng/tháng.

Tại gói thầu dự án đoạn Vũng Áng - Bùng, lãnh đạo Công ty CP Đầu tư và xây dựng giao thông Phương Thành cho biết, giá trị thi công của đơn vị cũng đang có sự cải thiện rõ rệt. Nếu 2-3 tháng đầu tiên, giá trị sản lượng xây lắp chỉ đạt trung bình 1% giá trị hợp đồng thì nay, con số này đã tăng lên 2-3%.

Trong khi đó, tại dự án thành phần đoạn Cần Thơ - Hậu Giang, ông Lê Đức Tuân, Phó Giám đốc Ban QLDA Mỹ Thuận cho biết, với diện tích công địa được bàn giao lớn, các nhà thầu liên tục mở rộng mũi thi công, hiện nay, trung bình mỗi tháng, dự án đạt giá trị xây lắp khoảng 50 tỷ đồng, tăng 250% so với thời điểm bắt đầu triển khai (20 tỷ/tháng).