Đại biểu đề nghị đơn giản hóa thủ tục, tránh để nhà đầu tư phải 'chạy lòng vòng'

Chiều 11/11, Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại tổ về dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi), trong đó nhiều đại biểu đã đề nghị cần đơn giản hóa thủ tục đầu tư và tháo gỡ vướng mắc cho nhà đầu tư.

Nguy cơ trở thành “vùng trũng” FDI nếu không chọn lọc dự án

Đại biểu Trần Việt Anh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội (UBQPANĐN), nhấn mạnh rằng việc thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) phải chú trọng chất lượng và các chính sách cần tránh biến Việt Nam thành "vùng trũng".

Quan điểm chủ đạo là lấy chất lượng, hiệu quả, công nghệ và bảo vệ môi trường làm tiêu chí đánh giá chủ yếu. Cần ưu tiên các dự án có công nghệ tiên tiến, công nghệ mới, công nghệ cao, công nghệ sạch, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan toả, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, phù hợp với định hướng cơ cấu lại nền kinh tế và mục tiêu phát triển bền vững. Quan trọng hơn, hoạt động này phải đảm bảo lợi ích quốc gia, quốc phòng, an ninh, an sinh, trật tự, an toàn xã hội và nâng cao tính độc lập, tự chủ của nền kinh tế.

Về thủ tục hành chính, Ủy viên UBQPANĐN cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Đầu tư (sửa đổi) nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật, và cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục.

Đối với thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, Đại biểu Trần Việt Anh khẳng định đây vẫn là thủ tục cần thiết trong quản lý hoạt động đầu tư kinh doanh, nhằm đảm bảo sự kiểm soát hợp lý giữa phát triển kinh tế và yêu cầu quản lý nhà nước, đồng thời nâng cao tính minh bạch, hiệu quả, phân cấp hợp lý và tránh rủi ro hệ thống.

Tuy nhiên, ông băn khoăn về quy định chuyển thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ UBND cấp tỉnh (có tính tập thể) cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh (quyết định của cá nhân). Dù quy định này phù hợp với chủ trương phân cấp và tăng tính chủ động, cần nghiên cứu các cơ chế kiểm soát để đảm bảo minh bạch, rõ ràng, tránh lạm quyền.

Về thủ tục thành lập tổ chức kinh tế của nhà đầu tư nước ngoài, đại biểu Trần Việt Anh cho biết, thường trực UBQPANĐN cơ bản nhất trí nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 20 dự thảo Luật cho phép nhà đầu tư nước ngoài được thành lập tổ chức kinh tế mà không yêu cầu phải có dự án đầu tư trước khi thành lập nhưng phải đáp ứng điều kiện tiếp cận thị trường đối với nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện thủ tục thành lập tổ chức kinh tế.

Tuy nhiên, Ủy ban cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung điều kiện (chứng minh năng lực tài chính, mục đích kinh doanh...), cơ chế giám sát (các dòng vốn ra vào, các giao dịch bất thường...), hậu kiểm bắt buộc.

Tránh để nhà đầu tư phải chạy hết từ thủ tục này sang thủ tục khác

Về thủ tục đầu tư, Đại biểu Phan Đức Hiếu, ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế - Tài chính, chỉ ra thực tế là dù đã thực hiện xong thủ tục cấp chủ trương đầu tư, doanh nghiệp vẫn phải thực hiện các thủ tục khác như xây dựng, môi trường.

Do đó, quy định về chấp thuận chủ trương đầu tư cần phải thực sự đơn giản và là cơ sở để nhà đầu tư thực hiện các thủ tục khác, tránh tình trạng nhà đầu tư phải “chạy lòng vòng” hết từ thủ tục này sang thủ tục khác nếu quy định không rõ ràng.

Ông Hiếu cũng đề xuất không nên yêu cầu nhà đầu tư phải làm từng bộ hồ sơ và chạy thủ tục với tất cả các cơ quan nhà nước có liên quan. Thay vào đó, cần quy định chỉ có một đầu mối tiếp nhận hồ sơ về đầu tư, sau đó cơ quan này chuyển cho các cơ quan chuyên ngành để kiểm tra.

Ông Hiếu nhấn mạnh: “Trong trường hợp cần thiết có sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước và đó là việc nội bộ của các cơ quan quản lý nhà nước xử lý với nhau, chứ không nên bắt các nhà đầu tư cứ ôm hồ sơ tài liệu đi từ cơ quan này đến cơ quan khác”.

Đại biểu Phan Đức Hiếu cũng bày tỏ băn khoăn về các quy định liên quan tới mục tiêu đầu tư, nguồn vốn và quy mô có thể gây khó khăn cho nhà đầu tư. Đại biểu ví dụ như việc tăng quy mô công suất của nhà máy có thể do cải tiến kỹ thuật tốt hơn, hoặc bị giảm do ảnh hưởng của thị trường. Do đó yêu cầu về quy mô sản xuất cần phải được đánh giá kỹ, khi trong nền kinh tế thị trường thì sản xuất cái gì, sản xuất bao nhiêu và sản phẩm bán cho ai là nhu cầu của thị trường quyết định.

Về bảo hộ đầu tư, Đại biểu Phan Đức Hiếu đánh giá dự thảo đã đưa ra quy định rất tiến bộ. Tuy nhiên, ông đề nghị bổ sung quy định, cơ chế bảo hộ đối với trường hợp nhà đầu tư được cấp phép quyền kinh doanh 30-50 năm trong khi pháp luật chưa cấm hay hạn chế kinh doanh, nhằm đảm bảo quyền lợi hài hòa lợi ích giữa các bên, bởi lẽ quy định hiện hành mới chỉ bảo hộ trong trường hợp luật pháp thay đổi về cơ chế ưu đãi.

Một vấn đề khác được Đại biểu Lê Kim Toàn (đoàn Gia Lai) chỉ ra tại phiên thảo luận là sự xung đột giữa hoạt động xúc tiến đầu tư và quy định đấu thầu, đấu giá. Các địa phương kêu gọi đầu tư dựa trên quy hoạch và danh mục dự án, ký thỏa thuận bước đầu với nhà đầu tư tiềm năng. Thế nhưng, nếu dự án đó phải đấu thầu, đấu giá, việc kêu gọi nhà đầu tư tiềm năng sẽ gặp vướng mắc do chính quy định pháp luật.

Ông Toàn nêu vấn đề: "Vậy giải quyết câu chuyện đó thế nào, cần rà soát thống nhất quy định để 'lót ổ đón đại bàng' nhưng đường vào ổ không có, lại qua rào cản, do quy định pháp luật xung đột và mâu thuẫn? Cần phải phân biệt lĩnh vực ưu đãi, kêu gọi nhà đầu tư có đầy đủ năng lực".

Ông cũng kiến nghị dự án phát triển hạ tầng, phục vụ sản xuất, không nhằm mục đích bán thương mại thì phải ưu đãi đặc biệt, có thể thu tiền đất ít nhưng thu lâu dài về thuế sẽ bền vững hơn.