Đại đội trưởng quê Thái Bình bắt sống tướng De Castries, được phong Anh hùng LLVT nhân dân, khen thưởng 16 lần vì thành tích xuất sắc

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Tạ Quốc Luật sinh năm 1925 tại xã Thụy Hải, huyện Thái Thụy, tỉnh Thái Bình. Ông là cháu nội của cụ Đô thống quân vụ Tạ Hiện (triều Tự Đức), người từng chỉ huy những trận đánh kiên cường chống Pháp ngay từ những ngày đầu chúng xâm lược nước ta.

Lớn lên nơi miền quê ven biển, ông Tạ Quốc Luật sớm hình thành ý chí rắn rỏi, cứng cỏi và sức khỏe dẻo dai. Ngày 14/8/1945, ông chính thức gia nhập Quân đội nhân dân Việt Nam và được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 6/1/1949. Trong suốt hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, ông đã tham gia hơn 20 chiến dịch lớn với trên 100 trận đánh.

Năm 1947, khi mới là Trung đội trưởng thuộc Tiểu đoàn 151, ông đã chỉ huy đơn vị lập chiến công vang dội tại trận Phủ Thông. Tiếp đó, ông cùng đồng đội chiến đấu tại các trận Đại Phác, Phố Ràng, Làng Phát, Róm (Yên Bái), Phố Lu, Nghĩa Đô, Bắc Hà (Lào Cai), Đông Khê, Cốc Xá (Cao Bằng), Na Sầm và Thất Khê (Lạng Sơn).

Sau thắng lợi của Chiến dịch Biên giới năm 1950, ông gia nhập Đại đoàn 312. Trong Chiến dịch Trần Hưng Đạo năm 1951 tại Vĩnh Yên, ông cùng đồng đội tiêu diệt một lực lượng lớn quân Pháp và thu nhiều vũ khí, đạn dược.

Ngày 24/12/1953, Đại đoàn 312 nhận lệnh hành quân vượt 500km lên Tây Bắc để tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ. Tại đây, ông cùng đơn vị làm đường kéo pháo, chuẩn bị trận địa. Trong trận đánh Tà Lèng ngày 11/3/1954, ông trực tiếp chỉ huy khẩu ĐKZ 57mm bắn cháy xe tăng địch, tiêu diệt 80 tên địch và thu giữ nhiều trang thiết bị quân sự.

Trong giai đoạn cuối chiến dịch, đặc biệt từ đầu tháng 5/1954, ông tham gia nhiều trận đánh then chốt, góp phần giành thế chủ động trên toàn mặt trận. Ngày 6/5/1954, ông được giao nhiệm vụ chỉ huy tiêu diệt cứ điểm 507, phối hợp với các đại đội của Anh hùng Trần Can tấn công các cứ điểm 508, 509.

Đại tá Nguyễn Hữu Tài (thuộc Trung đoàn 209, Đại đoàn 312), nhân chứng tham gia chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ tháng 5/1954 kể lại: “Ngay sau lệnh của Đại tướng, anh em trong đơn vị đều quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ. Đồng chí Tạ Quốc Luật khi đó đang là Đại đội trưởng Đại đội 360 thể hiện quyết tâm: Lần này mà không tiêu diệt được địch thì chúng tôi không dám về báo cáo Trung đoàn”.

Đúng 13 giờ ngày 7/5/1954, quân ta khai hỏa mở cửa hàng rào bằng 60 quả phóng lôi. Ông Tạ Quốc Luật kiểm tra trận địa, dẫn đầu đơn vị xung phong. Cuộc chiến đấu diễn ra ác liệt. Đến 17h30, ông chỉ huy tổ xung kích gồm 5 chiến sĩ tiến thẳng vào hầm chỉ huy quân Pháp, bắt sống tướng De Castries cùng toàn bộ tham mưu địch.

Trong hồi ký về những tháng ngày lịch sử, Tạ Quốc Luật viết: “Khi chúng tôi vượt qua cầu Mường Thanh thì gặp một tên lính ngụy. Tôi hỏi tên này: Hầm Đờ Cát-xtơ-ri ở đâu? Hắn chưa hết run và chỉ vào căn hầm có nhiều cột ăng-ten nhỏ ở trên nóc. Tôi liền chỉ huy tổ của mình áp sát khu vực hầm và phân công đồng chí Nhỏ dùng thủ pháo ném vào cửa hầm uy hiếp.

Số sĩ quan Bộ Tham mưu của tập đoàn cứ điểm tỏ ra rất mệt mỏi và lo âu. Riêng Đờ Cát-xtơ-ri vẫn đội mũ ca-lô và ngồi cúi mặt xuống bàn. Khi đến gần, tôi hô lớn tiếng Pháp: “Giơ tay lên!”. Sau đó, Đờ Cát-xtơ-ri cầm máy điện thoại ra lệnh cho toàn bộ quân Pháp ở Điện Biên Phủ đầu hàng. Lúc đó là 17h30 ngày 7/5/1954”.

Trong cuốn hồi ký Điện Biên Phủ - Điểm hẹn lịch sử, Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng xác nhận, Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật đã bắt được tướng De Castries.

“Khi Đại đội trưởng Tạ Quốc Luật báo cáo đã bắt sống tướng De Castries và giải về sở chỉ huy Trung đoàn, chúng tôi ôm nhau reo hò. Tiếng reo vang từ sở chỉ huy lan ra trận địa, chiến hào, hòa trong niềm vui chiến thắng. Lúc đó, anh em chỉ nghĩ từ nay không phải ngủ hầm, được ăn cơm nóng – những điều giản dị nhưng đầy ý nghĩa sau bao gian khổ”, Đại tá Nguyễn Hữu Tài xúc động kể lại.

Ngày 13/5/1954, trong lễ mừng chiến thắng tại Mường Phăng, ông Tạ Quốc Luật vinh dự được chọn kéo lá cờ chiến thắng lên cột cờ danh dự trước toàn quân.

Sau Chiến thắng Điện Biên Phủ, ông tiếp tục tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975 và được giao phụ trách đảm bảo thông tin liên lạc thông suốt cho chiến dịch.

Với những đóng góp to lớn, ông được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý: 3 Huân chương Quân công hạng Ba, 2 Huân chương Chiến công hạng Ba, danh hiệu Chiến sĩ thi đua Đại đoàn 312 và được khen thưởng 16 lần từ cấp Trung đoàn đến Đại đoàn. Ngày 16/12/2004, ông được Chủ tịch nước truy tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Năm 2024, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và tỉnh Điện Biên tổ chức gắn biển tên đường mang tên Tạ Quốc Luật tại TP. Điện Biên Phủ. Tuyến đường nằm cạnh hầm De Castries, nơi ông từng lập nên chiến công vang dội.

Con đường không chỉ là sự tri ân, mà còn là biểu tượng nhắc nhớ mỗi người dân, du khách về những đóng góp lớn lao của ông và các chiến sĩ đã anh dũng chiến đấu vì hòa bình, độc lập dân tộc – trong một chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”.

>> Anh hùng LLVT nhân dân có vợ là NSND ‘huyền thoại’ của nhạc cách mạng Việt Nam