Đập ngăn mặn lớn nhất Đông Nam Á tại Việt Nam sắp được ‘lên đời’

Sau hơn 15 năm vận hành, đập ngăn mặn Thảo Long – công trình thủy lợi quy mô lớn nằm ở hạ lưu sông Hương (TP. Huế) – đang đứng trước yêu cầu cấp bách về sửa chữa, nâng cấp để tiếp tục thực hiện vai trò điều tiết nguồn nước, bảo đảm sinh kế cho hàng vạn người dân vùng hạ du.

Theo ghi nhận của Gia đình & Xã hội, sau thời gian dài khai thác, nhiều hạng mục của đập ngăn mặn Thảo Long đã có dấu hiệu hư hỏng nghiêm trọng. Một số mảng bê tông bị nứt nẻ, thiết bị cơ khí hoen gỉ, một số cửa van vận hành khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cho hệ thống điều tiết nước. Phía trên mặt đập, lớp sắt của cầu giao thông bị bong tróc, gỉ sét, ảnh hưởng đến hoạt động đi lại giữa hai bờ sông.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đã phê duyệt điều chỉnh dự án sửa chữa cấp bách với tổng mức đầu tư hơn 348 tỷ đồng, sử dụng ngân sách Trung ương. Dự án do Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng công trình Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Huế làm chủ đầu tư, dự kiến khởi công vào tháng 10/2025 và hoàn thành trong vòng 4 năm.

Theo kế hoạch, dự án sẽ xử lý toàn diện các điểm yếu hiện tại của công trình: chống thấm nền đập, gia cố các khe rỗng dưới dầm van, thay mới hệ thống xi lanh đóng mở cửa van chính, thay hệ thống điện điều khiển. Bên cạnh đó, dự án sẽ nâng cấp nhà điều hành, hệ thống chiếu sáng, cầu giao thông, biển báo, lắp đặt hệ thống giám sát vận hành nhằm hiện đại hóa và tăng độ tin cậy trong quản lý đập.

Phát biểu trong chuyến kiểm tra hiện trạng công trình ngày 30/7, Thứ trưởng Bộ NN&MT Nguyễn Hoàng Hiệp khẳng định việc sửa chữa đập Thảo Long không chỉ nhằm đảm bảo an toàn đập, mà còn giúp tăng cường hiệu quả điều tiết nguồn nước, chủ động ứng phó biến đổi khí hậu và phục vụ sản xuất – sinh hoạt vùng hạ du sông Hương.

Ông Hiệp yêu cầu UBND TP. Huế chỉ đạo sát sao các đơn vị liên quan phối hợp chặt chẽ với chủ đầu tư để triển khai công trình đúng tiến độ, bảo đảm kỹ thuật và an toàn trong mùa mưa lũ. Chủ đầu tư cũng được yêu cầu thực hiện đầy đủ quyền hạn và nghĩa vụ theo quy định hiện hành.

Đập ngăn mặn Thảo Long được khởi công xây dựng từ tháng 8/2001 và hoàn thành vào năm 2008, với tổng mức đầu tư ban đầu là 152 tỷ đồng, do Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 5 (Bộ NN&PTNT) làm chủ đầu tư. Công trình có quy mô lớn, gồm 15 khoang xả lũ, mỗi khoang rộng 31,5m, tổng chiều rộng thông nước lên đến 472,5m. Ngoài chức năng điều tiết nước, đập còn tích hợp cầu giao thông cho xe tải 13 tấn và một âu thuyền dài 53m, rộng 8m, đáp ứng nhu cầu giao thông thủy với tàu trọng tải 50 tấn. Theo các chuyên gia đánh giá, đây là công trình ngăn mặn giữ ngọt lớn nhất Đông Nam Á.

Công trình có vai trò phối hợp điều tiết với hồ thủy lợi Tả Trạch và hồ thủy điện Bình Điền, đảm bảo nguồn nước ổn định cho sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt, chống xâm nhập mặn và bảo vệ hệ sinh thái toàn bộ vùng hạ du sông Hương. Ngoài ra, đập còn đóng vai trò kết nối giao thông giữa các địa phương hai bên sông (TP. Huế).

Theo ông Trương Văn Giang – Giám đốc Ban Quản lý Dự án Đầu tư Xây dựng công trình Nông nghiệp và PTNT TP. Huế – dự án sửa chữa ban đầu dự kiến triển khai từ đầu năm 2024. Tuy nhiên, do cần thời gian đánh giá lại hiện trạng, điều chỉnh giải pháp kỹ thuật và tránh mùa lũ, kế hoạch đã được lùi sang tháng 10/2025.

Ông Giang nhấn mạnh, khi hoàn thành, công trình sẽ tiếp tục là "lá chắn" quan trọng giúp vùng hạ du duy trì nguồn nước ngọt, ứng phó hiệu quả với tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn ngày càng phức tạp dưới tác động của biến đổi khí hậu.