Đập thủy điện từng lớn nhất Việt Nam: Là công trình thế kỷ, nay từng bước được ‘lên đời’
Công trình thủy điện này không chỉ cung cấp nguồn điện chủ lực cho cả nước mà còn giữ vai trò chống lũ, cấp nước, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế - xã hội của địa phương.
Nhà máy thủy điện Hòa Bình được xây dựng trên sông Đà, thuộc địa bàn tỉnh Hòa Bình. Đây là công trình có vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống năng lượng quốc gia.
Nhà máy thủy điện Hòa Bình được khởi công ngày 6/11/1979 dưới sự giúp đỡ thiết kế và hướng dẫn vận hành của Liên Xô. Công trình trải qua 15 năm xây dựng với sự nỗ lực không ngừng nghỉ của hàng nghìn cán bộ, kỹ sư, công nhân, đến ngày 20/4/1994 chính thức khánh thành và đi vào hoạt động. Từ năm 1994 đến 2012, Thủy điện Hòa Bình là nhà máy thủy điện lớn nhất Đông Nam Á và được mệnh danh là "công trình thế kỷ" của Việt Nam. Vị trí này sau đó được thay thế khi thủy điện Sơn La chính thức hoạt động vào năm 2012.
Công trình được thiết kế đa chức năng, vừa sản xuất điện phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, vừa trị thủy, chống lũ và cấp nước cho hạ du. Nhà máy có 8 tổ máy, công suất lắp đặt 1.920 MW. Đến năm 2016 đã cán mốc sản lượng 200 tỷ kWh - thành tích chưa từng có đối với một nhà máy thủy điện tại Việt Nam. Đến tháng 4/2018, sản lượng vượt 220 tỷ kWh, tiếp tục khẳng định vị thế là nguồn điện chủ lực của quốc gia.
Ngày 10/1/2021, Tập đoàn Điện lực Việt Nam khởi công dự án mở rộng Thủy điện Hòa Bình với quy mô 2 tổ máy, mỗi tổ 240MW, tổng vốn đầu tư 9.220 tỷ đồng, nhằm tăng công suất phủ đỉnh, tận dụng nguồn nước xả thừa mùa lũ, ổn định hệ thống điện quốc gia và kéo dài tuổi thọ thiết bị. Khi đi vào hoạt động, công trình dự kiến bổ sung gần 500 triệu kWh điện mỗi năm cho hệ thống điện quốc gia, góp phần tăng khả năng huy động nguồn điện cho khu vực miền Bắc và nâng cao an ninh năng lượng quốc gia.
Không chỉ cung cấp điện năng cho cả ba miền Bắc - Trung - Nam, thủy điện Hòa Bình còn góp phần quan trọng trong việc điều tiết lũ, với hồ chứa dung tích 10 tỷ m3, trong đó dung tích chống lũ đạt 5,6 tỷ m3, bảo vệ an toàn cho Đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt là Hà Nội. Lượng nước xả từ hồ chiếm tới 75-80% tổng lượng xả của các hồ miền Bắc, bảo đảm nguồn tưới cho sản xuất nông nghiệp vụ đông xuân, đồng thời cải thiện giao thông thủy trên sông Đà. Công trình cũng đóng góp lớn cho sự phát triển của tỉnh Hòa Bình, khi hằng năm nguồn thu từ nhà máy chiếm tới 40-50% ngân sách địa phương, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế - xã hội toàn tỉnh.
Có thể khẳng định, Thủy điện Hòa Bình không chỉ là nguồn điện chủ lực, "lá chắn" chống lũ cho hạ du mà còn là biểu tượng của trí tuệ, nghị lực và khát vọng vươn lên của người Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước.
