Dự kiến chi 42.000 tỷ đồng hỗ trợ trực tiếp người dân lắp điện mặt trời mái nhà

Bộ Công Thương vừa hoàn thiện một bản dự thảo Quyết định trình Thủ tướng về chính sách hỗ trợ hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu và hệ thống lưu trữ. Dự thảo đang trong bước lấy ý kiến và được gửi Bộ Tư pháp thẩm định.

Theo nội dung dự thảo, mỗi hộ gia đình có thể được hỗ trợ trực tiếp từ 1 đến 1,5 triệu đồng nếu chỉ lắp hệ thống tấm pin (không kèm pin lưu trữ). Trường hợp lắp kèm pin lưu trữ, hộ sẽ được hỗ trợ thêm 1–1,5 triệu đồng, nghĩa là tối đa khoảng 3 triệu đồng/hộ.

Để hưởng hỗ trợ, hộ dân phải đáp ứng điều kiện tối thiểu về công suất (tấm quang điện từ 1 kWp trở lên, hệ thống lưu trữ từ 2 kWh trở lên) và cam kết sử dụng tối thiểu 3 năm.

Thay vì hỗ trợ lãi suất qua ngân hàng thương mại như một phương án trước đây, dự thảo đề xuất cho vay ưu đãi qua Ngân hàng Chính sách xã hội với lãi suất 8,4%/năm và thời hạn vay tối đa 36 tháng.

Mức vốn vay hỗ trợ để mua sắm, lắp đặt được nêu là tối đa 20 triệu đồng cho phần pin (áp dụng cho hệ thống đến 5 kWp) và tối đa 20 triệu đồng cho phần lưu trữ (tương ứng dung lượng đến 10 kWh). Trường hợp chậm trả, lãi nợ quá hạn được tính bằng 130% lãi suất cho vay.

Bộ Công Thương tính toán mức hỗ trợ và cho vay dựa trên chi phí lắp đặt hiện nay (khoảng 12–15 triệu đồng/kWp, đã tính thiết bị lưu trữ) và mức tiêu thụ điện trung bình của hộ gia đình. Nếu chương trình triển khai theo mục tiêu khoảng 14 triệu hộ đến năm 2030, tổng nhu cầu ngân sách cho hỗ trợ trực tiếp có thể lên tới khoảng 42.000 tỷ đồng cho giai đoạn 2026–2030, tương đương khoảng 250 tỷ đồng mỗi tỉnh/năm. Con số này chưa tính các cơ chế hỗ trợ khác như lắp đồng hồ hai chiều khi có thương thảo bán điện dư.

Các hộ gia đình nộp 1 bộ hồ sơ tại UBND xã (trực tiếp, bưu điện hoặc nộp trực tuyến) gồm đơn đề nghị, bản sao thông báo/giấy đăng ký phát triển nguồn theo Nghị định liên quan và các giấy tờ ủy quyền nếu cần. Khi có yêu cầu, đơn vị điện lực địa phương có trách nhiệm hướng dẫn đấu nối, còn UBND xã hướng dẫn về thiết kế, an toàn và phòng cháy chữa cháy phù hợp nhà ở. Dự thảo nêu rõ thời hạn cơ quan điện lực phải phản hồi là trong 5 ngày làm việc kể từ khi nhận yêu cầu.

Chuyên gia và doanh nghiệp trong ngành cho rằng chính sách sẽ kích thích mạnh thị trường lắp đặt, giảm áp lực lưới truyền tải vào giờ cao điểm và góp phần đạt mục tiêu giảm phát thải. Tuy nhiên, cần quy chuẩn kỹ thuật chặt chẽ, thanh kiểm tra tránh trục lợi, và lộ trình đào tạo thợ lắp đặt đủ năng lực để đảm bảo an toàn công trình.