GDP của một quốc gia bất ngờ tăng 30%, nguyên nhân do đâu?
Việc điều chỉnh phương pháp tính GDP lần đầu tiên sau hơn một thập kỷ giúp Nigeria "làm đẹp" tỷ lệ nợ công từ 52% xuống 40%, nhưng các chuyên gia cảnh báo điều này chỉ che giấu thực trạng tài chính của quốc gia đông dân nhất châu Phi.
Quy mô nền kinh tế Nigeria đã tăng thêm khoảng 30% so với ước tính trước đây sau khi quốc gia Tây Phi này cập nhật phương pháp tính GDP - lần điều chỉnh đầu tiên trong hơn một thập kỷ qua.
GDP năm 2024 của Nigeria hiện đạt 372,82 nghìn tỷ naira (244 tỷ USD) theo giá hiện hành, tăng đáng kể so với mức 187,76 tỷ USD mà Ngân hàng Thế giới từng ước tính. Sự gia tăng này đến từ việc Cục Thống kê Quốc gia Nigeria thay đổi năm cơ sở từ 2010 lên 2019.
Việc điều chỉnh này nhằm đưa vào tính toán những lĩnh vực trước đây bị bỏ qua, bao gồm ngành dịch vụ kỹ thuật số đang phát triển mạnh, quỹ hưu trí và thị trường lao động phi chính thức - là việc làm của phần lớn người dân Nigeria.
Theo các chuyên gia phát triển, các nền kinh tế thị trường mới nổi được khuyến khích thường xuyên điều chỉnh lại cơ sở thống kê để nắm bắt chính xác hơn quy mô sản lượng quốc gia và cung cấp dữ liệu kinh tế phản ánh đúng thực trạng nền kinh tế hiện đại.
Nigeria - quốc gia đông dân nhất châu Phi - đã thực hiện điều chỉnh GDP lần cuối vào năm 2014. Khi đó, việc thay đổi này đã giúp Nigeria vượt qua Nam Phi để trở thành nền kinh tế lớn nhất châu lục, tuy nhiên nước này đã mất ngôi vị này vào năm 2023.
Sau lần điều chỉnh mới nhất, Nigeria vẫn giữ vị trí thứ tư về quy mô kinh tế ở châu Phi, xếp sau Nam Phi, Ai Cập và Algeria. "Việc điều chỉnh lại cơ sở là kịp thời", Michael Famoroti, nhà kinh tế và trưởng bộ phận nghiên cứu tại công ty dữ liệu Stears có trụ sở tại Lagos, nhận định.
"Thông thường, việc thực hiện điều chỉnh này khoảng 10 năm một lần là phù hợp, đặc biệt ở các nước đang phát triển khi nền kinh tế có thể thay đổi đáng kể. Cộng với sự xuất hiện của nền kinh tế số trong giai đoạn này, chúng ta cần một bức tranh cập nhật về nền kinh tế", ông nói.
Ông Famoroti cho biết cuộc điều chỉnh đã cho thấy những thay đổi tích cực trong cơ cấu kinh tế Nigeria. Nông nghiệp vẫn củng cố vững chắc vị trí ngành đóng góp lớn nhất vào GDP, trong khi dầu thô "chỉ" chiếm 5%.
Tuy nhiên, việc điều chỉnh cũng làm cho một số chỉ số kinh tế trông khả quan hơn thực tế. Tỷ lệ nợ công trên GDP của Nigeria giảm từ 52% xuống còn khoảng 40% - tương đương mức mục tiêu 40% mà chính phủ đặt ra và thấp hơn mức 55% do Ngân hàng Thế giới và IMF khuyến nghị.
"Tôi lo ngại rằng con số GDP cao hơn sẽ khiến chính phủ nới lỏng hơn trong việc duy trì khả năng thanh toán nợ", ông Famoroti cảnh báo. "Tỷ lệ nợ trên GDP đã giảm nhờ điều này, nhưng thật không may, điều đó chỉ che giấu tình hình thực tế”.
Ông Adeyemi Adeniran, Tổng cục trưởng Cục Thống kê Quốc gia Nigeria (NBS), mô tả đây là cuộc điều chỉnh cơ sở "toàn diện nhất" mà cơ quan này từng thực hiện, phát biểu tại cuộc họp báo ở thủ đô Abuja.
"Các hoạt động số, quản lý quỹ hưu trí và các hoạt động trong khu vực phi chính thức - nơi hơn 90% người dân Nigeria đang làm việc - hiện đã được đưa vào phép đo", ông cho biết.
Nigeria đã mất vị thế nền kinh tế lớn nhất châu Phi vào năm 2023 sau khi Tổng thống Bola Tinubu phá giá đồng nội tệ để phản ánh đúng giá trị thực và thu hút đầu tư nước ngoài. Đồng naira đã mất giá hơn 70% so với USD kể từ khi biện pháp này được áp dụng.
Cùng với Nigeria, quốc gia láng giềng Senegal cũng chuẩn bị điều chỉnh GDP để đối phó với vấn đề nợ công. Tuần trước, Bộ Tài chính Senegal thông báo sẽ sớm điều chỉnh lại GDP lần đầu tiên kể từ năm 2018, trong bối cảnh nước này đang đối mặt với vụ bê bối nợ ngầm có nguy cơ đẩy gánh nặng nợ nần vượt xa quy mô hiện tại của nền kinh tế.
"Việc điều chỉnh lại cơ sở có thể cải thiện tỷ lệ nợ/GDP cùng với hiệu suất kinh tế tiếp tục mạnh mẽ. Do đó, các cơ quan chức năng có thể thấy lựa chọn này hấp dẫn để giải quyết các vấn đề xoay quanh khối lượng nợ", các nhà phân tích Ngân hàng Bank of America (BoA) nhận định.
Trái phiếu tiền tệ của Senegal đã tăng giá kể từ khi có thông báo này. GDP của quốc gia Tây Phi hiện lấy năm 2014 làm năm cơ sở. Năm ngoái, IMF đã đình chỉ gói cứu trợ cho Senegal sau khi phát hiện hàng tỷ USD nợ công bị báo cáo sai. Quỹ đang chờ kết quả điều tra vụ bê bối này.
Tham khảo Financial Times (FT)
