Giá vonfram tăng mạnh giúp định hình lại triển vọng dài hạn của ngành khoáng sản Việt?

Trong bối cảnh nguồn cung chịu áp lực, giá APT, nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất trong chuỗi sản xuất vonfram, tiếp tục tăng mạnh.

Diễn biến giá này trực tiếp củng cố triển vọng lợi nhuận của Masan High-Tech Materials (UpCom: MSR), doanh nghiệp sở hữu mỏ vonfram lớn nhất ngoài Trung Quốc và là nhà cung ứng chiến lược trong chuỗi giá trị vật liệu công nghệ cao toàn cầu.

Môi trường cung–cầu đang ủng hộ các nhà sản xuất vonfram

Vonfram từ lâu được coi là khoáng sản chiến lược toàn cầu, đóng vai trò thiết yếu trong quốc phòng, hàng không, bán dẫn, vật liệu siêu bền và các ngành công nghệ cao. Trung Quốc hiện chiếm khoảng 83% sản lượng vonfram toàn cầu, thể hiện vị thế gần như thống trị trong chuỗi cung ứng kim loại này.

Từ tháng 2/2025, Trung Quốc bắt đầu đưa một số sản phẩm vonfram vào diện kiểm soát xuất khẩu yêu cầu giấy phép, theo thông báo của Bộ Thương mại (MOFCOM).

Một số báo cáo ngành, bao gồm dữ liệu được trích dẫn bởi Vietcap, cho biết xuất khẩu một số nhóm sản phẩm vonfram của Trung Quốc đã giảm khoảng 17% trong nửa đầu năm 2025, phản ánh tác động ban đầu của quy định mới.

Mặc dù mức độ ảnh hưởng có thể khác nhau tùy từng dòng sản phẩm, việc siết cấp phép đã làm gia tăng lo ngại về khả năng gián đoạn nguồn cung toàn cầu.

Trong khi đó, theo chứng khoán Vietcap (VCI), Mỹ tiếp tục đẩy mạnh chính sách an ninh chuỗi cung ứng, áp thuế 25% lên một số sản phẩm vonfram nhập khẩu từ Trung Quốc và cấm Bộ Quốc phòng mua vonfram từ các quốc gia bị xem là rủi ro chiến lược (bao gồm Trung Quốc, Nga, Iran và Triều Tiên).

Điều này khiến Mỹ, EU và Nhật Bản phải tích cực tìm kiếm nguồn cung thay thế, đặc biệt từ các quốc gia có năng lực chế biến sâu và độ tin cậy cao hơn. Việt Nam vì vậy trở thành điểm đến quan trọng, với sản lượng khoảng 3.400 tấn (2024), đứng thứ hai thế giới (Theo báo cáo Vietnam Tungsten Industry Research Report 2025-2034).

Trong bối cảnh nguồn cung chịu áp lực, giá APT, nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất trong chuỗi sản xuất vonfram, tiếp tục tăng mạnh. Fastmarkets hiện ghi nhận giá quanh mức 735-780 USD/mtu (CIF Rotterdam/Baltimore), gần gấp 2,3 lần bình quân năm 2024 (318 USD/mtu) và vượt qua đỉnh năm 2011 là 430 USD/mtu. Điều này cho thấy chu kỳ tăng giá không chỉ kéo dài mà đang dịch chuyển sang một mặt bằng mới cao hơn.

Theo đánh giá của VCI, việc Trung Quốc kiểm soát xuất khẩu vonfram, cùng nhu cầu phục hồi tại Mỹ – EU – Nhật Bản, sẽ giúp giá APT duy trì ở vùng cao trong thời gian tới. Đây là động lực quan trọng đối với các doanh nghiệp chế biến vật liệu công nghệ cao như Masan High-Tech Materials (Công ty thành viên của Tập đoàn Masan (Hose: MSN)).

Lợi thế kép từ giá khoáng sản và tái cơ cấu

Năm 2025 đánh dấu giai đoạn MSR cải thiện mạnh mẽ về hiệu quả vận hành và năng lực sinh lời sau khi hoàn tất thoái vốn H.C. Starck. Theo báo cáo kết quả kinh doanh mới nhất, 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu của Masan High-Tech Materials đạt 5.048 tỷ đồng, tăng 25,1% so với cùng kỳ trên cơ sở tương đương (Loại trừ đóng góp của H.C Stark).

Tăng trưởng này được thúc đẩy bởi ba yếu tố chính: sản lượng fluorspar và bismuth cải thiện, giá bán APT và bismuth tăng mạnh, và hiệu quả vận hành tốt hơn sau khi tối ưu cấu trúc doanh nghiệp.

Trong quý III/2025, doanh thu của MSR đạt 2.041 tỷ đồng, tăng 33,4% so với cùng kỳ trên cơ sở tương đương, phản ánh rõ xu hướng nhu cầu cao và tình trạng thiếu hụt nguồn cung đối với các khoáng sản chiến lược trên thị trường quốc tế.

Nhờ hưởng lợi từ giá bán tăng và chi phí sản xuất đơn vị giảm do chất lượng quặng cao hơn, biên EBITDA của MSR đã mở rộng lên 23,9% trong quý 3/2025, tăng 410 điểm cơ bản so với cùng kỳ trên cơ sở LFL. Tính chung 9 tháng đầu năm, EBITDA đạt 1.465 tỷ đồng, tăng mạnh 67,1% so với cùng kỳ trên cơ sở so sánh tương đương. Lợi nhuận của MSR cũng cải thiện đáng kể. Trong quý III, công ty ghi nhận lợi nhuận sau thuế đạt 5 tỷ đồng, tăng 279 tỷ đồng so với cùng kỳ.

Tổng thể, 9 tháng đầu năm 2025 cho thấy MSR đang bước vào chu kỳ tăng trưởng lợi nhuận mới, được hỗ trợ bởi thị trường hàng hóa thuận lợi, năng lực vận hành tinh gọn hơn, và chiến lược tập trung vào các sản phẩm có giá trị gia tăng cao.

Không chỉ hưởng lợi từ xu hướng toàn cầu, MSR còn đứng trước cơ hội đáng kể từ chính sách trong nước. Ngày 24/11/2025, Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch thăm dò – khai thác – chế biến khoáng sản giai đoạn 2021-2030, trong đó có mỏ vonfram Núi Pháo (Thái Nguyên).

Quy hoạch này không đồng nghĩa với giấy phép khai thác, nhưng là cơ sở pháp lý quan trọng xác định Núi Pháo là tài sản khoáng sản chiến lược quốc gia và tạo điều kiện để doanh nghiệp thực hiện các thủ tục thăm dò, mở rộng và xin cấp phép theo Luật Khoáng sản.

Trong bối cảnh giá APT tăng mạnh do nguồn cung toàn cầu bị thắt chặt, quy hoạch mới càng củng cố vai trò của Việt Nam trong chuỗi cung ứng vonfram thế giới. Với sản lượng khoảng 3.400 tấn năm 2024, Việt Nam hiện là nhà sản xuất lớn thứ hai toàn cầu và chiếm gần 22% lượng nhập khẩu vonfram của Mỹ.

Sự kết hợp giữa mặt bằng giá hàng hoá thuận lợi và môi trường pháp lý ngày càng hoàn thiện tạo nền tảng quan trọng để Masan High-Tech Materials, mở rộng hoạt động, nâng cao năng lực chế biến sâu và cải thiện hiệu quả tài chính trong những năm tới.