Giáo sư, chuyên gia hàng đầu Việt Nam về ngôn ngữ học từ trần
Ông được giới khoa học xã hội Việt Nam đánh giá là một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ngôn ngữ học và nghiên cứu Hán Nôm.
Thông tin từ Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam và gia đình cho biết, Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang Hồng đã qua đời vào lúc 16 giờ 59 phút ngày 7/10, hưởng thọ 86 tuổi.
Giáo sư Nguyễn Quang Hồng sinh năm 1940 tại huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam (cũ). Ông được giới khoa học xã hội Việt Nam đánh giá là một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực ngôn ngữ học và nghiên cứu Hán Nôm.
Trong suốt sự nghiệp, ông từng đảm nhiệm nhiều trọng trách quan trọng như Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Chủ tịch Hội Ngôn ngữ học Việt Nam kiêm Tổng Biên tập Tạp chí Ngôn ngữ & Đời sống, Ủy viên Hội đồng Chức danh Giáo sư Nhà nước kiêm Chủ tịch Hội đồng Chức danh Giáo sư ngành Ngôn ngữ học, Ủy viên Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia.
Với những đóng góp bền bỉ cho khoa học, ông được trao Giải thưởng Nhà nước về Khoa học và Công nghệ năm 2017 và Giải thưởng Hồ Chí Minh về Khoa học và Công nghệ năm 2022 - hai danh hiệu cao quý ghi nhận cống hiến trọn đời cho nền học thuật Việt Nam.
Dành trọn tâm huyết cho ngành ngôn ngữ học, ngay cả khi tuổi đã cao, Giáo sư Nguyễn Quang Hồng vẫn miệt mài nghiên cứu, biên soạn và cho ra đời Tự điển chữ Nôm dẫn giải - công trình đồ sộ hơn 2.000 trang xuất bản năm 2017. Bộ từ điển này được giới nghiên cứu Hán Nôm trong và ngoài nước, đặc biệt là tại Mỹ và Việt Nam, đánh giá rất cao về tính khoa học và giá trị học thuật mà nó mang lại.
Chia sẻ về động lực thực hiện công trình lớn này, ông từng nói, việc biên soạn bộ Tự điển chữ Nôm dẫn giải là cách ông gìn giữ và duy trì sự tồn tại của chữ Nôm - một di sản văn hóa quý báu của dân tộc.
Ông cho rằng thế hệ trẻ cần phải bằng cách này hay cách khác tiếp xúc với chữ Nôm và cách tiếp xúc trực tiếp quan trọng nhất là bằng từ điển. Theo ông, khi có một bộ từ điển nghiêm chỉnh, người trẻ sẽ có thể tự học và kế thừa di sản ấy của cha ông.
Trước đó, năm 2006, ông là chủ biên bộ Từ điển chữ Nôm do Nhà xuất bản Giáo Dục phát hành - một trong những công trình nền tảng phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy và bảo tồn ngôn ngữ cổ.
Trong suốt sự nghiệp nghiên cứu, Giáo sư Nguyễn Quang Hồng đã để lại dấu ấn đậm nét qua gần trăm công trình khoa học và bài nghiên cứu công bố trên các tạp chí chuyên ngành trong và ngoài nước, viết bằng nhiều ngôn ngữ như Việt, Nga, Hán, Anh. Các công trình của ông luôn được đánh giá cao bởi sự chuẩn xác, sâu sắc và đóng góp thiết thực cho giới nghiên cứu ngôn ngữ học Việt Nam.
Ngoài hai giải thưởng quốc gia danh giá, ông còn được trao Giải Vàng - Sách hay năm 2007 của Hội Xuất bản Việt Nam (nay là Giải thưởng Sách Quốc gia), Giải thưởng Balaban năm 2009 của Hội Bảo tồn Di sản chữ Nôm - Mỹ, cùng nhiều phần thưởng cao quý khác, ghi nhận những đóng góp to lớn của ông cho khoa học, giáo dục và văn hóa dân tộc.
Sự ra đi của Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Quang Hồng là một mất mát lớn đối với giới nghiên cứu ngôn ngữ học Việt Nam. Di sản học thuật mà ông để lại - đặc biệt là những công trình đồ sộ về chữ Nôm - sẽ tiếp tục là nền tảng quý giá cho các thế hệ học giả sau này, góp phần bảo tồn và phát huy kho tàng văn hóa dân tộc.
