Hơn 60 nhà khoa học phát đi ‘báo động đỏ’: Thải ra 100.000 tấn CO₂ mỗi phút, Trái Đất đang bước vào vùng nguy hiểm chưa từng thấy

Biến đổi khí hậu toàn cầu đang bước vào "vùng chưa từng có", khi hầu hết các chỉ số chính như ô nhiễm carbon, nhiệt độ trung bình và mực nước biển dâng đều tăng với tốc độ chưa từng ghi nhận. Đó là cảnh báo vừa được hơn 60 nhà khoa học hàng đầu thế giới đưa ra trong một báo cáo đánh giá mới, công bố ngày 20/6 trên Earth System Science Data.

Theo báo cáo, lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính từ đốt nhiên liệu hóa thạch và phá rừng đã đạt mức kỷ lục trong năm 2024, với trung bình 53,6 tỷ tấn CO₂ mỗi năm trong thập kỷ qua – tương đương 100.000 tấn khí thải mỗi phút.

Năm 2023, nhiệt độ bề mặt Trái đất lần đầu tiên vượt ngưỡng 1,5°C so với mức tiền công nghiệp – cột mốc vốn được xem là giới hạn cần tránh để không bước vào giai đoạn “không thể cứu vãn”.

Theo tính toán, ngân sách carbon toàn cầu để giữ nhiệt độ dưới mức 1,5°C chỉ còn đủ dùng trong vài năm tới, nếu xu hướng phát thải không thay đổi.

Mặc dù đầu tư vào năng lượng tái tạo trong năm qua đã gấp đôi đầu tư vào than, dầu và khí đốt, nhiên liệu hóa thạch vẫn chiếm hơn 80% tổng mức tiêu thụ năng lượng toàn cầu. Sự tăng trưởng của năng lượng sạch hiện vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu mới đang tăng nhanh.

Giáo sư Joeri Rogelj, chuyên gia về chính sách khí hậu tại Đại học Imperial College London và đồng tác giả báo cáo, cảnh báo:

"Chúng ta đã bước vào giai đoạn quyết định. Ba đến bốn thập kỷ tới sẽ là thời điểm mà nhiệt độ toàn cầu đạt đỉnh – hoặc vượt kiểm soát."

Mực nước biển dâng nhanh gấp đôi, mất cân bằng năng lượng tăng vọt

Báo cáo cũng nhấn mạnh một thực tế đáng lo ngại khác: tốc độ dâng của mực nước biển đã tăng gấp đôi. Từ mức trung bình dưới 2 mm/năm trong giai đoạn 1901–2018, kể từ năm 2019, đại dương toàn cầu đã tăng lên tới 4,3 mm/năm.

Theo các nhà khoa học, chỉ trong 125 năm qua, mực nước biển đã dâng 23cm – tương đương chiều dài một tờ giấy A4 – nhưng đủ để đe dọa sự tồn vong của các quốc đảo nhỏ và làm gia tăng sức tàn phá của các đợt triều cường trên toàn thế giới.

Nếu tiếp tục xu hướng này, thêm 20cm nước biển dâng từ nay đến năm 2050 có thể gây thiệt hại lũ lụt lên đến 1.000 tỷ USD mỗi năm tại 136 thành phố ven biển lớn nhất thế giới.

Đáng lo hơn, sự mất cân bằng năng lượng toàn cầu – tức là sự chênh lệch giữa năng lượng mặt trời hấp thụ và lượng tỏa ra – đã gần như tăng gấp đôi trong vòng 20 năm qua. Cho đến nay, 91% nhiệt lượng do con người tạo ra đã bị các đại dương hấp thụ, tạm thời giúp cuộc sống trên đất liền không trở thành “địa ngục không thể sống được”. Nhưng các chuyên gia cảnh báo không ai biết chắc đại dương sẽ còn hấp thụ nhiệt được bao lâu nữa.

Tương lai khốc liệt đang đến gần – nhưng vẫn còn hy vọng

Theo Giáo sư Piers Forster – Giám đốc Trung tâm Khí hậu Priestley tại Đại học Leeds và tác giả chính của báo cáo – điều đáng lo không chỉ là các kỷ lục, mà là tốc độ mà chúng đang bị phá vỡ: “Tôi vốn là người lạc quan. Nhưng nếu nhìn vào báo cáo năm nay, mọi thứ đều đang đi sai hướng”.

Mặc dù nhiều tác động nghiêm trọng đã “được lập trình sẵn” trong 10–20 năm tới do quán tính của hệ thống khí hậu, các nhà khoa học vẫn nhấn mạnh rằng tương lai dài hạn vẫn phụ thuộc vào hành động của con người hôm nay.

Giáo sư Valerie Masson-Delmotte – cựu đồng chủ tịch IPCC – khẳng định, “Chúng ta sẽ sớm đạt ngưỡng nóng lên toàn cầu 1,5°C. Nhưng điều gì xảy ra sau đó hoàn toàn phụ thuộc vào các quyết định sẽ được đưa ra”.

Hiệp định Khí hậu Paris năm 2015 vẫn cho phép nhân loại có cơ hội “giảm nhiệt trở lại dưới 1,5°C trước cuối thế kỷ” – nhưng chỉ khi các quốc gia hành động quyết liệt và phối hợp.

Tuy nhiên, triển vọng hành động toàn cầu đang bị đe dọa. Việc Mỹ từng rút khỏi Hiệp định Paris dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump, cùng với việc dỡ bỏ nhiều chính sách khí hậu trong nước, được cho là làm suy yếu quyết tâm của các quốc gia khác trong việc nâng cao cam kết giảm phát thải – đúng vào thời điểm thế giới cần nỗ lực chưa từng có.

Theo ABS-CBN

>> Thêm một khu vực ‘nối gót’ Trung Quốc xây hệ thống thanh toán phi USD: Mỹ cảnh báo rắn, đòi đánh thuế 100%