Huy động gần 2.900 tỷ, 36.000 lao động, 15 triệu ngày công, đắp 11,6 triệu m3 đất để xây hồ nước nhân tạo lớn nhất Đông Nam Á
Hồ nước này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nước ta.
Hồ Dầu Tiếng - hồ nước ngọt nhân tạo lớn nhất Đông Nam Á từ lâu được xem là một trong những công trình thủy lợi đặc biệt quan trọng của Việt Nam.
Hồ thuộc phạm vi 3 tỉnh, thành phố gồm Tây Ninh, Đồng Nai (Bình Phước cũ) và TP. Hồ Chí Minh (Bình Dương cũ). Với diện tích lưu vực hơn 270km2 và dung tích chứa đạt 1,58 tỷ m3, hồ Dầu Tiếng không chỉ tạo nguồn nước ổn định cho sản xuất mà còn góp phần điều hòa môi trường, kiểm soát lũ và phát triển kinh tế bền vững cho khu vực Nam Bộ.
Công trình được khởi công xây dựng năm 1981 và hoàn thành vào năm 1985, với tổng vốn đầu tư 110 triệu USD (gần 2.900 tỷ) từ khoản vay Ngân hàng Thế giới. Đây là dự án đầu tiên của nước ta sau năm 1975 sử dụng nguồn vốn vay bằng USD.
Bên cạnh đó, hàng nghìn người dân địa phương đồng lòng hiến đất đai nương rẫy để dành chỗ cho vùng tích nước. Thời điểm xây dựng hồ, người dân và nhân công xây dựng gặp rất nhiều khó khăn bởi khu vực này là nơi hoang vu, rừng rậm, điều kiện thời tiết khắc nghiệt, giao thông đi lại hết sức trắc trở.
Theo thông tin từ Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi miền Nam (đơn vị trực tiếp quản lý hồ Dầu Tiếng), để tạo nên hồ chứa quy mô lớn này, hơn 36.000 lao động đã được huy động, đóng góp khoảng 15 triệu ngày công, cùng khối lượng đào đắp trên 11,6 triệu m3 đất, con số cho thấy sức người, sức của dồn vào một công trình có ý nghĩa chiến lược.
Đi liền với hồ chứa là hệ thống kênh dẫn dài gồm kênh Đông, kênh Tây và kênh Tân Hưng. Hệ thống này giúp điều phối nước cho hơn 1.550km các tuyến kênh nhánh, đưa nước tới các vùng sản xuất, khắc phục tình trạng hạn hán kéo dài vào mùa khô, cải thiện cơ bản năng lực tưới tiêu cho diện tích canh tác rộng lớn của Tây Ninh và các tỉnh lân cận.
Từ khi đi vào vận hành, hồ Dầu Tiếng trở thành “nguồn sống” của nhiều vùng đất. Hồ cung cấp nước tưới trực tiếp cho nông nghiệp, cấp nước thô cho công nghiệp và sinh hoạt. Đồng thời, hồ cũng tạo dòng chảy duy trì môi trường hạ du sông Sài Gòn, hỗ trợ đẩy mặn, tái tạo nguồn nước và đảm bảo tưới tiêu cho hàng chục nghìn ha đất nông nghiệp dọc sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ Đông.
Bên cạnh chức năng thủy lợi, lưu lượng xả môi trường, lượng nước qua cống lấy nước được tận dụng để phát điện, xây dựng cánh đồng điện mặt trời và tạo điều kiện phát triển du lịch sinh thái, nuôi trồng thủy sản, khai thác khoáng sản...
Không chỉ mang lợi ích kinh tế, hồ Dầu Tiếng còn là “lá chắn thiên nhiên” trong phòng, chống thiên tai. Công trình giữ vai trò quan trọng trong điều tiết nước, chống hạn, cắt lũ, giảm thiểu xói mòn đất, bảo vệ sản xuất và đời sống nhân dân. Nguồn nước được quản lý hiệu quả góp phần đảm bảo an ninh năng lượng, hỗ trợ ứng phó biến đổi khí hậu và bảo tồn hệ sinh thái đặc trưng của vùng đất Nam Bộ.
Với những giá trị vượt trội, hồ Dầu Tiếng không chỉ là công trình thủy lợi đơn thuần mà còn là biểu tượng của ý chí, sức sáng tạo và quyết tâm chinh phục thiên nhiên của người Việt Nam thời kỳ đổi mới. Đây là nền tảng quan trọng để vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long hướng đến phát triển bền vững, thích ứng hiệu quả với những biến động của khí hậu.
