Khủng hoảng Biển Đỏ khiến chi phí vận tải đi châu Âu và Mỹ tăng gấp đôi gấp 3, nhiều doanh nghiệp Việt lao đao

Biển Đỏ: Mạch sống thương mại toàn cầu và vai trò của nó đối với doanh nghiệp Việt Nam

Biển Đỏ, nằm phía Nam Kênh đào Suez, là một trong những tuyến thương mại quan trọng bậc nhất trên thế giới, chiếm tới 12% lưu lượng thương mại toàn cầu và 30% lượng container vận chuyển hàng hải. Đặc biệt, tuyến đường này đóng vai trò then chốt trong việc nối liền châu Á, Trung Đông và châu Âu - ba khu vực kinh tế lớn của thế giới.

Đối với Việt Nam, hai thị trường xuất khẩu chủ lực là châu Âu và Mỹ đều dựa vào các tuyến hàng hải này để nhập hàng hóa, chiếm tới gần 40% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Biểu đồ: Kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam với các đối tác thương mại chủ chốt năm 2023 - Nguồn: Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM).

Từ tháng 10/2023, tình hình Biển Đỏ trở nên căng thẳng khi phong trào Houthi tại Yemen tăng cường tấn công các tàu chở hàng, gây rối loạn cho hoạt động vận tải biển. Các hãng tàu buộc phải chuyển hướng qua Mũi Hảo Vọng, làm thời gian vận chuyển tăng thêm từ 7-10 ngày và kéo theo đó là chi phí vận tải đội lên đáng kể. Các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam, đặc biệt là các ngành thủy sản, dệt may và nông sản, đang gánh chịu những thiệt hại nặng nề do sự gián đoạn này.

Chi phí vận tải tăng vọt: Doanh nghiệp Việt Nam lao đao

Theo báo cáo từ Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM), chi phí vận tải từ Việt Nam đến châu Âu đã tăng 3-5 lần, còn đến Mỹ cũng tăng từ 70-88%. Ví dụ, cước phí vận chuyển tới cảng Hamburg, Đức đã tăng từ 1.200 USD lên đến 4.450 USD mỗi container, khiến doanh nghiệp khó khăn khi phải đối phó với mức chi phí nhiên liệu tăng cao, lên đến 1 triệu USD mỗi chuyến khứ hồi. Với biên lợi nhuận vốn đã mỏng, sự tăng vọt này khiến nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ phá sản hoặc buộc phải giảm mạnh quy mô xuất khẩu.

Bảng ước tính chi phí tăng thêm đối với vận chuyển hàng hóa của Việt Nam qua biển Đỏ - Nguồn: Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM).

Không chỉ vậy, thời gian vận chuyển kéo dài còn gây ra tình trạng thiếu hụt container rỗng, khiến việc lưu thông hàng hóa thêm khó khăn. Các mặt hàng dễ hỏng như thủy sản và nông sản gặp nguy cơ hư hỏng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt trên thị trường quốc tế.

Khủng hoảng: Thách thức hay cơ hội để thay đổi?

Mặc dù khủng hoảng Biển Đỏ đã và đang tạo ra những áp lực lớn lên doanh nghiệp Việt, đây cũng là thời điểm để doanh nghiệp tự nhìn lại và thay đổi. CIEM đã đề xuất nhiều giải pháp để giúp doanh nghiệp Việt Nam vượt qua khủng hoảng.

Một trong những giải pháp quan trọng là giảm sự phụ thuộc vào các thị trường lớn như Mỹ và EU, mở rộng thị trường sang các quốc gia mới nổi. Việc tận dụng tối đa các hiệp định thương mại tự do như EVFTA và CPTPP sẽ là cơ hội để doanh nghiệp tìm kiếm nguồn cung và đầu ra ổn định hơn.

Ngoài ra, việc tìm kiếm các phương thức vận tải thay thế cũng là một giải pháp mà các doanh nghiệp cần cân nhắc. Dù việc chuyển đổi từ vận tải biển sang đường sắt hoặc hàng không đòi hỏi đầu tư lớn, nhưng trong bối cảnh khủng hoảng Biển Đỏ, đây có thể là hướng đi tiềm năng giúp doanh nghiệp Việt giảm bớt sự phụ thuộc vào tuyến hàng hải truyền thống.

Bên cạnh đó, xây dựng các chiến lược quản lý rủi ro toàn diện, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và chuẩn bị các phương án dự phòng trong trường hợp xảy ra biến động toàn cầu là điều cần thiết. Các doanh nghiệp cần chủ động đánh giá rủi ro, đưa ra các kịch bản ứng phó kịp thời để giảm thiểu tối đa tác động từ các khủng hoảng quốc tế.

Mặc dù những giải pháp đề xuất mang lại triển vọng, việc thực hiện chúng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, nhất là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Việc tìm kiếm thị trường mới hay đầu tư vào công nghệ và đổi mới sản xuất không thể hoàn thành trong ngắn hạn và đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn.

Tuy nhiên, khủng hoảng Biển Đỏ cũng là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam chứng minh khả năng linh hoạt, thích ứng và sáng tạo. Bằng cách đổi mới quản lý, nắm bắt xu hướng thị trường, doanh nghiệp Việt có thể không chỉ vượt qua khó khăn mà còn phát triển mạnh mẽ hơn.

Cơn sóng gió từ Biển Đỏ đặt ra những thử thách lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, với sự linh hoạt trong quản lý, sự chủ động tìm kiếm các giải pháp mới, cùng với sự hỗ trợ kịp thời từ Chính phủ, các doanh nghiệp hoàn toàn có thể biến khủng hoảng này thành cơ hội để cải thiện và vươn lên mạnh mẽ hơn sau bão tố.

>> Ngành dệt may Việt Nam 'được mùa' nhờ căng thẳng địa chính trị và đơn hàng quốc tế bùng nổ