Trong báo cáo mới gửi Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước đã nêu tên hàng loạt ngân hàng có nợ xấu cao, vượt trần tín dụng và đầu tư không hiệu quả.
Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2022 của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) gửi Quốc hội vừa qua đã cho thấy nhiều vấn đề trong hoạt động của các ngân hàng, tổ chức tín dụng (TCTD). Trước đó, năm 2022, KTNN đã kiểm toán báo cáo tài chính, các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước năm 2021 của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và 5 tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm.
Tín dụng tăng trưởng nóng ở nhiều lĩnh vực rủi ro
Theo KTNN, năm 2021, NHNN đã thực hiện nhiều giải pháp điều hành chính sách tiền tệ và hoạt động ngân hàng, góp phần kiểm soát lạm phát ở mức 1,84%, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối. Các ngân hàng được kiểm toán đảm bảo các chỉ tiêu an toàn trong hoạt động, kinh doanh có lãi, tỷ lệ nợ xấu nội bảng dưới 3%.
Tuy nhiên, KTNN lưu ý, với mức tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế là 13,61%, tăng trưởng tín dụng đối với hầu hết các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro đều cao hơn mức tăng trưởng chung (lĩnh vực bất động sản 15,37%, lĩnh vực chứng khoán 23,85%, lĩnh vực trái phiếu doanh nghiệp 17,65%).
Tỷ lệ dư nợ tín dụng nền kinh tế so với GDP ở mức cao (năm 2020 là 114,3%; năm 2021 là 113,2%). "Theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới, tỷ lệ của Việt Nam thuộc nhóm cao nhất thế giới, tiềm ẩn nhiều rủi ro trong việc kiểm soát dòng tiền tín dụng vào các lĩnh vực rủi ro", KTNN trích dẫn đánh giá của Ngân hàng Thế giới (WB).
KTNN cũng chỉ ra việc chưa có văn bản quy phạm pháp luật quy định cụ thể việc điều hành, kiểm soát chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng chung và chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng đối với từng TCTD.
Một số TCTD tăng trưởng tín dụng vượt mức tối đa cho phép của NHNN, cụ thể là Ngân hàng TMCP Bản Việt - BVB (được giao 13,48%, thực hiện 15,67%), Ngân hàng TMCP Bảo Việt (được giao 5,5%, thực hiện 31,82%).
Vượt mức tăng trưởng tín dụng tối đa tại các thời điểm trong năm là Ngân hàng TMCP Phương Đông - OCB (tại 31/7/2021, 31/8/2021, 30/9/2021, 31/10/2021).
Xác định nợ xấu không đúng, đầu tư chưa hiệu quả
Báo cáo kiểm toán cũng cho thấy, nhiều TCTD xác định tỷ lệ nợ xấu không đúng hướng dẫn của NHNN khi không tính toán đầy đủ các khoản nợ tiềm ẩn thành nợ xấu (nợ cơ cấu, trái phiếu doanh nghiệp tiềm ẩn nợ xấu, các khoản phải thu khó đòi, lãi dự thu phải thoái nhưng chưa thoái…).
Nếu tính toán, xác định lại, KTNN cho rằng một số TCTD không đạt được mục tiêu về kiểm soát tỷ lệ nợ xấu dưới 3% như Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín - STB (8,41%)...
Bên cạnh đó, KTNN cũng cho biết, một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp.
Cụ thể, Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (VCBS) đầu tư 23,19 tỷ đồng từ năm 2011 vào CTCP Dịch vụ Bưu chính Viễn thông Sài Gòn và 17,5 tỷ đồng từ năm 2014 vào Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 8 - CTCP nhưng chưa được chia cổ tức, đồng thời chưa thoái được vốn tại các công ty này theo phương án được phê duyệt.
Tại Ngân hàng TMCP Quân đội (MB), số dư khoản đầu tư trái phiếu vào Công ty Tài chính TNHH MTV Công nghiệp Tàu thủy đến 31/12/2021 là 50 tỷ đồng, trích lập dự phòng 100%; đầu tư 33,96 tỷ đồng vào CTCP Bảo hiểm AAA từ năm 2005 (chiếm 3,52% vốn góp) tuy nhiên công ty hoạt động không hiệu quả từ năm 2009 và lỗ lũy kế đến 31/12/2021 là 776 tỷ đồng.
Ngân hàng Chính sách còn nhiều trường hợp cho vay vượt hạn mức. Cụ thể, cùng một hộ gia đình nhưng có 2 người đứng tên vay vốn của cùng một chương trình: Chương trình cho vay nước sạch và vệ sinh môi trường 8,08 tỷ đồng, cho vay hộ gia đình sản xuất kinh doanh tại vùng khó khăn 5,11 tỷ đồng, hộ mới thoát nghèo 1,67 tỷ đồng…
Ngoài ra, còn tình trạng cho vay đối tượng không phù hợp với tiêu chí của Chương trình cho vay giải quyết việc làm 114,72 tỷ đồng (đến thời điểm tháng 4/2022 đã thu hồi được 111,63 tỷ đồng). Điều này dẫn đến xác định số tiền cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý từ ngân sách Nhà nước tăng thêm 0,97 tỷ đồng cũng như có 478 khách hàng còn dư nợ chương trình cho vay nhà ở xã hội nhưng chưa gửi đủ tiền tiết kiệm hàng tháng tại hệ thống ngân hàng chính sách theo quy định.
