Kinh tế Mỹ 'chùn bước' vì trụ cột quan trọng nhất của GDP 'lung lay'

Từ trước tới nay, dường như không thứ gì có thể cản được người tiêu dùng Mỹ. Trong đại dịch Covid-19, họ đổ xô dốc hết tiền tiết kiệm mua máy tập tại nhà. Khi cuộc sống bình thường trở lại, người Mỹ lên cơn sốt đi nghỉ dưỡng ở các vùng biển. Mùa hè năm ngoái, một loạt lãnh đạo ngân hàng dự đoán các hộ gia đình sẽ bị lạm phát làm cho “khánh kiệt”, dẫn đến tiêu dùng sụt giảm mạnh. Cuối cùng thì điều đó lại không xảy ra: sức chi tiêu mãnh liệt của người tiêu dùng Mỹ giúp nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt được tốc độ tăng trưởng cao hơn tất cả các nước còn lại trong nhóm G7.

Dẫu vậy, những số liệu gần đây đang khiến nhiều người hoài nghi liệu có phải cuối cùng dự đoán này đã trở thành sự thật. Trong tháng 4, chi tiêu tiêu dùng chỉ tăng 0,2%, giảm mạnh so với mức 0,7% trong tháng 3. Doanh số bán lẻ khá yếu ớt, với nhiều thương hiệu từ McDonald’s tới 3M lên tiếng cảnh báo rằng người tiêu dùng đang thắt chặt hầu bao. Dữ liệu về tiêu dùng mới nhất được công bố hôm 31/5 khiến Fed Atlanta phải hạ dự báo tăng trưởng GDP quý II xuống chỉ còn 1,8%.

Sự ảm đạm thể hiện rõ nhất trong các số liệu về thẻ tín dụng. Theo Fed San Francisco, vào tháng 3 năm nay, các hộ gia đình đã tiêu hết những đồng tiền cuối cùng trong số 2.100 tỷ USD tiền tiết kiệm dư thừa trong thời đại dịch Covid-19. Vì thế, ngày càng nhiều người phải dựa vào thẻ tín dụng để đáp ứng nhu cầu chi tiêu. Giờ đây một số thậm chí còn không có đủ khả năng trả nợ.

"Cỗ máy tiêu dùng" của nước Mỹ đang chậm lại

Pual Siegfried, lãnh đạo của Transunion, ước tính kể từ tháng 4 năm ngoái có khoảng 440.000 chủ thẻ tín dụng bị hạ mức xếp hạng tín dụng. Nhiều người mua xe ô tô bị quá hạn nợ và đã phải bán xe. Theo dữ liệu của nền tảng bán xe Kelley Blue Book, trong tháng 5 số xe cũ được rao bán đã tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Florida là nơi mà tình hình tồi tệ nhất vì tập trung nhiều lao động thu nhập thấp và có tỷ lệ nợ quá hạn cao nhất theo dữ liệu của Fed New York. Esther Lopez đã làm việc tại ACE Cash Express, 1 công ty cho vay pay-day (vay ngắn hạn) ở Miami, được 15 năm. Cô cho biết số khoản vay được giải ngân ở thời điểm hiện tại thấp hơn trước dịch bệnh, nhưng nguyên nhân là có quá nhiều đối thủ xuất hiện với dự đoán nhu cầu đi vay ngắn hạn sẽ tăng vọt.

Tuy nhiên vẫn có một số chuyên gia lạc quan về triển vọng tiêu dùng của nước Mỹ. Eric Wallerstein, người đang làm việc tại công ty tư vấn Yardeni Research, cho rằng tỷ lệ nợ quá hạn tăng lên không phải là điều quá tồi tệ mà chỉ là quay trở lại mức bình thường. Với lãi suất cơ bản hiện đang ở mức 5,25 – 5,5%, cao gấp đôi so với năm 2019, đương nhiên sẽ có nhiều người gặp khó khăn hơn khi trả nợ. Và, hiện tỷ lệ nợ quá hạn vẫn thấp hơn đáng kể so với năm 2017, thời điểm lãi suất ở mức tương đương.

Thực tế là vẫn còn nhiều người Mỹ đang cảm thấy thoải mái. Bộ phận có thu nhập cao (sống tập trung ở South Beach hơn là Little Havana) dễ dàng thanh toán nợ tín dụng đúng hạn. Bất chấp lãi suất tăng, chi phí trả nợ vay mua nhà vẫn thấp vì phần lớn là khoản vay dài hạn.

1/3 số nợ thế chấp ở Mỹ đã được tái tài trợ trong 2 năm 2020 và 2021, do người đi vay tận dụng lãi suất thấp, đồng nghĩa các hộ gia đình Mỹ đang dành một tỷ lệ nhỏ hơn trong thu nhập để trả nợ so với thập kỷ trước đó. Ngoài ra, những người sở hữu nhà ở và cổ phiếu cũng được tận hưởng giá tài sản tăng cao. Ví dụ, chỉ số S&P 500 đã tăng 11% kể từ đầu năm đến nay.

Có bao nhiêu người tiêu dùng đang phải thắt lưng buộc bụng là điều rất quan trọng đối với kinh tế Mỹ. Thu nhập tăng cùng với những khoản tiền tiết kiệm được trong đại dịch thực sự đã trở thành động lực rất lớn giúp Mỹ vượt trội so với các nước khác trong mấy năm qua. Giờ đây, với tỷ lệ tiết kiệm xuống thấp trong khi nguồn tiền tiết kiệm đã cạn kiệt, sức tiêu dùng chỉ có thể tăng lên khi thu nhập tăng. Tin tốt là thị trường việc làm Mỹ vẫn khá vững vàng. Tình hình tài chính của các hộ gia đình Mỹ đã suy yếu đôi chút, nhưng chỉ cần một chút may mắn là nước Mỹ sẽ dễ dàng vượt qua sóng gió.

>> Không suy thoái, kinh tế Mỹ chắc chắn sẽ hạ cánh mềm