'Kỳ mộc' của Việt Nam được quốc gia láng giềng săn lùng ráo riết vì chứa thứ ‘đắt hơn vàng’, cả nước chỉ còn sót lại 8 cây

Gỗ gù hương, còn được biết đến với tên gọi khác là gỗ xá xị, là loại cây thân gỗ quý hiếm và có mùi hương đặc trưng. Loài cây này chủ yếu sinh trưởng và phát triển ở các quốc gia như Việt Nam, Lào và Campuchia.

"Báu vật” của rừng

Theo thông tin ghi nhận của Báo Pháp Luật Việt Nam năm 2017, Trung Quốc từng trải qua một giai đoạn săn lùng ráo riết gỗ gù hương, không ngần ngại trả giá cao để mua loại gỗ quý hiếm này. Trong thời điểm đó, một chiếc sập làm từ gỗ gù hương có giá dao động quanh mức 100 triệu đồng.

Theo đó, gỗ gù hương vốn là một trong những loại cây gỗ đặc biệt quý hiếm tại Việt Nam, nổi tiếng với chất lượng vượt trội và mùi hương đặc trưng. Vào năm 1913, M.H. Lecomte, nhà nghiên cứu thực vật người Pháp, đã tiến hành nghiên cứu về các loài thực vật trong chi Quế (Cinnamomum) ở Việt Nam. Trong quá trình này, ông đã phát hiện và công bố về loài gù hương, chỉ ra rằng đây là loài cây đặc hữu của Việt Nam mà thế giới chưa từng biết đến trước đó.

Ông M.H. Lecomte đã mô tả chi tiết về loài gù hương, là một loài cây gỗ lớn có thể cao tới 50m, mọc tự nhiên trên núi đất và núi đá. Thân và lá của cây chứa tinh dầu với thành phần chính là long não, mang lại hương thơm đặc trưng. Hạt của cây chứa dầu béo, còn gỗ thì tốt, không bị mối mọt nên rất được ưa chuộng trong việc đóng các đồ đạc trong nhà như tủ, bàn ghế.

Tại Việt Nam, gù hương phân bố rải rác ở các khu vực đồi và núi thấp của các tỉnh phía Bắc. Loài cây này hiện nay nằm trong danh mục thực vật rừng nguy cấp, quý hiếm (nhóm IIA) theo Nghị định 31/2006/NĐ-CP ngày 30/3/2006 của Chính phủ.

Báu vật “đắt hơn vàng”

Tinh dầu gù hương được ví "đắt hơn vàng" với nhiều ứng dụng quan trọng và rộng rãi trong các ngành công nghiệp khác nhau. Trong ngành hóa mỹ phẩm, tinh dầu gù hương được sử dụng làm thành phần trong nước hoa, xà phòng, dầu gội và các sản phẩm chăm sóc da nhờ mùi hương dễ chịu và tính chất kháng khuẩn tự nhiên của nó.

Trong lĩnh vực thực phẩm, tinh dầu gù hương đôi khi được dùng như một chất tạo hương và bảo quản tự nhiên. Ngoài ra, tinh dầu gù hương được biết đến với nhiều công dụng y học, đặc biệt là trong việc làm thuốc xoa bóp để chữa trị các chứng thấp khớp và đau nhức cơ bắp. Nhờ các đặc tính chống viêm và giảm đau, tinh dầu gù hương trở thành một lựa chọn phổ biến trong các liệu pháp điều trị tại chỗ.

Ngoài việc chứa tinh dầu quý, gù hương còn là một trong những loại gỗ quý hiếm nhất và có giá trị cao trên thị trường. Giá trị của gỗ gù hương có thể dao động từ vài trăm triệu đồng đến cả tỷ đồng, tùy thuộc vào kích thước, chất lượng và độ tuổi của cây gỗ.

Trên các trang Web bán đồ gỗ trực tuyến, những sản phẩm được làm từ gỗ gù hương, như bộ bàn ghế, thường được chào bán với mức giá rất cao, có thể lên đến hàng trăm triệu đồng. Gỗ gù hương có màu sắc đẹp mắt, vân gỗ tinh xảo và hương thơm đặc trưng, khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng cho việc chế tác các sản phẩm nội thất cao cấp. Chính vì vậy, gỗ gù hương luôn được săn lùng và đánh giá cao trong giới sưu tầm và những người yêu thích đồ gỗ mỹ nghệ.

Vào năm 2009, theo ghi nhận của Báo VTC News, ông Nguyễn Công Đức ở xã Sơn Lâm (Lương Sơn, Hòa Bình), được biết đến là người sở hữu bộ lũa gù hương lớn nhất, độc nhất và quý nhất tại Việt Nam. Bộ lũa này không chỉ nổi bật bởi kích thước khổng lồ mà còn bởi sự hiếm có và giá trị nghệ thuật đặc biệt của nó.

Ông Đức chia sẻ rằng, đã có nhiều đại gia Việt Nam sẵn lòng trả giá cao lên đến 1,8 tỷ đồng để mua bộ lũa gù hương này, nhưng ông kiên quyết từ chối bán.

Thậm chí, một người Mỹ đã tìm đến trang trại của ông Nguyễn Công Đức và đề nghị mua bộ lũa gù hương với giá 130.000 USD, tương đương khoảng 2,2 tỷ đồng theo mệnh giá thời điểm đó. Tuy nhiên, ông Đức kiên quyết từ chối, khẳng định rằng ngay cả khi trả giá cao gấp 10 lần như thế, ông cũng không bán.

Cả nước chỉ còn sót lại vài cây

Mặc dù mang lại giá trị kinh tế cao, gù hương ngày càng trở nên quý hiếm. Theo kết quả từ "Nghiên cứu bảo tồn và phát triển cây gù hương" do Trung tâm Khoa học Lâm Nghiệp vùng Trung tâm Bắc Bộ thực hiện trong 60 tháng (từ tháng 7/2010 đến tháng 7/2015), nhằm điều tra và đánh giá tình hình phát triển cũng như mức độ nguy cấp của cây gù hương trên địa bàn ba tỉnh Phú Thọ, Tuyên Quang, và Ninh Bình, cho thấy:

Có tổng cộng 53 cây gù hương được ghi nhận tại bốn tỉnh gồm: Phú Thọ (29 cây), Yên Bái (6 cây), Tuyên Quang (16 cây), và Ninh Bình (2 cây).

Điều đáng chú ý là trong số các cây gù hương được khảo sát, phần lớn nằm trong vườn của các hộ gia đình (45/53 cây), còn lại rất ít cây mọc ngoài tự nhiên (8/53 cây). Số cây tự nhiên chủ yếu tập trung tại hai khu vực cấm khai thác là khu di tích lịch sử Đền Hùng và vườn quốc gia Cúc Phương.

Khả năng tái sinh tự nhiên của cây gù hương rất kém. Trong số 53 cây được điều tra, chỉ có 15 cây có hiện tượng tái sinh tự nhiên. Các cây tái sinh này đều mọc từ hạt, xuất hiện xung quanh gốc cây mẹ. Tuy nhiên, tỷ lệ cây sinh trưởng kém chủ yếu là những cây mọc quá gần gốc mẹ, dẫn đến cạnh tranh dinh dưỡng và ánh sáng.

Hiện nay, chính quyền các tỉnh đang nỗ lực đẩy mạnh các biện pháp bảo tồn cây gù hương. Các biện pháp này bao gồm việc tăng cường quản lý và bảo vệ các khu vực rừng có gù hương, thực hiện các chương trình nghiên cứu và phát triển cây gù hương, cũng như giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn loài cây quý hiếm này.

>> Ngôi làng trồng gần 1.300 cây gỗ thuộc loại quý nhất Việt Nam, có tuổi đời hơn 100 năm nhưng chưa một gốc cây nào bị chặt hạ