Một dịch vụ tài chính được ưa thích nhưng bị gọi là cú lừa: Chuyên gia cảnh báo nhiều người đang ‘đùa với lửa’

Các dịch vụ "Mua trước, trả sau" (Buy Now, Pay Later - BNPL) đang ngày càng phổ biến, song các chuyên gia tài chính cảnh báo đây có thể là con dao hai lưỡi đối với người tiêu dùng – đặc biệt là những ai dễ vướng vào nợ.

Người tiêu dùng sử dụng dịch vụ BNPL đã gặp phải nhiều vấn đề. Theo khảo sát của LendingTree, khoảng 4 trong 10 người dùng BNPL đã từng trễ hạn thanh toán ít nhất một lần trong năm qua.

Dù vậy, các dịch vụ BNPL vẫn tiếp tục mở rộng. Affirm – công ty cung cấp dịch vụ BNPL vừa ký hợp tác với Costco (chuỗi siêu thị nổi tiếng). Trong khi đó, Klarna bắt tay cùng DoorDash (công ty đặt và giao đồ ăn) – thương vụ này thậm chí còn trở thành chủ đề chế giễu trên mạng xã hội, châm biếm việc người Mỹ “trả góp” để mua burrito.

Hiện nay, các dịch vụ BNPL vẫn vấp phải nhiều hoài nghi từ giới tài chính. Một số chuyên gia không ngần ngại chỉ trích mô hình này.

“Chương trình mua trước, trả sau là một cú lừa”, chuyên gia hoạch định tài chính Douglas Boneparth – người sáng lập công ty Bone Fide Wealth viết trên LinkedIn.

Theo ông, dịch vụ này khuyến khích tiêu dùng quá đà, làm suy yếu điểm tín dụng và đẩy người tiêu dùng vào nợ nần – đặc biệt là nhóm dễ tổn thương về tài chính.

Tuy nhiên, chính Boneparth cũng công nhận rằng BNPL vẫn có thể phát huy hiệu quả nếu được sử dụng một cách hợp lý.

“Nguyên tắc cốt lõi ở đây là: Tín dụng vốn là một công cụ. Nếu bạn sử dụng nó có kiểm soát, có hiểu biết và kỷ luật thì hoàn toàn có thể có lợi”, ông nói thêm.

Dịch vụ mua trước trả sau bị các chuyên gia tài chính cảnh báo đây có thể là con dao hai lưỡi đối với người tiêu dùng. Ảnh minh họa

Bản chất BNPL là một dạng vay nợ. Ví dụ, khi bạn mua một món hàng trị giá 1.000 USD, công ty BNPL có thể cho bạn chọn thanh toán thành 4 lần, mỗi lần 250 USD trong vòng 6 tuần. Thực chất, bạn đang vay 750 USD và phải hoàn trả dần trong các kỳ tiếp theo.

Nếu không thanh toán đúng hạn, bạn có thể bị phạt phí trễ hạn hoặc thậm chí phải trả lãi suất cao.

“Điều cốt lõi tôi muốn nhấn mạnh là: ‘Mua trước, trả sau’ về bản chất vẫn là một hình thức vay nợ”, chuyên gia Ted Rossman từ Bankrate cảnh báo.

Vị chuyên gia này nói thêm, nợ không phải lúc nào cũng xấu – nếu sử dụng đúng cách, nó có thể trở thành công cụ tài chính hiệu quả. Điển hình như thẻ tín dụng, khi người dùng trả đủ số dư mỗi tháng, họ có thể nhận được điểm thưởng hoặc hoàn tiền mà không bị tính lãi. Hay như vay thế chấp gần như là điều kiện bắt buộc nếu muốn sở hữu nhà.

Nhưng theo chuyên gia Douglas Boneparth, vấn đề với các dịch vụ BNPL là ở cảm giác “không giống vay nợ” mà nó tạo ra. Người dùng dễ quên rằng mình đang mượn tiền, dẫn tới việc chi tiêu vượt khả năng.

“Cái nguy hiểm nằm ở chỗ: Công cụ này được thiết kế quá dễ tiếp cận, quá dễ sử dụng”, Boneparth nhận định.

Đáp lại những quan ngại đó, Klarna, công ty BNPL mà Boneparth đã nhắc tới trong bài đăng khẳng định dịch vụ của họ là phương án đơn giản, chi phí thấp và dễ quản lý hơn so với các loại nợ tiêu dùng truyền thống.

“Klarna khuyến khích người dùng tiêu bằng số tiền họ đang có. Nhưng khi cần dùng tín dụng, chúng tôi tin rằng nó phải công bằng, minh bạch và dễ kiểm soát”, đại diện công ty chia sẻ qua email.

“Trong khi lãi suất thẻ tín dụng tại Mỹ đang tăng vọt, có nơi tới 30%, Klarna cho phép người tiêu dùng chia nhỏ thanh toán thành các khoản không lãi suất – một lựa chọn thông minh và có trách nhiệm hơn”, người này bổ sung.

Nếu được sử dụng một cách hợp lý, dịch vụ mua trước trả sau có thể trở thành công cụ tài chính hiệu quả

Cẩn thận với sự tiện lợi quá mức của dịch vụ BNPL

Khi mới xuất hiện, BNPL được đánh giá là mô hình minh bạch. Người dùng biết rõ mình phải trả bao nhiêu và vào lúc nào – thường là 4 kỳ trong vòng 6 tuần, mà không bị tính lãi.

Nhưng theo ông Rossman, nhiều công ty BNPL hiện đã mở rộng kỳ hạn vay lên hàng tháng, thậm chí hàng năm và nhiều gói tính lãi suất cao không kém thẻ tín dụng, từ 15% đến 36%.

“Người tiêu dùng cần xem kỹ các điều khoản trước khi đăng ký. Hãy kiểm tra thời hạn vay, lãi suất, và tổng chi phí thực tế”, ông nói.

Ngay cả khi chọn gói không tính lãi, nếu trả chậm, bạn vẫn có thể phải chịu phí phạt. Rossman cho biết những khoản trễ hạn này hiếm khi ảnh hưởng đến điểm tín dụng, nhưng chính sự tiện lợi của dịch vụ lại có thể khiến người dùng mất kiểm soát.

“Quan trọng là phải tính tổng chi phí phải bỏ ra, không chỉ các khoản thanh toán nhỏ trước mắt”, ông lưu ý. “Nhiều người tiêu xài bốc đồng, rồi rơi vào vòng xoáy nợ nần vì không tính toán kỹ”.

Vì vậy, Rossman đưa ra một nguyên tắc đơn giản để tránh rủi ro khi sử dụng BNPL: Nếu bạn không đủ khả năng chi trả bằng tiền mặt, đừng nên dùng BNPL.

Trái lại, nếu bạn có tài chính ổn định và muốn linh hoạt dòng tiền cho các khoản chi lớn, BNPL có thể là một công cụ hữu ích.

Ví dụ, thay vì trả ngay toàn bộ chi phí cho một chiếc tủ lạnh mới, bạn có thể chia nhỏ thanh toán. Điều này có thể giúp bạn linh hoạt dòng tiền trong vài tuần tới.

Tuy nhiên, Boneparth cảnh báo, nếu bạn là người dễ chi tiêu quá tay, tốt nhất hãy tránh xa dịch vụ này. “Nếu bạn không kiểm soát được, thì đang đùa với lửa”.

Theo CNBC

>> Singapore bảo vệ người dùng dịch vụ ‘mua trước, trả sau’