Nền kinh tế lớn thứ 4 châu Á lung lay: 1/3 dân số có nguy cơ biến mất, Chính phủ nỗ lực giải cứu, doanh nghiệp tuyên bố 'dùng tiền' vào cuộc
Các tập đoàn lớn tại Hàn Quốc đang đưa ra những gói hỗ trợ tài chính khổng lồ, bổ sung cho nỗ lực của Chính phủ nhằm ngăn chặn khủng hoảng dân số.
Tháng 2/2024, tại hội trường rộng lớn ở trụ sở Booyoung Co. tại Seoul, hàng trăm nhân viên tập trung lắng nghe bài phát biểu đầu năm mới của người sáng lập.
Nhưng lần này, Lee Joong-keun, tỷ phú 84 tuổi đứng sau một trong những tập đoàn xây dựng lớn nhất Hàn Quốc, đã gây chấn động: Booyoung sẽ chi trả 100 triệu won (tương đương 72.000 USD) cho mỗi em bé được sinh ra bởi nhân viên công ty. Không chỉ thế, chính sách còn được tính cho cả những em bé sinh trong ba năm trước. Cả hội trường sững sờ trong giây lát, rồi bùng nổ tiếng vỗ tay.
“Tôi sững sờ. “Điều đó quá phi lý đến mức tôi mất ngủ vì không tin nổi”, Hong Ki, 37 tuổi, quản lý truyền thông với một con gái 3 tuổi lúc bấy giờ nhớ lại.
Nỗi lo dân số già hóa
Hàn Quốc hiện có tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, chỉ 0,75 con/phụ nữ. Nếu xu hướng này tiếp diễn, dân số sẽ giảm gần một phần ba vào năm 2072. Hệ lụy là vô cùng lớn: Lực lượng lao động thu hẹp, thu ngân sách suy giảm, trường học bỏ trống, xã hội già hóa nhanh chóng và quân đội thiếu nguồn tân binh.
Chính phủ đã chi hàng trăm tỷ USD cho nhiều chương trình: Trợ cấp tiền mặt, hỗ trợ nhà ở, ưu đãi thuế. Song hiệu quả vẫn hạn chế. Giờ đây, các doanh nghiệp – lo ngại nguy cơ thiếu lao động trong tương lai và đồng thời muốn thu hút nhân tài – cũng đã nhập cuộc.
Booyoung là đơn vị tiên phong và táo bạo nhất. Số tiền thưởng – gấp đôi thu nhập bình quân đầu người hằng năm – đã khuyến khích 28 nhân viên sinh con trong năm qua, nhiều hơn khoảng 5 người so với thường lệ. Chính sách này cũng thay đổi văn hóa công ty: Thay vì coi hôn nhân, sinh con là gánh nặng, nhân viên giờ khuyến khích nhau “kết hôn, nhận tiền, mua nhà”.
Các tập đoàn khác cũng đang có những động thái tương tự. Krafton (phát triển game) đã trả 43.000 USD khi sinh con, cộng thêm 29.000 USD chia theo từng giai đoạn cho đến khi con đủ 8 tuổi. Korea Aerospace Industries tặng khoảng 7.000 USD cho mỗi bé đầu và bé thứ hai, 22.000 USD cho bé thứ ba.
Tập đoàn Hanwha chi hơn 820.000 USD (7.200 USD/bé) cho nhân viên tại 14 công ty thành viên. Khảo sát nội bộ cho thấy 86% người được nhận khuyến khích sinh thêm con, 96% cho rằng chính sách giúp cân bằng công việc – gia đình. Doosan Enerbility, Posco, SBW và Kumho Petrochemical cũng tham gia với mức chi khác nhau.
Bài toán toàn cầu
“Đáng chú ý, tình trạng này không chỉ xảy ra ở Hàn Quốc. Nhiều quốc gia châu Á, châu Âu và cả Mỹ cũng đang đối mặt với tỷ lệ sinh giảm. Tại Mỹ, Tổng thống Donald Trump từng đề xuất khoản ‘thưởng’ trị giá 5.000 USD cho gia đình sinh con. Ở Trung Quốc, quốc gia 1,4 tỷ dân này vừa công bố sẽ trợ cấp 3.600 nhân dân tệ (khoảng 500 USD) mỗi năm cho mỗi trẻ dưới 3 tuổi.
Tại Hàn Quốc, bên cạnh các khoản hỗ trợ từ doanh nghiệp, Chính phủ cũng triển khai nhiều biện pháp khác: Mở rộng dịch vụ giữ trẻ, kéo dài thời gian nghỉ thai sản, cho vay thế chấp ưu đãi, thậm chí còn trợ cấp chi phí để những người từng triệt sản có thể phục hồi khả năng sinh sản.
Tại Incheon, gia đình có con sơ sinh chỉ trả 22 USD/tháng khi ở nhà công vụ. Ở Seoul, cha mẹ chưa có nhà riêng nhận hơn 5.000 USD tiền hỗ trợ nhà ở cho mỗi con trong hai năm. Mục tiêu là nâng tỷ lệ sinh lên 1 vào năm 2030 (mức thay thế bền vững là 2,1).
Nhờ sự kết hợp của cả hai phía, đã xuất hiện tín hiệu tích cực: Lần đầu tiên sau gần 10 năm, tỷ lệ sinh tăng nhẹ trong năm qua, và từ tháng 1 đến 5 năm nay, số trẻ sơ sinh tăng gần 7% so với cùng kỳ. Số lượng hôn nhân cũng tăng mạnh.
Tuy vậy, nhiều chuyên gia vẫn thận trọng. Một phần mức tăng có thể do hôn nhân bị trì hoãn trong đại dịch Covid-19. Trợ cấp tiền mặt, theo họ, chỉ là giải pháp tạm thời. “Điều cốt lõi là phải cải thiện mô hình làm việc linh hoạt”, Ko Woo-rim, Giáo sư chính sách dân số tại Đại học Quốc gia Seoul nhận định.
Về dài hạn, Hàn Quốc cần khuyến khích người trẻ rời vùng đô thị Seoul đắt đỏ để đến những khu vực thưa dân, nơi việc nuôi con dễ dàng hơn. “Không chỉ Chính phủ, mà cả đất nước phải nỗ lực”, Joo Hyung-hwan, Chủ tịch Ủy ban Dân số và Xã hội Già hóa của Phủ Tổng thống, nhấn mạnh.
