NHTW Thụy Sĩ bước vào kỷ nguyên lãi suất 0%

Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ (SNB) đã quyết định hạ lãi suất thêm 25 điểm cơ bản xuống 0% trong phiên họp ngày 19/6, đúng như dự báo của giới kinh tế. Tuy nhiên, NHTW Thụy Sĩ vẫn chưa quay trở lại chính sách lãi suất âm, trong bối cảnh nỗ lực kiềm chế đà tăng mạnh của đồng franc – đồng tiền đã tăng giá đáng kể do căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang.

Đây là lần đầu tiên quốc gia từng đi đầu trong việc thử nghiệm chính sách lãi suất âm chuyển sang mức lãi suất bằng 0. Động thái này được xem là biện pháp nhằm ứng phó với lạm phát yếu kéo dài và sự tăng giá của đồng franc Thụy Sĩ – một loại tiền tệ trú ẩn an toàn vốn được giới đầu tư tìm đến giữa cuộc chiến thương mại thời Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Động thái được đưa ra trong bối cảnh Thụy Sĩ đang phải đối mặt với áp lực giảm phát gia tăng, khi chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 5 ghi nhận mức giảm 0,1% so với cùng kỳ năm trước – mức âm đầu tiên trong vòng 4 năm. Trước đó, nhiều chuyên gia kinh tế đã dự đoán SNB sẽ hạ lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm, nhằm ứng phó với tình hình kinh tế trong và ngoài nước có nhiều biến động.

Từ đầu năm đến nay, đồng franc đã tăng hơn 10% so với đồng USD – một mức tăng đáng kể đối với một đồng tiền được xem là "nơi trú ẩn an toàn" trong thời kỳ bất ổn. Sự gia tăng giá trị của đồng franc đã khiến chi phí nhập khẩu giảm, từ đó tạo ra áp lực giảm phát đối với nền kinh tế. Đồng thời, điều này cũng gây khó khăn cho các nhà xuất khẩu Thụy Sĩ vì làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa trên thị trường quốc tế.

Theo SNB, quyết định điều chỉnh lãi suất lần này không chỉ nhằm kiểm soát giảm phát mà còn là một biện pháp phòng vệ chiến lược để làm dịu đà tăng giá của đồng nội tệ. Tuy nhiên, NHTW Thụy Sĩ vẫn chưa áp dụng lãi suất âm – một công cụ từng được họ sử dụng trong quá khứ – do lo ngại phản ứng từ các đối tác kinh tế lớn, đặc biệt là Mỹ.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Donald Trump, Bộ Tài chính Mỹ từng đưa Thụy Sĩ vào danh sách theo dõi các quốc gia có nguy cơ thao túng tiền tệ. Chính vì vậy, giới phân tích nhận định rằng SNB đang lựa chọn một hướng đi "an toàn về mặt ngoại giao" hơn – cụ thể là hạ lãi suất thay vì can thiệp trực tiếp vào thị trường ngoại hối, điều vốn dễ gây căng thẳng trong quan hệ thương mại quốc tế.

Đồng franc đã phản ứng tương đối ổn định sau thông báo từ SNB, không có nhiều biến động so với phiên liền trước.

Trong tuyên bố đưa ra cùng ngày với quyết định cắt giảm lãi suất, Ngân hàng Quốc gia Thụy Sĩ nhận định triển vọng kinh tế toàn cầu đang xấu đi. “SNB dự đoán rằng tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ yếu đi trong các quý tới”, thông báo nêu rõ. “Lạm phát tại Mỹ có khả năng gia tăng, trong khi tại châu Âu, tình trạng giảm phát được dự báo sẽ tiếp tục trở thành thách thức lớn".

Ngân hàng trung ương Thụy Sĩ nhấn mạnh rằng lạm phát hiện tại đã suy yếu so với quý trước. “Với việc nới lỏng chính sách tiền tệ hôm nay, SNB đang hành động để đối phó với rủi ro lạm phát giảm sâu hơn", cơ quan này cho biết thêm.

Tuy nhiên, các nhà phân tích tại Capital Economics lưu ý rằng trong tuyên bố của SNB không có điều chỉnh nào liên quan đến chính sách can thiệp tỷ giá hối đoái (FX), cũng như không đề cập cụ thể đến sức mạnh của đồng franc. “Điều này củng cố quan điểm của chúng tôi rằng SNB hiện chưa có ý định sử dụng các biện pháp can thiệp vào thị trường ngoại hối như một công cụ chủ đạo để nới lỏng chính sách tiền tệ trong ngắn hạn", các chuyên gia phân tích nhận định.

Thụy Sĩ lần đầu tiên triển khai lãi suất âm vào tháng 12 năm 2014, khi SNB hạ lãi suất tiền gửi xuống âm 0,25% nhằm kìm hãm làn sóng đổ vốn vào đồng franc – đồng tiền thường được các nhà đầu tư tìm đến trong thời kỳ bất ổn toàn cầu. Đỉnh điểm, ngân hàng trung ương hạ lãi suất xuống âm 0,75% – mức thấp nhất trong số các nền kinh tế phát triển – và duy trì chính sách này suốt hơn bảy năm, biến Thụy Sĩ thành một trong những quốc gia gắn bó lâu nhất với lãi suất âm cho đến khi chính thức chấm dứt vào năm 2022.

Việc quay lại lãi suất 0% vào thời điểm này đặt ra những thách thức tiềm ẩn cho hệ thống ngân hàng trong nước. Các ngân hàng Thụy Sĩ sẽ không còn được hưởng lợi từ phần lãi suất trên lượng dự trữ gửi tại SNB, trong khi theo lý thuyết, họ cũng có ít lý do hơn để chuyển chi phí tài chính sang khách hàng thông qua các loại phí hoặc lãi suất cho vay.

Giới quan sát cho rằng SNB đang cố gắng cân bằng giữa việc duy trì sự ổn định tiền tệ và hạn chế tác động tiêu cực đối với hệ thống tài chính – đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với nhiều rủi ro, từ lạm phát phân hóa đến khả năng suy thoái lan rộng ở các nền kinh tế lớn.

Tham khảo Financial Times (FT)

>> Quốc gia châu Âu có thể hạ lãi suất xuống dưới 0, chiến tranh tiền tệ sắp bắt đầu?