Nợ công toàn cầu vượt 300 nghìn tỷ USD: Hỗn loạn tài chính, vỡ nợ quốc gia có thể xảy ra?

Theo báo cáo công bố ngày 17/5 của Viện Tài chính Quốc tế (IIF), nợ toàn cầu đã đạt mức cao kỷ lục trong quý 1/2023 trong bối cảnh ngày càng có nhiều lo ngại về việc chính phủ Mỹ đứng trước nguy cơ vỡ nợ và có thể gây ra tình trạng hỗn loạn tài chính toàn cầu.

Nợ toàn cầu đã vượt mức 300 nghìn tỷ USD

Cụ thể, IIF cho biết nợ toàn cầu đã tăng 8.300 tỷ USD lên 304.900 tỷ USD trong ba tháng đầu năm nay. Con số này đã gần chạm đến mức nợ kỷ lục 306,3 nghìn tỷ USD vào cùng kỳ năm ngoái.

Tại các thị trường mới nổi, tổng nợ đạt mức 100,7 tỷ USD, cao nhất từ trước đến nay, tương đương 250% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Con số này tăng từ mức 75 nghìn tỷ USD vào năm 2019, tương đương mức tăng 34%.

Trong số các nền kinh tế mới nổi, mức tăng nợ công lớn nhất được ghi nhận ở Trung Quốc, Mexico, Brazil, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ, trong khi đó Nhật Bản, Mỹ, Pháp và Anh dẫn đầu nhóm các nước phát triển.

Theo báo cáo của IIF, sở dĩ đòn bẩy nợ trong hệ thống tài chính cũng như chi phí nợ dịch vụ ngày càng tăng xuất phát từ nguyên nhân lãi suất tăng và các vấn đề về thanh khoản do động thái thắt chặt chính sách tiền tệ của các chính phủ.

Theo tờ South China Morning Post, việc nợ toàn cầu đạt mức cao kỷ lục cũng là một cảnh báo mới đối với Trung Quốc - quốc gia đã chứng kiến tỷ lệ nợ trên GDP tăng hàng quý và có mức độ rủi ro lớn đối với trái phiếu kho bạc Mỹ.

Trong bối cảnh Fed đã tăng lãi suất lần thứ 10 liên tiếp chỉ trong hơn một năm và khủng hoảng ngân hàng Mỹ, các quan chức cấp cao của ngân hàng trung ương và bộ tài chính Trung Quốc đã nhấn mạnh những lo ngại về dòng vốn chảy ra khỏi các thị trường mới nổi.

Dữ liệu từ IIF cho thấy Trung Quốc ghi nhận vốn ròng chảy ra khỏi thị trường ở mức kỷ lục 80 tỷ USD trong năm 2022. Tính đến tháng 3/2023, các chính phủ nước ngoài sở hữu khoảng 3,57% nợ bằng đồng nhân dân tệ ở Trung Quốc, giảm so với mức 4,22% một năm trước đó. Tuy nhiên, dòng vốn từ các quỹ chảy ra khỏi thị trường cổ phiếu và trái phiếu Trung Quốc đã chậm lại từ đầu năm nay.

Nguy cơ Mỹ vỡ nợ

Hiện giới đầu tư đang đặc biệt quan tâm đến các cuộc đàm phán nâng trần nợ công ở Mỹ nhằm giúp chính phủ nước này tránh nguy cơ vỡ nợ. Theo đó, nếu các nhà lập pháp tại Washington không đạt được những thỏa thuận nhất định, chính phủ Mỹ nhiều khả năng sẽ vỡ nợ 31,4 nghìn tỉ USD ngay trong đầu tháng 6.

Đối với thế giới, một khi nền kinh tế lớn nhất vỡ nợ, sẽ là đón giáng nặng nề đối với hệ thống tài chính toàn cầu, vốn đã trong thời điểm nhạy cảm khi đang mất ổn định hậu khủng hoảng do đại dịch Covid-19 và tác động tiêu cực từ các vụ đổ vỡ ngân hàng vừa qua.

Ngoài ra, thị trường trái phiếu toàn cầu cũng sẽ chịu tác động nặng nề, bởi trái phiếu kho bạc Mỹ thường được coi là một trong những khoản đầu tư an toàn nhất và hơn một nửa số dự trữ ngoại tệ của thế giới là đồng đô la Mỹ.

Trong khi đó, Trung Quốc hiện là chủ nợ lớn thứ hai của chính phủ Mỹ, sau Nhật Bản. Theo dữ liệu từ Bộ Tài chính Mỹ, Trung Quốc đang nắm giữ khoản nợ trị giá 869,3 tỷ USD trong tháng 3, tăng từ 848,8 tỷ USD trong tháng 2. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc tăng nắm giữ nợ công của Mỹ sau 7 tháng giảm và đưa con số này xuống mức thấp nhất trong vòng gần 13 năm.

Hu Jie, cựu chuyên gia kinh tế tài chính cấp cao tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang Mỹ ở Atlanta và hiện là giáo sư tại Đại học Jiao Tong Thượng Hải, cho biết các chủ nợ đã đầu tư vào trái phiếu kho bạc Mỹ như Nhật Bản và Trung Quốc dường như không quá lo ngại về một vụ vỡ nợ.

“Có thể thấy một số áp lực về giá trên thị trường trái phiếu và có thể xảy ra cái gọi là bán tháo trái phiếu Mỹ ở một mức độ nhất định. Nhưng nếu xem xét kỹ thì có thể thấy những biến động này thiên về phản ứng mang tính cảm xúc nhiều hơn”, ông Hu cho biết thêm.

Bên cạnh đó, Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 17/5 vừa qua cho biết các cuộc đàm phán nâng mức trần nợ giữa Nhà Trắng và các nhà lãnh đạo Quốc hội đã đạt được nhiều tiến triển. “Tôi tự tin chúng tôi sẽ đạt được thỏa thuận về ngân sách, và nước Mỹ sẽ không vỡ nợ”, ông nhấn mạnh.