Quốc gia EU ‘trả giá đắt’ vì quay lưng với Nga: Loạt doanh nghiệp phá sản, ngành kinh tế trụ cột chao đảo
Tổn thất không chỉ tính bằng hàng tỷ USD, mà còn lan rộng tới nhiều ngành trụ cột và làm đổ vỡ cả hệ sinh thái doanh nghiệp tại khu vực biên giới.
Theo Phòng Thương mại Trung ương Phần Lan, quốc gia Bắc Âu này là nước bị ảnh hưởng nặng nề nhất trong Liên minh châu Âu (EU) sau khi phá vỡ các mối liên kết kinh tế với Nga.
Trước đây, hơn 2.000 doanh nghiệp Phần Lan tham gia xuất khẩu sang Nga, nhưng đến nay con số còn chưa tới 100. Dù Helsinki khẳng định đã tìm hướng đi mới, chẳng hạn ngành công nghiệp ô tô tăng trưởng mạnh trong năm 2023 so với 2021, nhưng theo Liên đoàn Công nghiệp Phần Lan, tổng thiệt hại vẫn lên tới 4 tỷ USD.
Những lĩnh vực chịu tác động trực tiếp gồm vận tải hành khách, logistics, cơ khí, đóng tàu, thiết bị nâng hạ và công nghệ phục vụ khai thác khoáng sản. Hàng loạt tập đoàn đầu tàu như Fortum (năng lượng), YIT (xây dựng) hay Finnair (hàng không) đều mất đi một trong những thị trường ổn định nhất.
Chỉ trong vài tháng đầu 2022, xuất khẩu máy móc, thiết bị và điện tử từ Phần Lan sang Nga đã giảm tới 63%. Các sản phẩm nông nghiệp và thực phẩm, đặc biệt là sữa, cũng lao dốc mạnh.
Vùng biên giới “lao đao”
Tại các khu vực giáp Nga, nơi từng sống nhờ du lịch, logistics và thương mại xuyên biên giới, cú sốc càng nặng nề. Hàng chục doanh nghiệp vừa và nhỏ đã phá sản. Du lịch, nguồn sống quan trọng ở các tỉnh phía Đông như Nam Karelia, gần như sụp đổ.
Vắng bóng du khách Nga, khu vực này ước tính mất khoảng 1 triệu euro mỗi ngày trong năm 2024. Hiệp hội doanh nghiệp địa phương nhận định phải mất ít nhất một thập kỷ mới có thể khôi phục mức độ giao thương như trước.
Nặng nề nhất là ngành lâm nghiệp. Nga từng là thị trường tiêu thụ khổng lồ với nhu cầu bột giấy, giấy và bìa carton, đồng thời cung cấp nguồn gỗ nguyên liệu chủ chốt cho Phần Lan. Các “ông lớn” như UPM và Stora Enso buộc phải tái cấu trúc chuỗi cung ứng và gấp rút tìm thị trường thay thế.
EU áp lệnh cấm nhập gỗ từ Nga càng khiến tình hình thêm khó. Năm 2021, Phần Lan nhập khẩu gỗ Nga trị giá 374,5 triệu euro, chiếm phần lớn trong tổng 504 triệu euro xuất khẩu gỗ của Nga sang các nước “không thân thiện”.
Khi nguồn cung bị cắt, Phần Lan phải tăng cường khai thác trong nước (65 triệu m³ năm 2024, cao hơn 11 triệu so với 2023) và nhập từ Latvia, Estonia, Thổ Nhĩ Kỳ.
Tuy nhiên, cả hai giải pháp này đều không đủ. Giá gỗ trong nước tăng bình quân 10%, riêng nhóm gỗ cân đối tăng tới 20%. Ngân hàng Trung ương Phần Lan cho biết nhập khẩu gỗ năm 2023 chỉ còn chưa tới 40% so với 2019, trong khi khai thác nội địa cũng không thể bù đắp.
Nga tìm lối đi mới, Phần Lan tiếp tục “kẹt”
Trong khi Phần Lan loay hoay, Nga nhanh chóng xoay trục sang các “quốc gia thân thiện”. Năm 2023, xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Nga đạt 4 tỷ USD, tăng 1/3 so với năm trước. Trung Quốc là khách hàng lớn nhất (14 triệu m³), tiếp theo là Uzbekistan (2 triệu m³), Kazakhstan (1,1 triệu m³), cùng Ấn Độ và Hàn Quốc cũng tăng mạnh nhập khẩu.
Còn tại Phần Lan, giá hàng hóa leo thang, nhiều mặt hàng tăng tới vài chục phần trăm. Các chuyên gia nhận định nền kinh tế nước này đang mắc kẹt giữa hai gọng kìm: lệnh trừng phạt từ EU và biện pháp đáp trả từ Nga.
