Quốc gia hiếm hoi hưởng lợi từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, dòng vốn đầu tư tăng mạnh chưa từng thấy

Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung tiếp tục leo thang, Brazil đang tận dụng cơ hội để khẳng định vị thế mới trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Các nhà xuất khẩu Brazil đặt kỳ vọng vào nhu cầu tăng cao từ Trung Quốc, khi quốc gia châu Á này tìm cách thay thế nguồn cung từ Mỹ sau các đòn trả đũa thuế quan nhằm vào nông sản Mỹ. Bên cạnh đó, Trung Quốc đã tăng cường nhập khẩu đậu nành từ Brazil, trong khi các ngành như bông và thịt gia cầm cũng ghi nhận sự quan tâm ngày càng lớn từ thị trường này.

Chỉ số chứng khoán chuẩn Bovespa của Brazil, vốn thiên về các ngành hàng hóa, đã tăng 9% tính đến ngày 1/4 – trái ngược với mức giảm 4,2% của chỉ số S&P 500 cùng kỳ.

Quan hệ thương mại giữa Brazil và Trung Quốc đã mở rộng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Brazil sở hữu nguồn tài nguyên dồi dào như thịt bò, quặng sắt và dầu mỏ – những mặt hàng thiết yếu cho nền kinh tế đông dân nhất thế giới. Ngược lại, Trung Quốc cung cấp nguồn vốn mà nền kinh tế lớn nhất khu vực Mỹ Latinh cần để phát triển cơ sở hạ tầng.

Không chỉ hướng đến Trung Quốc, Brazil còn nhìn thấy cơ hội thúc đẩy xuất khẩu sang Mỹ và các thị trường khác bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan của chính quyền Trump, dự kiến mở rộng từ ngày 2/4. Ngành công nghiệp giày dép – lĩnh vực sản xuất lớn nhất ngoài châu Á – đang hy vọng sẽ gia tăng thị phần tại Mỹ khi hàng Trung Quốc trở nên đắt đỏ hơn do bị đánh thuế.

Tuy vậy, Brazil cũng không nằm ngoài khả năng bị ảnh hưởng bởi các biện pháp thuế bổ sung từ Mỹ. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng Trung Quốc mới là bên chịu áp lực lớn hơn, qua đó tạo lợi thế cạnh tranh tương đối cho hàng hóa Brazil. Ngoài ra, việc Mỹ từ lâu duy trì thặng dư thương mại với Brazil cũng có thể là một yếu tố giúp nước này tránh bị nhắm mục tiêu trực diện.

Ông André Perfeito, kinh tế trưởng tại công ty tư vấn APCE (São Paulo), nhận định: “Sức mạnh gần đây của đồng real Brazil phản ánh sự lạc quan về triển vọng thương mại toàn cầu. Những điều chỉnh trong chính sách thương mại của Tổng thống Trump đang mở ra nhiều cánh cửa mới cho các quốc gia như Brazil”.

Tuần trước, Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva đã có chuyến thăm chính thức tới Nhật Bản, và đạt được đồng thuận với Thủ tướng Shigeru Ishiba về việc mở rộng cửa thị trường Nhật cho thịt bò Brazil. Hiện tại, khoảng 40% lượng thịt bò nhập khẩu của Nhật Bản đến từ Mỹ theo một thỏa thuận được ký kết năm 2019. Tuy nhiên, theo giới phân tích, thỏa thuận này có thể bị xem xét lại sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế mới đối với ô tô nhập khẩu từ nhiều quốc gia.

“Ông Trump không phải là cảnh sát trưởng của thế giới—ông ấy chỉ là Tổng thống của nước Mỹ,” Thủ tướng Brazil da Silva phát biểu trong chuyến công du. “Chúng ta cần vượt qua chủ nghĩa bảo hộ để thúc đẩy thương mại tự do và bền vững”.

Mặc dù Mỹ vẫn là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Brazil và duy trì mối quan hệ đồng minh quan trọng ngoài khối NATO, nhưng căng thẳng thương mại giữa hai quốc gia không ngừng gia tăng. Là một trong những nước xuất khẩu thép lớn nhất vào thị trường Mỹ, Brazil đã bị ảnh hưởng đáng kể bởi chính sách thuế quan diện rộng mà Tổng thống Trump áp dụng lên thép và nhôm nhập khẩu.

Hiện nay, Brazil đang vướng vào các cuộc đàm phán phức tạp với chính quyền Trump nhằm tìm giải pháp giảm nhẹ tác động từ những mức thuế này đối với các doanh nghiệp sản xuất thép trong nước.

Dù căng thẳng thương mại toàn cầu vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, giới đầu tư và doanh nhân tại Brazil vẫn đặt kỳ vọng vào kịch bản tương tự như nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump—thời kỳ mà Brazil từng hưởng lợi lớn từ cuộc đối đầu thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

Khi đó, Trung Quốc đã tăng cường mua đậu nành, ngũ cốc và thịt bò từ các nước Mỹ Latinh như một động thái đáp trả chính sách thương mại cứng rắn của Washington. Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, chỉ riêng trong hai năm 2018 và 2019, nông dân Mỹ đã thiệt hại gần 26 tỷ USD từ hoạt động xuất khẩu nông sản bị đình trệ.

“Những căng thẳng thương mại như vậy có thể tiếp tục thúc đẩy Trung Quốc mua nhiều ngũ cốc và sản phẩm protein từ Brazil hơn, từ đó giảm áp lực cạnh tranh với nông sản Mỹ và gia tăng xuất khẩu đậu nành, thịt bò, thịt gà của Brazil,” ông Plinio Nastari, Giám đốc điều hành Datagro – một công ty tư vấn nông nghiệp tại Brazil – nhận định.

Kể từ khi vượt mặt Mỹ vào năm 2009 để trở thành đối tác thương mại hàng đầu của Brazil, Trung Quốc đã rót hơn 70 tỷ USD đầu tư vào quốc gia Nam Mỹ này. Mối quan hệ sâu rộng đó thu hút sự quan tâm của cả giới chính trị lẫn cộng đồng doanh nghiệp.

Hiện nay, các công ty Trung Quốc nắm giữ khoảng 10% thị phần cung cấp điện của Brazil, đồng thời đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng cảng biển, hệ thống giao thông và hàng trăm dặm đường sắt. Những chiếc ô tô mang thương hiệu Trung Quốc đã xuất hiện dày đặc trên các tuyến phố của São Paulo – trung tâm tài chính sôi động nhất Brazil.

Theo Wall Street Journal, Tổng thống Lula da Silva đã đặt mối quan hệ với Trung Quốc vào vị trí ưu tiên chiến lược. Ông từng tiếp đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Brazil vào tháng 11 và trước đó, vào năm 2023, ông có chuyến công du tới Bắc Kinh.

Với tầm nhìn mở rộng hợp tác đa phương và giảm thiểu rủi ro từ chủ nghĩa bảo hộ, Brazil đang từng bước khẳng định vai trò là một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong bối cảnh cục diện thương mại quốc tế còn nhiều biến động, quốc gia Nam Mỹ này có vẻ đang tận dụng tốt thời cơ – không chỉ để mở rộng xuất khẩu, mà còn để định hình vị thế của mình trong trật tự kinh tế thế giới mới.

Tham khảo Wall Street Journal (WSJ)

>> Khủng hoảng kép tại Amazon: 12 triệu người Brazil sống trong vòng xoáy đói nghèo do phá rừng