Richard Wyckoff - "Tượng đài" phân tích kỹ thuật với bí quyết theo dấu "cá mập"

Wyckoff được biết đến là người tiên phong trong việc áp dụng phương pháp Phân tích kỹ thuật trong nghiên cứu thị trường chứng khoán, và được coi là một trong 5 huyền thoại của phân tích kỹ thuật, cùng với Dow, Gann, Elliott và Merrill.

Richard D. Wyckoff sinh ra tại Mỹ vào năm 1873, trong một gia đình nông dân không mấy khá giả. Cha ông mất sớm khi Wyckoff còn đang đi học, khiến ông phải nghỉ học sớm để phụ mẹ đi làm kiếm tiền nuôi gia đình.

Vào năm 15 tuổi, Wyckoff ông xin được việc làm một người chạy việc vặt cho một công ty môi giới chứng khoán tại thành phố New York, nơi đã khơi dậy và là khởi đầu cho niềm đam mê của ông với sự nghiệp đầu tư.

Mặc dù cuộc sống khi đó rất vất vả, ông vẫn không nản chí và luôn giữ tinh thần quyết tâm làm giàu. Wyckoff dành thời gian ban ngày để làm việc liên tục nhiều giờ liền với đồng lương rất thấp, và dành buổi tối để nghiên cứu tất cả những gì có thể về tài chính và giao dịch. Bằng sự chăm chỉ và nỗ lực không ngừng, Wyckoff đã có những bước thăng tiến rất nhanh trong sự nghiệp đầu tư của mình. Từ một cậu bé chạy việc, ông đã trở thành đối tác của một hãng môi giới chứng khoán vào năm 25 tuổi.

Mặc dù trong lịch sử không có nhiều ghi chép về những thương vụ đầu tư của Wyckoff, các nhà giao dịch trên thị trường vẫn luôn nhớ tới ông với vai trò là một người thầy đã đặt nền móng cho những lý thuyết phân tích thị trường thực sự hiệu quả. Trong số đó, có thể kể tới những triết lý của Wyckoff về thị trường chứng khoán, cùng với phương pháp phân tích kỹ thuật nổi tiếng dựa trên sự chênh lệch cung cầu, được biết đến với tên Phương pháp Wyckoff.

Wyckoff là một trong những người đầu tiên ý thức về hiện tượng dòng tiền lớn (dòng tiền của tổ chức và các nhân vật có lượng vốn lớn, hay chúng ta vẫn gọi là “Cá mập”) xuất hiện trên thị trường, với khái niệm mà ông sử dụng trong lý thuyết của mình là “Ông lớn” (Composite Man).

Mục đích cơ bản của Wyckoff là cố gắng giao dịch đồng nhất với các “Ông lớn” - những đối tượng có thể tạo ra sự ảnh hưởng lớn đến xu hướng giá cổ phiếu, từ đó có thể mua vào khi thị trường tăng và bán ra khi thị trường giảm. Theo quan điểm của Wyckoff, chúng ta có thể theo dõi và phát hiện những “dấu vết” của các dòng tiền lớn trên thị trường bằng cách quan sát khối lượng giao dịch và khoảng biến động giá, từ đó đưa ra các dự đoán và hành động để có thể bám theo dấu chân của người khổng lồ.

Nhìn chung, chu kỳ thị trường trong lý thuyết của Wyckoff có thể được chia làm 4 giai đoạn như sau:

- Tích lũy: Đây là giai đoạn đầu tiên của chu kỳ, khi giá cổ phiếu có xu hướng đi ngang ở nền thấp với khối lượng giao dịch trung bình. Trong giai đoạn này, dòng tiền lớn đang mua vào để tích lũy cổ phiếu, nên họ sẽ phải mua thành nhiều phiên với khối lượng mỗi phiên không quá lớn, tránh đẩy giá cổ phiếu lên cao và đánh động các nhà đầu tư nhỏ lẻ.

- Bật tăng: Sau khi tích lũy đủ, các “Ông lớn” sẽ bắt đầu bán lại lượng cổ phiếu trong tay cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ, hoặc sử dụng các mánh khóe khác để khiến giá cổ phiếu đi vào pha tăng mạnh, với mục đích là đẩy giá cổ phiếu lên một mức nền cao hơn.

- Phân phối: Khi cổ phiếu đã thiết lập một mức giá cao hơn hẳn so với giai đoạn tích lũy, tức là các “Ông lớn” đã đảm bảo được mức lợi nhuận của mình, họ sẽ phân phối phần còn lại của lượng cổ phiếu đang nắm giữ cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ (đồng thời mua vào những khối lượng nhỏ để không khiến giá trượt dốc quá mạnh), khiến giá cổ phiếu dao động đi ngang tại mức nền cao.

- Suy giảm: Sau khi đã “phân phối” hết lượng cổ phiếu trong tay cho các nhà đầu tư khác, “Ông lớn” sẽ thôi đỡ giá và để cho giá cổ phiếu lao dốc về các mức giá thấp, và ở mức nền thấp đó, một pha tích lũy khác sẽ bắt đầu.

Như vậy, theo lý thuyết của Wyckoff, nếu xác định được đúng điểm mua là ngay khi vừa hết giai đoạn tích lũy và điểm bán là ngay trước giai đoạn phân phối, chúng ta sẽ tối ưu được hiệu quả đầu tư.

Đồng thời, trong các cuốn sách của mình, Wyckoff cũng đã nêu ra các dấu hiệu để nhận diện các điểm mua và bán phù hợp, bằng cách quan sát khối lượng và biến động giá để phát hiện các dấu hiệu chuyển pha của dòng tiền lớn.

Tuy nhiên, ông cũng luôn nhấn mạnh rằng thị trường không phải là một cái máy, vì nó sẽ không lặp lại y hệt những kịch bản có sẵn, mà sau mỗi thời đại, mỗi chu kỳ, thị trường lại có những sự điều chỉnh tinh tế, những phát kiến mới mẻ. Vậy nên, để có thể theo dõi được các dấu hiệu của “dòng tiền lớn” một cách hiệu quả và linh hoạt nhất, các nhà giao dịch cần nắm được bản chất thật sự của những dấu hiệu này, và khi thị trường có những bước đi khác biệt so với lý thuyết của Wyckoff, các nhà giao dịch cũng cần tìm hiểu được lý do tại sao lại có những sự điều chỉnh như vậy.

Dù đã qua đời được gần một thế kỷ, những lý luận mà Richard D. Wyckoff để lại cho chúng ta về các mô hình giá và phương pháp phân tích của ông là những công trình nghiên cứu khổng lồ mà cho tới ngày nay, chúng vẫn luôn được học hỏi, nghiên cứu, phát triển thêm bởi các hậu bối, như David Weis với cuốn “Phương pháp Wyckoff hiện đại - Kỹ thuật nhận diện xu hướng thị trường tiềm năng”, hay Ruben Villahermosa với cuốn “Wyckoff 2.0: Tìm Hiểu Chuyên Sâu Về Cấu Trúc, Hồ Sơ Khối Lượng Và Dòng Chảy Lệnh Trên Thị Trường”.

Cùng với Phân tích cơ bản của Benjamin Graham và Warren Buffett, Phương pháp Wyckoff cũng là một mảnh ghép hết sức quan trọng, góp phần làm nên góc nhìn tổng thể và toàn diện nhất cho các nhà giao dịch khi đầu tư trên thị trường chứng khoán.

3 nguyên tắc vàng khi chọn cổ phiếu của huyền thoại đầu tư đã đào tạo nên Warren Buffett