Thép Việt trở thành mục tiêu trong cuộc hỗn chiến phòng vệ thương mại toàn cầu

Cuộc chiến thương mại toàn cầu trong ngành thép đang trở nên phức tạp khi các quốc gia đẩy mạnh các biện pháp phòng vệ, đặc biệt là chống bán phá giá và chống trợ cấp. Những vụ điều tra, áp thuế chống bán phá giá diễn ra liên tục tại nhiều nước, trong đó có Việt Nam và các đối tác xuất khẩu chính như Trung Quốc, Ấn Độ, EU và Mỹ.

Cuộc chiến thương mại ngành thép toàn cầu đang diễn ra gay gắt

Ngày 12/11, Bộ Công Thương Việt Nam đã công bố quyết định chấm dứt việc áp thuế chống bán phá giá với thép không gỉ cán nguội nhập khẩu từ Đài Loan, Indonesia, Malaysia và Trung Quốc. Các biện pháp này được áp dụng từ năm 2014 với mức thuế 3,07%-37,29% và được gia hạn vào năm 2019. Sau lần rà soát thứ hai, Bộ Công Thương nhận thấy thiệt hại đối với ngành sản xuất trong nước đã được khắc phục đáng kể, đồng thời khả năng tái diễn hành vi bán phá giá là thấp. Tuy nhiên, Bộ sẽ tiếp tục giám sát để bảo vệ quyền lợi của ngành thép và người tiêu dùng trong nước.

Song song với nỗ lực bảo vệ ngành sản xuất nội địa, thép xuất khẩu từ Việt Nam đang đối mặt với hàng loạt vụ điều tra phòng vệ thương mại từ các nước nhập khẩu. Kể từ tháng 6 đến cuối tháng 10, đã có 7 vụ điều tra chống bán phá giá với thép Việt Nam, từ Úc, EU, Nhật Bản, Ấn Độ, Thái Lan bao gồm các sản phẩm như thép cuộn cán nóng (HRC), dây thép, thép chống ăn mòn (CORE), và thanh cốt thép cán nóng. Đặc biệt, các thị trường lớn như Ấn Độ và EU đã đồng loạt mở điều tra chống bán phá giá với thép HRC Việt Nam trong tháng 8.

Ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương) chia sẻ: “Thép là mặt hàng nhạy cảm và thường xuyên trở thành mục tiêu phòng vệ thương mại trên thế giới. Khi thép Việt Nam đạt được tăng trưởng xuất khẩu, cũng là lúc các nước đẩy mạnh điều tra chống bán phá giá”.

Các quốc gia nhập khẩu trong đó có Ấn Độ, cho rằng thép giá rẻ từ Trung Quốc chuyển hướng qua Việt Nam nhờ các hiệp định thương mại tự do trong khu vực ASEAN, gây áp lực cạnh tranh đối với các nhà sản xuất nội địa. Business Standard đưa tin, các nhà sản xuất thép Ấn Độ đã yêu cầu Chính phủ áp thuế chống bán phá giá với thép HRC Việt Nam do lo ngại sản phẩm giá rẻ này làm giảm giá thép trong nước.

Tuy nhiên, ông Trung khẳng định, các vụ điều tra gần đây với thép Việt Nam không liên quan đến hành vi lẩn tránh thuế của sản phẩm Trung Quốc. Một số doanh nghiệp Việt Nam sử dụng thép cán nóng Trung Quốc để sản xuất sản phẩm khác xuất khẩu, song hiện tại Việt Nam đã tự chủ hơn trong sản xuất thép cán nóng nhờ Hòa Phát và Formosa.

Đáng chú ý, ngành thép Việt Nam không chỉ đối mặt với biện pháp phòng vệ thương mại từ các nước nhập khẩu mà còn phải bảo vệ chính mình trước sức ép nhập khẩu thép từ nước ngoài. Cùng ngày, Bộ Thương mại và Công nghiệp Malaysia thông báo khởi xướng rà soát hành chính đối với thép không gỉ cán nguội nhập khẩu từ Việt Nam và Indonesia. Động thái này xuất phát từ việc Bahru Stainless Sdn. Bhd., nhà sản xuất thép không gỉ duy nhất tại Malaysia, đã ngừng sản xuất từ 30/6. Điều này đặt ra thách thức cho thép Việt khi gặp phải làn sóng phòng vệ thương mại tại thị trường Đông Nam Á.

Tại Mỹ, ngày 30/10, Ủy ban Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (ITC) đã đưa ra kết luận cuối cùng về vụ điều tra chống bán phá giá với nhôm đùn ép nhập khẩu từ 14 quốc gia, bao gồm Việt Nam. ITC kết luận rằng ngành công nghiệp Hoa Kỳ không bị thiệt hại đáng kể từ sản phẩm nhập khẩu này, dẫn đến việc Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) không áp thuế chống bán phá giá/chống trợ cấp lên nhôm đùn ép từ các quốc gia bị điều tra.

Trong cuộc hỗn chiến thương mại toàn cầu này, EU cũng là một thị trường đáng chú ý đối với thép Việt Nam khi khối này là thị trường xuất khẩu thép lớn thứ hai của Việt Nam, chỉ sau ASEAN, chiếm 25% tỷ trọng xuất khẩu thép. Bất kỳ động thái phòng vệ nào từ EU đều có tác động lớn đến ngành sản xuất thép trong nước.

Với các vụ điều tra liên tiếp này, Việt Nam đang đứng trước áp lực lớn khi ngành thép là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực nhưng cũng là mặt hàng dễ bị tác động bởi chính sách phòng vệ thương mại. Những biện pháp này tuy giúp bảo vệ ngành thép của nước nhập khẩu, nhưng lại đặt các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam vào tình thế khó khăn. Bộ Công Thương cam kết sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp trong các vụ việc phòng vệ thương mại này, đồng thời thúc đẩy đàm phán với các đối tác nhằm giảm thiểu những tác động bất lợi cho ngành thép Việt Nam trong thời gian tới.

>> Hòa Phát (HPG): 3 năm ấp ủ tham vọng sản xuất thép ray đường sắt tốc độ cao, món quà ‘phút khai màn' có tạo nên kỳ tích?