Thị trường hồ tiêu: Xuất khẩu Việt Nam đạt giá trị kỷ lục dù lượng thấp nhất 8 năm

Trong bối cảnh giá tiêu thế giới tăng nhờ áp lực bán giảm và nhu cầu từ Trung Quốc gia tăng, Việt Nam ghi nhận kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu vượt mốc 1,1 tỷ USD chỉ trong 8 tháng đầu năm, mức cao nhất từ trước đến nay, dù khối lượng chỉ đạt 166.098 tấn - con số thấp kỷ lục kể từ năm 2017. Điều này phản ánh sự chuyển dịch mạnh mẽ của ngành, với diện tích trồng trọt đang thu hẹp nhằm hướng tới canh tác bền vững.

Trên thị trường toàn cầu, giá tiêu đang trên đà tăng nhờ các yếu tố hỗ trợ. Sau vụ thu hoạch giữa năm tại miền Nam Brazil kết thúc, áp lực bán ra giảm đáng kể. Mặc dù tồn kho vẫn còn tại Việt Nam và Brazil, nông dân cùng thương nhân đang giữ hàng, chưa vội tung ra thị trường.

Thêm vào đó, hoạt động mua đầu cơ cùng nhu cầu tăng từ Trung Quốc đã góp phần đẩy giá lên cao. Giá tiêu trong nước đã tăng mạnh trong tháng 8 nhưng giảm nhẹ vào giữa tháng 9. Hiện tại, tồn kho đang giảm dần do cuối vụ thu hoạch, trong khi nhu cầu từ các thị trường chính dự báo sẽ tăng, giúp duy trì giá ở mức cao trong thời gian tới.

Tại Việt Nam, hoạt động nhập khẩu hồ tiêu trong tháng 8/2025 đạt 3.052 tấn, với giá trị 19,9 triệu USD, giảm 3,9% về lượng và 6,5% về kim ngạch so với tháng trước. Các nguồn cung chính bao gồm Brazil với 17.506 tấn (tăng 117,2% so với cùng kỳ, chiếm 50,7%), Campuchia 8.539 tấn (tăng 28,7%, chiếm 24,7%) và Indonesia 6.326 tấn (tăng 39,6%, chiếm 18,3%). Việc Mỹ áp thuế cao lên hàng chuyển khẩu được xem là lý do khiến doanh nghiệp Việt Nam hạn chế nhập hàng giá rẻ để tái xuất, do chi phí tăng và rủi ro chứng minh nguồn gốc xuất xứ.

Về xuất khẩu, dù lượng giảm, giá trị lại đạt kỷ lục nhờ giá bán cao. Trong 8 tháng đầu năm, tiêu đen nguyên hạt vẫn dẫn đầu với tỷ trọng 70%, giảm từ mức 73,8% cùng kỳ trước. Dữ liệu từ Ủy ban Thương mại Quốc tế (ITC) cho thấy, trong 7 tháng đầu năm 2025, Mỹ - thị trường nhập khẩu hồ tiêu lớn nhất thế giới - chỉ nhập 52.292 tấn, giảm 6,5% so với cùng kỳ năm trước. Sự sụt giảm chủ yếu xuất phát từ nguồn cung chính là Việt Nam, với lượng hàng giảm mạnh 16,9% xuống còn 36.113 tấn, chiếm 69% thị phần. Mỹ hoàn toàn phụ thuộc vào nhập khẩu do không tự sản xuất được loại gia vị này.

Tháng 8, Mỹ vẫn là đối tác lớn nhất của Việt Nam, nhưng lượng xuất khẩu chỉ đạt 4.426 tấn, trị giá 30,9 triệu USD, giảm 48,4% về lượng và 41,2% về giá trị so với năm ngoái. Dù vậy, Mỹ vẫn giữ vị thế then chốt đối với ngành hồ tiêu Việt Nam. Ngoài Mỹ, xuất khẩu sang một số thị trường khác như Đức, Hà Lan, Philippines, Ai Cập, Nga và Pakistan cũng giảm về lượng, nhưng kim ngạch vẫn tăng nhờ giá cao. Riêng UAE giảm cả lượng và giá trị. Bù đắp phần nào, xuất khẩu sang Trung Quốc - thị trường lớn thứ hai - đạt 13.282 tấn, tăng 58,3%; Ấn Độ 9.720 tấn, tăng 7,1%; Hàn Quốc 5.427 tấn, tăng 3,2%; và Anh 5.296 tấn, tăng 27%.

Nhìn lại lịch sử, trước năm 1975, hồ tiêu chủ yếu được trồng quy mô nhỏ. Sau năm 1980, giá tăng thúc đẩy mở rộng diện tích lên 9.200 ha vào năm 1990. Tuy nhiên, giữa thập niên 1990, giá giảm khiến diện tích thu hẹp còn 6.500-8.800 ha. Từ năm 2000, diện tích bùng nổ, đạt 51.500 ha năm 2010 và kỷ lục 151.900 ha năm 2017. Từ 2018, giá biến động, dịch bệnh và thời tiết bất lợi khiến diện tích giảm xuống 131.800 ha năm 2020 và 115.000 ha năm 2023. Nguyên nhân chính là giá cả không ổn định, nông dân chuyển sang cây trồng khác như sầu riêng, bơ hay cà phê, cùng với dịch bệnh rễ gây thiệt hại lớn.

Dự báo đến năm 2025, diện tích hồ tiêu sẽ ổn định ở mức 105.000-110.000 ha, tập trung vào các vùng có điều kiện thuận lợi và áp dụng công nghệ để nâng cao năng suất. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành hướng tới duy trì 100.000-110.000 ha theo tiêu chuẩn GlobalGAP, VietGAP, kết hợp tưới nhỏ giọt, drone và cảm biến để giảm chi phí. Bên cạnh xuất khẩu tiêu thô, Việt Nam sẽ đẩy mạnh chế biến sâu như tiêu hữu cơ, tiêu đỏ và tiêu xanh đông lạnh để tăng giá trị.