Thiên tài Stephen Hawking và bài học trí tuệ: Thông minh đâu chỉ là con số IQ

Stephen Hawking, nhà vật lý lý thuyết vĩ đại của nhân loại, không chỉ để lại di sản khoa học khổng lồ mà còn truyền cảm hứng sống mãnh liệt thông qua nhân sinh quan và thái độ sống tích cực. Dù được cả thế giới thừa nhận là một thiên tài, điều thú vị là trong suốt cuộc đời, ông chưa từng một lần nhắc đến chỉ số IQ của mình, thậm chí còn xem việc quá đề cao con số này là điều thừa thãi. Sự im lặng ấy hóa ra lại trở thành một trong những tuyên ngôn sâu sắc nhất của ông về khái niệm trí thông minh.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2004, khi được hỏi về chỉ số IQ, Hawking chỉ nhẹ nhàng đáp lại bằng một nụ cười và câu nói đầy ẩn ý: “Tôi chẳng biết. Ai quan tâm chứ?”. Với ông, trí tuệ không nằm trong một con số đo đạc, càng không thể hiện bằng sự khoe khoang. Có lần, Hawking còn thẳng thừng nhận xét rằng “những ai tự hào về chỉ số IQ của mình là những kẻ thất bại”, một tuyên bố gây sốc nhưng phản ánh rõ triết lý của ông: giá trị con người nằm ở những gì họ tạo ra, không phải những gì họ được gán mác.

Với ông, trí tuệ không nằm trong một con số đo đạc, càng không thể hiện bằng sự khoe khoang.

Thay vì tôn sùng IQ như một thước đo tối thượng, Hawking đề cao năng lực sáng tạo, khả năng vượt khó và sự cống hiến cho cộng đồng. Ông là minh chứng sống cho một kiểu thông minh vượt qua mọi giới hạn vật lý. Dù bị ALS khiến cơ thể gần như bất động trong nhiều thập kỷ, ông vẫn làm việc không ngừng, nghiên cứu về hố đen, vũ trụ học và xuất bản hàng loạt công trình khiến thế giới thay đổi cách nhìn về vật lý vũ trụ. Điều đó cho thấy, Hawking không cần điểm số hay danh xưng để khẳng định trí tuệ của mình. Sự thừa nhận đến từ hành động và kết quả thực tế, không phải từ một bài kiểm tra.

Quan điểm này của ông cũng trùng khớp với lý thuyết “đa trí thông minh” của nhà tâm lý học Howard Gardner. Thay vì nhìn nhận trí thông minh theo kiểu tuyến tính và đơn nhất, Gardner cho rằng con người có nhiều loại trí thông minh khác nhau, từ logic, ngôn ngữ, âm nhạc cho tới vận động, cảm xúc hay khả năng tương tác xã hội. Điều này mở rộng cách chúng ta đánh giá giá trị và tài năng của một con người, cho thấy rằng mỗi người đều có thể là thiên tài trong lĩnh vực riêng của mình nếu được phát triển đúng hướng.

Stephen Hawking hiểu rõ rằng việc giới hạn trí thông minh vào một chỉ số là phiến diện. Thế giới này cần nhiều hơn một kiểu thiên tài. Có những người giỏi lập luận, có người giỏi thấu cảm, người khác lại có khả năng truyền cảm hứng. Xã hội phát triển nhờ sự đa dạng ấy, không phải nhờ những người đạt IQ cao đứng một mình trên đỉnh. Chính vì vậy, ông chưa từng để IQ của mình trở thành chủ đề bàn luận, bởi ông muốn mọi người tập trung vào câu hỏi lớn hơn: bạn sẽ làm gì với khả năng bạn có?

Sự khiêm tốn của Hawking cũng là một thông điệp giá trị giữa thời đại mà thành tích và danh tiếng thường bị thổi phồng. Ông chứng minh rằng một người thực sự thông minh không cần cố gắng chứng minh điều đó. Chính thái độ không khoa trương, tập trung vào nghiên cứu và chia sẻ tri thức đã làm nên hình ảnh một biểu tượng trí tuệ được kính trọng trên toàn thế giới.

>> 100 năm sau lời tiên đoán của Einstein, AI giúp con người nghe thấy âm thanh vũ trụ