Thuế và vốn đè nặng, các hiệp hội xuất khẩu đồng loạt kiến nghị gỡ khó

Kiến nghị loạt giải pháp gỡ khó cho doanh nghiệp

Ngày 12/8, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản 2025. Ông Nguyễn Thanh Bình - Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho biết Mỹ hiện áp mức thuế suất 20% đối với rau quả nhập khẩu từ Việt Nam. Điều này khiến giá bán tại thị trường Mỹ tăng, nguy cơ khiến người tiêu dùng nước này cắt giảm chi tiêu, kéo theo đơn hàng từ Việt Nam giảm mạnh.

"Rau quả Việt Nam sẽ chịu áp lực cạnh tranh lớn trước hàng sản xuất ngay tại các bang của Mỹ, hoặc từ Mexico, các nước Nam Mỹ vốn có khí hậu, thổ nhưỡng tương đồng nhưng lợi thế vận chuyển tốt hơn. Chưa kể so với Thái Lan, Malaysia, Indonesia… chúng ta đang ở mức thuế cao hơn", ông Bình phân tích.

Hiện Việt Nam nhập siêu rau quả từ Mỹ (560 triệu USD nhập khẩu so với 360 triệu USD xuất khẩu năm 2024). Vì vậy, ông Bình kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) và Chính phủ tiếp tục đàm phán để giảm thuế xuống 0% cho các mặt hàng rau quả vốn 100% do Việt Nam sản xuất.

Ngoài ra, để cân đối cán cân thương mại, Việt Nam nên tăng nhập khẩu một số trái cây từ Mỹ vốn không cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm nội địa như hạt dẻ cười. "Nếu nhập khẩu hạt dẻ cười từ Mỹ về chế biến, sau đó xuất ngược trở lại Mỹ, chúng ta vừa có giá trị gia tăng vừa góp phần giảm thâm hụt thương mại", ông Bình đề xuất.

Chung mối lo về thuế, ông Nguyễn Nam Hải – Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam, cho biết chính sách thuế mới của Mỹ cũng tạo áp lực lớn lên ngành cà phê, nhất là khi phải cạnh tranh với các quốc gia sản xuất khác.

Hiện các doanh nghiệp cà phê trong nước đang chịu áp lực vốn lưu động lớn, đồng thời phải nộp trước VAT 5% đối với cà phê nhân xanh. Theo dự báo, 6 tháng cuối năm 2025, ngành sẽ xuất khẩu 1,5 triệu tấn, đạt kim ngạch khoảng 7,5 tỉ USD. Số tiền VAT 5% tương đương 370 triệu USD (hơn 10.000 tỉ đồng), là một gánh nặng tài chính không nhỏ.

Từ thực tế này, Hiệp hội Cà phê Ca cao kiến nghị Bộ Tài chính xem xét đưa cà phê nhân xanh vào nhóm không chịu VAT, qua đó giảm áp lực vốn và giúp doanh nghiệp linh hoạt hơn trong thu mua, chế biến, xuất khẩu.

Ngoài việc duy trì thị trường Mỹ và EU, ông Hải nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khai phá thị trường mới, đặc biệt là Trung Quốc. "Mới đây, Trung Quốc đã cấp phép cho 183 doanh nghiệp cà phê của Brazil được xuất khẩu vào thị trường này. Đây là tín hiệu cho thấy cạnh tranh sẽ rất khốc liệt và doanh nghiệp Việt Nam cần nhanh chóng tiếp cận để giành thị phần", ông Hải nói.

Cùng chịu tác động từ các quy định thuế, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) kiến nghị Chính phủ đưa gạo vào danh mục hàng hóa không chịu VAT, nhằm kịp thời gỡ khó cho doanh nghiệp, ổn định chuỗi thu mua, chế biến, xuất khẩu và giữ vững sức cạnh tranh của gạo Việt trên thị trường quốc tế.

Chủ tịch VFA Đỗ Hà Nam, cho hay, trong 7 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo Việt Nam đạt 5,5 triệu tấn, kim ngạch đạt 2,8 tỷ USD. Trong bối cảnh nhiều quốc gia xuất khẩu gạo sụt giảm, Việt Nam vẫn tăng sản lượng 3,1% dù giá giảm 19%. Dự kiến cả năm 2025, Việt Nam sẽ đạt khoảng 8,8 triệu tấn, giữ vững vị trí quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới.

Gạo Việt Nam hiện đã xây dựng được thương hiệu riêng, được nhiều thị trường ưa chuộng, cung không đủ cầu. Giá xuất khẩu bình quân đạt 514 USD/tấn, cho thấy bước tiến tích cực.

"Đề nghị Bộ NN&MT cùng các cơ quan liên quan quan tâm, hỗ trợ để tận dụng tốt cơ hội này, đồng thời mở rộng thị trường sang Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Phi", ông Nam nói.

Với xuất khẩu thủy sản, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) Việt Nam Tô Thị Tường Lan thông tin, trong 7 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu thủy sản đạt 6,22 tỷ USD, tăng 17,2% so với cùng kỳ năm trước. Nếu chính sách thuế đối ứng mới của Mỹ được áp dụng, cá tra sẽ chịu tác động đáng kể về chi phí và giá thành trong bối cảnh thị trường Trung Quốc chững lại do tồn kho cao, doanh nghiệp buộc phải mở rộng xuất khẩu sang ASEAN, Nam Mỹ và Trung Đông.

Chiến lược ‘chia bài’ từng thị trường

Trước nhiều thách thức, để duy trì tăng trưởng, đạt mục tiêu đề ra, quyền Bộ trưởng Bộ NN&MT Trần Đức Thắng khẳng định, trước mắt, Bộ sẽ đồng thời tháo gỡ ba “nút thắt” lớn về tỷ giá, tín dụng và logistics; Tăng tốc đàm phán thương mại với Hoa Kỳ; Cập nhật kịp thời biến động thị trường; Bổ sung các sản phẩm giá trị gia tăng như thủy sản, trái cây chế biến, đồng thời triển khai chiến lược riêng cho từng ngành hàng.

Về lâu dài, tập trung vào xây dựng vùng nguyên liệu tập trung đạt chuẩn quốc tế, giữ vững thương hiệu chất lượng, ứng dụng công nghệ cao và đổi mới bao bì. Mỗi thị trường sẽ có chiến lược riêng. Hoa Kỳ: Đàm phán chia sẻ chi phí thuế, đẩy mạnh trái cây và thủy sản chế biến; Trung Quốc: Mở rộng xuất khẩu chính ngạch, chú trọng tiêu chuẩn chất lượng và truy xuất nguồn gốc; EU: Gỡ “thẻ vàng” IUU, phát triển vùng nguyên liệu đạt chuẩn, xây dựng thương hiệu và kênh phân phối bền vững.

Với thị trường Nhật Bản, sẽ ưu tiên tăng sản phẩm chế biến chất lượng cao; Đẩy mạnh thủy sản, gỗ, lâm sản, trái cây sang Hàn Quốc; ASEAN: Mở rộng rau quả tươi, thủy sản, sản phẩm chăn nuôi; Trung Đông: Khai thác thị trường Halal trị giá 2.000 tỷ USD, phục vụ 20% dân số toàn cầu.

"Để tạo đà cho giai đoạn 2026-2030, bộ đã thống nhất quyết tâm bằng mọi biện pháp đạt tăng trưởng ngành trên 4%, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 65 tỷ USD, phấn đấu 70 tỷ USD trong năm 2025", ông Thắng nhấn mạnh.