Tòa nhà chọc trời đầu tiên trên thế giới được xây dựng sau trận ‘bão lửa’ lịch sử, bị phá hủy vì lý do bất ngờ

Theo Guinness World Records, tòa nhà Home Insurance Building, tọa lạc tại thành phố Chicago, Mỹ, chính là tòa nhà chọc trời đầu tiên trong lịch sử. Công trình này đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong ngành xây dựng, khi áp dụng khung thép chịu lực thay vì sử dụng gạch truyền thống, giúp tòa nhà không chỉ cao hơn mà còn nhẹ hơn so với các công trình trước đó.

Thuật ngữ "skyscraper" (tòa nhà chọc trời) lần đầu tiên được sử dụng vào cuối thế kỷ 19 để miêu tả những tòa nhà cao tầng mọc lên trong thời kỳ bùng nổ xây dựng tại các thành phố lớn của Mỹ. Trước đó, từ này thường chỉ được dùng một cách hài hước để miêu tả những người hay vật có kích thước quá khổ.

Sau trận đại hỏa hoạn ở Chicago năm 1871, khiến hơn 9km² của khu trung tâm thành phố bị thiêu rụi, trong đó chủ yếu là các ngôi nhà gỗ, công tác tái thiết bắt đầu. Những công trình nhà ở mới được xây dựng bằng vật liệu đá, sắt và thép thay cho gỗ. Trong số đó, Home Insurance Building ra đời như một biểu tượng mới. Kiến trúc sư William LeBaron Jenney là người đứng sau thiết kế này, với chiều cao 42m và 10 tầng. Mặc dù con số này có vẻ khiêm tốn so với tiêu chuẩn ngày nay, nhưng vào thời điểm đó, đây là một công trình vô cùng ấn tượng.

Vào năm 1883, Công ty Bảo hiểm Nhà (Home Insurance Company) từ New York quyết định xây dựng trụ sở mới tại trung tâm thành phố Chicago và giao cho Jenney thiết kế một tòa nhà không chỉ chống cháy mà còn phải có độ cao lớn để tối ưu diện tích văn phòng. Là bạn học cùng lớp với Gustave Eiffel tại trường École Centrale Paris, Jenney đã nghĩ đến việc sử dụng một khung thép chịu lực để thay thế phương pháp xây dựng truyền thống với những bức tường dày. Ý tưởng này của ông được nảy sinh từ một tình huống tình cờ khi nhìn thấy vợ mình đặt một cuốn sách lên một lồng chim sắt mà không làm biến dạng nó.

Khung thép giúp giảm trọng lượng và độ dày của các bức tường, đồng thời tăng khả năng chịu lực cho tòa nhà, cho phép công trình có thể cao hơn mà không gặp phải vấn đề sụp đổ. Tính toán cho thấy Home Insurance Building nhẹ hơn gấp ba lần so với một tòa nhà cùng kích thước được xây dựng hoàn toàn bằng gạch.

Dù vậy, khi Jenney trình bày thiết kế của mình, nhiều người đã hoài nghi về tính khả thi của công trình. Khi được hỏi liệu có tòa nhà nào tương tự đã được xây dựng trước đó, hội đồng thành phố Chicago đã bày tỏ sự nghi ngờ. Tuy nhiên, Jenney vẫn kiên định khẳng định rằng đây sẽ là công trình đầu tiên có khung thép.

Trong quá trình thi công, đã có lúc Công ty Bảo hiểm Nhà và chính quyền thành phố yêu cầu tạm dừng để kiểm tra độ bền của công trình. Cuối cùng, vào năm 1885, Home Insurance Building được hoàn thành và không chỉ đứng vững mà còn tạo nên một cuộc cách mạng trong kiến trúc, mở ra phong trào "Trường phái Chicago". Những tòa nhà theo phong cách này sử dụng khung thép và lớp tường ốp ngoài, cho phép lắp đặt cửa sổ lớn và giảm thiểu trang trí bên ngoài.

Phong trào này đã làm thay đổi cách thức xây dựng các thành phố ở Mỹ và trên toàn thế giới trong thế kỷ 20. Các thành phố trở nên đông đúc hơn với sự xuất hiện của các tòa nhà cao tầng và khu vực trung tâm của Chicago, gọi là Loop, đã phát triển theo chiều cao thay vì mở rộng ra ngoài.

Năm 1890, Home Insurance Building được nâng cấp thêm hai tầng, nâng tổng chiều cao lên 55m. Đây không chỉ là tòa nhà chọc trời đầu tiên mà còn là tiền đề cho các cải tiến trong xây dựng, bao gồm thang máy nhanh và hệ thống ống nước hiện đại.

Chưa đầy 10 năm sau khi hoàn thành, vào năm 1893, Chicago đã có thêm 12 tòa nhà chọc trời mới, mỗi tòa cao từ 16 đến 20 tầng, tạo thành một khu tài chính sầm uất. Những tòa nhà này trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn, thu hút du khách muốn chiêm ngưỡng toàn cảnh thành phố từ trên cao.

Tuy nhiên, vào năm 1931, Home Insurance Building đã bị phá bỏ để nhường chỗ cho tòa nhà Field Building cao 163m với 45 tầng, hiện nay được gọi là Tòa nhà Ngân hàng LaSalle.

Dù ý tưởng xây dựng các tòa nhà cao tầng không phải là mới, như ở Shibam (Yemen) hay San Gimignano (Italy) với các tòa tháp cổ, nhưng khái niệm "tòa nhà chọc trời" chỉ thực sự được sử dụng để miêu tả những công trình có khung thép từ thế kỷ 19.

>> Tòa nhà chọc trời trị giá hơn 7.600 tỷ đồng ‘đắp chiếu’ gần một thập kỷ