Trung Quốc siết đất hiếm, một doanh nghiệp châu Âu thiệt hại hàng triệu euro

Ít nhất một thành viên đã thiệt hại “hàng triệu euro” vì Trung Quốc siết chặt kiểm soát đất hiếm, ECCC cho biết với các phóng viên hôm thứ Hai. Tổ chức có gần 25 năm hoạt động này từ chối tiết lộ danh tính doanh nghiệp bị ảnh hưởng, nhưng cho biết nhiều thành viên khác vẫn chưa có được sự rõ ràng về một quy trình nhất quán để tiếp cận nguồn khoáng sản chiến lược này.

Đất hiếm là nhóm khoáng sản then chốt đối với nhiều ngành sản xuất, từ ô tô đến chất bán dẫn. Theo Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, năm 2024 Trung Quốc chiếm hơn 69% sản lượng khai thác đất hiếm toàn cầu và nắm giữ gần một nửa trữ lượng thế giới.

Bắc Kinh đã tận dụng quyền kiểm soát này trong các cuộc đàm phán thương mại với Hoa Kỳ và các đối tác khác. Kể từ cuối năm ngoái, Trung Quốc gia tăng các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm, thậm chí yêu cầu bằng chứng cho thấy chúng không được sử dụng cho mục đích quân sự. Sau thỏa thuận đình chiến thương mại với Hoa Kỳ vào giữa tháng 5, Trung Quốc bắt đầu áp dụng cơ chế cấp giấy phép xuất khẩu sử dụng một lần.

Người phát ngôn của hãng sản xuất ô tô Đức Volkswagen cho biết: “Nguồn cung phụ tùng chứa đất hiếm của chúng tôi vẫn ổn định và hiện không gặp tình trạng thiếu hụt. Các nhà cung cấp của chúng tôi đang liên tục phối hợp với các nhà thầu phụ để xin được giấy phép xuất khẩu cần thiết”.

Tuy nhiên, ECCC cho biết sau giai đoạn số lượng phê duyệt tăng lên trong tháng 6 và tháng 7, các thành viên đã bắt đầu gặp khó khăn ngày càng lớn trong việc xin giấy phép. Tổ chức này cũng nhấn mạnh rằng các giấy phép hiện có chưa thể đảm bảo khả năng tiếp cận ổn định đối với đất hiếm, khiến tình trạng bất định gia tăng cho các doanh nghiệp.

Theo số liệu của Liên minh châu Âu, gần một nửa lượng đất hiếm nhập khẩu của khối trong năm ngoái đến từ Trung Quốc, tiếp theo là Nga và Malaysia.

Các biện pháp hạn chế tiếp cận đất hiếm ngày càng gắt gao trở thành một thách thức mới đối với các doanh nghiệp quốc tế đang phải xoay sở trong bối cảnh căng thẳng thương mại liên quan đến Trung Quốc.

Niềm tin của doanh nghiệp nước ngoài tại Trung Quốc đã suy giảm kể từ đại dịch Covid-19, khi các biện pháp phòng dịch làm gián đoạn chuỗi cung ứng. Kinh tế trong nước vẫn trì trệ, chịu tác động nặng nề bởi suy thoái bất động sản và tình trạng dư thừa công suất trong nhiều ngành công nghiệp.

Niềm tin nhà đầu tư giảm kỷ lục

Tuần trước, Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Thượng Hải cho biết kết quả khảo sát thành viên từ tháng 5 đến tháng 6 cho thấy mức độ lạc quan về triển vọng 5 năm tới đã xuống mức thấp kỷ lục. Gần một nửa số doanh nghiệp tham gia khảo sát (tỷ lệ cao nhất từ trước tới nay) cho biết đã chuyển hướng các khoản đầu tư dự kiến dành cho Trung Quốc sang các khu vực khác, chủ yếu là Đông Nam Á.

Các doanh nghiệp châu Âu và Hoa Kỳ đã cảnh báo nguy cơ thiếu hụt đất hiếm trong quý III, nối tiếp những gián đoạn sản xuất diễn ra từ đầu năm nay.

ECCC cho biết họ dự kiến sẽ làm việc với các nhà hoạch định chính sách Liên minh châu Âu tại Brussels vào tuần tới để cập nhật tình hình doanh nghiệp. Tổ chức này cũng đã công bố báo cáo lập trường thường niên, trong đó bao gồm một số khuyến nghị đối với Trung Quốc trong bối cảnh nước này chuẩn bị xây dựng kế hoạch 5 năm tiếp theo.

Phòng Thương mại châu Âu kêu gọi Bắc Kinh cần tìm giải pháp xử lý tận gốc tình trạng dư thừa công suất và trao cho khu vực tư nhân vai trò lớn hơn trong các ngành quan trọng như y tế, vốn đang chịu sự chi phối mạnh mẽ của các doanh nghiệp nhà nước.

Kế hoạch 5 năm và định hướng chính sách

Ông Jens Eskelund, Chủ tịch ECCC, cho biết trong các cuộc tiếp xúc gần đây với Bộ Thương mại Trung Quốc, nội dung thảo luận chủ yếu xoay quanh vấn đề tiếp cận đất hiếm.

Các nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc dự kiến họp vào tháng 10 để bàn về các mục tiêu phát triển giai đoạn 2026 - 2030. Bắc Kinh vẫn duy trì truyền thống công bố kế hoạch phát triển theo chu kỳ 5 năm. Phiên bản thứ 14, khởi động năm 2021, sẽ kết thúc cuối năm nay, nhường chỗ cho phiên bản thứ 15 bắt đầu từ năm sau.

Các doanh nghiệp châu Âu sẽ theo dõi sát diễn biến cuộc họp này, trong bối cảnh Trung Quốc hiện là đối tác thương mại hàng hóa lớn thứ hai của EU, với kim ngạch đạt 732 tỷ euro trong năm 2024.

Ông Eskelund nhận định: “Khi nhìn lại các kế hoạch như ‘Made in China 2025’, có thể thấy phần lớn những vấn đề mà chúng ta đang phải đối mặt hiện nay thực chất bắt nguồn từ các quyết định chính sách. Vì vậy, những kế hoạch như vậy có ý nghĩa hết sức quan trọng... Chúng thực sự định hình định hướng phát triển”.

Theo CNBC