TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cho rằng các khó khăn vẫn còn rất lớn, khả năng duy trì hoặc bứt phá của các động lực bên trong chưa rõ ràng cho năm 2024.
Nghị quyết của Quốc hội đã đề ra mục tiêu tăng trưởng năm 2024 là 6-6,5% trên tinh thần quán triệt các kết luận của Trung ương Đảng cũng như phân tích cụ thể các thuận lợi, khó khăn và khả năng đạt được mục tiêu năm 2024.
Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế còn nhiều khó khăn, nhiều ý kiến cho rằng mục tiêu tăng trưởng như đề ra dường như quá cao. Xung quanh vấn đề này, chúng tôi có cuộc trò chuyện với TS Nguyễn Quốc Việt, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR).
>>Nhất quán mục tiêu ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô
Khơi thông động lực thể chế
-Trong bối cảnh GDP năm được dự báo chỉ khoảng 5%, ông đánh giá như thế nào về mục tiêu này?
Trước tiên, phải nhấn mạnh rằng Nghị quyết mà Quốc hội ra là tiền đề quan trọng để cả nước có cơ sở cùng phấn đấu thực hiện. Tuy nhiên, xin không được bình luận về chỉ tiêu GDP cho 2024 là cao hay thấp nhưng cá nhân tôi có mấy điều muốn nhấn mạnh như sau:
Đầu tiên, những bất ổn toàn cầu vẫn tiềm ẩn sự gia tăng, các tổ chức quốc tế vẫn dự báo không mấy khả quan về tình hình kinh tế thế giới năm 2024.
Thêm vào đó, Việt Nam là một nước với nền kinh tế có độ mở cao, nên động lực tăng trưởng là xuất nhập khẩu bị ảnh hưởng khá tiêu cực do sự suy giảm cầu trên thế giới, ngoài ra mặc dù có những tín hiệu tích cực hơn từ đầu tư công hoặc khôi phục kinh doanh trong nước, nhưng các khó khăn vẫn còn rất lớn, khả năng duy trì hoặc bứt phá của các động lực bên trong cũng chưa rõ ràng cho năm 2024.
Trong bối cảnh dự báo kinh tế thế giới còn “u ám” thì đây là một chỉ tiêu để phấn đấu, tuy nhiên chỉ tiêu này cũng có cơ sở từ các tiến bộ của các động lực tăng trưởng trong nước và sự thành công duy trì ổn định kinh tế vĩ mô.
Ngoài ra, với nỗ lực ngoại giao xuất sắc dịp cuối năm 2023, kỳ vọng sẽ có những đột phá mới trong kinh tế đối ngoại, nhất là thu hút đầu tư quốc tế trong năm 2024 và nhờ đó hỗ trợ môi trường kinh doanh và tăng trưởng trong năm 2024.
>>Mỹ nói kinh tế Nga mất đà tăng trưởng do xung đột Ukraine
-Với nền tảng như vậy, theo quan điểm của ông đâu sẽ là động lực cho kinh tế Việt Nam năm 2024, thưa ông?
Để hoàn thành mức cao nhất chỉ tiêu kinh tế - xã hội, theo tôi là nên coi thể chế là động lực trực tiếp, vì cải cách thể chế là điều kiện tiên quyết nhằm khơi thông tất cả các “điểm nghẽn” của các động lực tăng trưởng khác từ đầu tư công, phát triển doanh nghiệp lẫn thúc đẩy tham gia vào dòng chảy thương mại và đầu tư quốc tế.
Cần khôi phục một nghị quyết riêng về cải cách thể chế, môi trường đầu tư – kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt trong công tác rà soát các mục tiêu thúc đẩy môi trường kinh doanh, chúng ta cần rà soát việc ban hành các điều kiện kinh doanh gây khó khăn, phiền hà, tăng chi phí tuân thủ chính sách và pháp luật của doanh nghiệp, bao gồm cả việc rà soát công tác thanh, kiểm tra chồng chéo, nhiều tầng nấc, làm mất thời gian và tăng chi phí của doanh nghiệp, hộ kinh doanh...
Cải cách thể chế có ý nghĩa quyết định nhằm tăng cường chất lượng quản trị công, phòng chống tham nhũng, tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình, qua đó đảm bảo hiệu lực và hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước, qua đó giúp tạo nền tảng cho sự tăng trưởng và phát triển bền vững.
Đồng thời, là cơ sở để phát huy các động lực tăng trưởng mới bền vững và công bằng hơn như các mô hình tăng trưởng xanh, dựa trên đổi mới, sáng tạo và kinh tế số.
Cùng với đó, tôi cho rằng cũng cần có cơ chế, chính sách để dứt khoát phá bỏ quan điểm sợ sai, không dám quyết (theo đúng chức trách, nhiệm vụ đã được pháp luật giao) phá bỏ các sự cố thủ của các rào cản kinh doanh, chưa thực sự tạo thuận lợi thương mại và đầu tư theo chuẩn mực quốc tế: Quyền tự do kinh doanh, quyền công bằng trong việc tiếp cận các nguồn lực của thị trường (đất đai, năng lượng, các lĩnh vực dịch vụ).
Cùng với đó, cần đánh giá tổng thể nhu cầu và chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp theo từng lĩnh vực, ngành hàng, đối tượng.
Bên cạnh các cơ chế thực thi – giám sát chính sách bởi các cơ quan bộ, ngành, thì cần sự vào cuộc giám sát, phản biện, tư vấn của các đơn vị tư vấn chính sách độc lập, các chuyên gia cao cấp, các hiệp hội và cả dư luận báo chí, truyền thông để đưa ra những nhận định, đánh giá, tìm ra những cái giải pháp phù hợp trong thời gian tới nhằm phục hồi kinh tế và tháo gỡ những khó khăn trong sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp .
Sắp tới, khi Kỳ họp thứ 6 Quốc hội tiếp tục diễn ra, tôi kỳ vọng các đạo luật sẽ được các đại biểu Quốc hội thảo luận cụ thể, chốt từng chính sách quan trọng, thống nhất cao để thông qua và đi vào thực tiễn phát huy tác dụng.
>>ADB dự báo GDP của Việt Nam năm 2024 duy trì mức 6%
Khoan thư sức dân
-Năm 2024, Chính phủ sẽ tiếp tục tập trung tháo gỡ khó khăn cho sản xuất - kinh doanh cho người dân và doanh nghiệp. Ông đánh giá như thế nào về tác động của chính sách này tới nền kinh tế, thưa ông?
Tôi cho rằng việc hỗ trợ người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn là rất cần thiết lúc này, nên tiếp tục thực hiện các chính sách hỗ trợ thuế, phí (giãn/hoãn/miễn) một số khoản thuế - phí cho doanh nghiệp.
Trong năm tới, cần chú trọng trước hết là đầu tư công, phải đảm bảo chi đúng, trúng và đủ cho các dự án trọng điểm. Việc giải ngân các nguồn vốn chi tiêu công nói chung, đầu tư công nói riêng đúng tiến độ có ý nghĩa vô cùng quan trọng, thậm chí quyết định hiệu quả động lực đầu tư công cho tăng trưởng GDP trong năm 2024.
Đặc biệt, các chính sách thuế, phí cũng cần dựa trên tình hình thực tế. Trong bối cảnh cần duy trì chính sách tài khóa mở rộng, cố gắng thực hiện tiếp các chính sách miễn, hoãn, giãn, giảm thuế cho người dân và doanh nghiệp như hiện nay, thì cũng không nên có động thái tăng hoặc bổ sung một số loại thuế, phí mới mà một số bộ, ngành đang rậm rịch chuẩn bị trong năm 2024.
Cần nhất lúc này là “khoan thư” sức dân, không nên trống đánh xuôi, kèn thổi ngược, gây xáo trộn môi trường kinh doanh vốn đã không có nhiều thuận lợi cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và hộ gia đình.
Ngoài việc khoan thư sức dân, thì các chính sách tài chính cũng cần hướng đến tạo lập một môi trường minh bạch, ổn định và công bằng. Nhất là làm sao các nguồn vốn ngân sách nhà nước, trong thời gian tới, nên chỉ là vốn mồi, để thu hút được thêm các nguồn lực trong và ngoài nước, hỗ trợ cho quá trình phát triển các nền tảng hạ tầng cho các mô hình tăng trưởng mới, như kinh tế xanh, tuần hoàn và chuyển dịch năng lượng tái tạo.
Sự phối hợp giữa chính sách tài khóa và tiền tệ, nhất là tham gia xử lý các doanh nghiệp nhà nước thua lỗ, các khoản nợ xấu, gắn với các can thiệp, hỗ trợ của nhà nước nhằm đảm bảo lành mạnh hóa thị trường tài chính, tiền tệ, qua đó giúp hỗ trợ ổn định kinh tế vĩ mô. Đây cũng sẽ là những yếu tố cần quan tâm khi hoạch định các chính sách tài chính cho năm 2024
Tóm lại, chính sách tài chính dựa trên sức khỏe doanh nghiệp, nên theo tôi, thời gian tới, Chính phủ, Bộ Tài chính cần tiếp tục theo sát, kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, thúc đẩy sản xuất kinh doanh, từ đó có nguồn thu về cho ngân sách nhà nước.
Cần thực hiện chính sách tài khóa mở rộng, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, kích thích tiêu dùng với tổng cầu, từ đó kết hợp ổn định vĩ mô thì sẽ tăng được cơ sở thu bền vững trong dài hạn.
-Trân trọng cảm ơn!
