Tỷ giá căng thẳng: Khoản cho vay margin gần 300.000 tỷ của các CTCK là nỗi lo thường trực?

Tiền vẫn dồi dào

Trong tuần từ 25/8 - 29/8, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã cho các thành viên vay tổng cộng 41.552 tỷ đồng với lãi suất 4% trên kênh cho vay cầm cố giấy tờ có giá. Cùng thời gian trên, khối lượng đáo hạn lên tới 58.822 tỷ. Như vậy, tổng hút ròng qua kênh là 17.270 tỷ đồng.

Trên kênh tín phiếu, không ghi nhận giao dịch trong cùng thời điểm.

Việc lãi suất liên ngân hàng giảm về mức thấp nhất hai tháng cho thấy thanh khoản hệ thống vẫn đang trong trạng thái dư thừa lớn hơn số tiền hút ròng về.

Ảnh: Wichart

Dòng tiền dồi dào với lãi suất thấp tiếp tục được đánh giá là nguồn lực cho doanh nghiệp, các công ty chứng khoán và nhà đầu tư trên thị trường khi tiếp cận nguồn vốn. Đây là yếu tố đẩy thanh khoản thị trường tăng mạnh trong hai tháng trở lại đây. VN-Index vì thế được kéo lên sát mốc 1.700 điểm.

Động lực tiếp theo của thị trường là sự bùng nổ của hoạt động cho vay ký quỹ. Margin ở 30 công ty chứng khoán top đầu tính đến cuối quý II/2025 đạt hơn 284.000 tỷ đồng (mức kỷ lục). Năm 2021, margin tăng chủ yếu do nhà đầu tư cá nhân, đến 2022 có sự điều chỉnh nhẹ, sau đó lấy lại đà tăng trưởng năm 2023 kéo dài đến quý I/2025. Tỷ lệ vòng quay giá trị giao dịch trên sàn HoSE/dư nợ margin đang có xu hướng giảm về mức khoảng 20 lần, cho thấy các công ty chứng khoán đang mở rộng danh mục margin cho nhiều mã hơn, ngay cả những cổ phiếu có thanh khoản thấp nhưng yếu tố cơ bản tốt.

Đvt: Nghìn tỷ đồng

Đáng chú ý, nguồn vốn margin chủ yếu được gia tăng trong bối cảnh công ty chứng khoán lớn đồng loạt tăng vốn khủng, từ VIX, SSI, TCBS... tới đây là LPBS. Bên cạnh đó là các hoạt động vay nợ tài chính ngắn hạn (chủ yếu từ các ngân hàng).

Còn nỗi lo tỷ giá

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Khối Nghiên cứu và Phát triển khách hàng cá nhân của Chứng khoán Yuanta Việt Nam, áp lực tỷ giá vẫn còn lớn, do hai yếu tố chính bao gồm: Thứ nhất là xu hướng rút vốn của khối ngoại, làm gia tăng nhu cầu mua USD; thứ hai là việc Việt Nam phải tăng cường nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ trong bối cảnh thâm hụt thương mại có xu hướng gia tăng.

Theo chuyên gia, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhiều khả năng sẽ hạ lãi suất vào tháng 9 hoặc tháng 10, với mức giảm khoảng 0,5%. Động thái này có thể giúp tạm thời hạ nhiệt áp lực từ đồng USD.

Mặc dù vậy, đây vẫn là điều chưa chắc chắn. Fed đã nhận được yêu cầu hạ lãi suất trở lại từ Tổng thống Mỹ Donald Trump sau một năm qua. Tuần trước, ông Trump đã tuyên bố sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook với cáo buộc nữ quan chức gian lận hồ sơ vay thế chấp mua nhà nhiều năm trước khi gia nhập Ngân hàng Trung ương.

Hiện tại, hai bên đang tham gia vào một cuộc chiến pháp lý căng thẳng. CNBC cho hay, hôm 2/9, gần 600 nhà kinh tế đã ký một bức thư ngỏ cảnh báo việc sa thải bà Cook có thể đe dọa tính độc lập của Fed và làm xói mòn niềm tin vào một trụ cột quan trọng của hệ thống tài chính Mỹ. Trong nhóm này có nhiều nhân vật từng đoạt giải Nobel như ông Joseph Stiglitz, bà Claudia Goldin, ông Alvin Roth, ông Paul Milgrom và ông Paul Romer.

Trong bức thư công khai gửi ông Trump và Quốc hội để bảo vệ bà Cook, nhóm các nhà kinh tế viết: “Chính sách kinh tế tốt đòi hỏi các thể chế tiền tệ đáng tin cậy. Đổi lại, các thể chế tiền tệ đáng tin cậy đòi hỏi Fed phải duy trì tính độc lập”.

Nếu động thái của Fed không diễn ra như kỳ vọng, tỷ giá USD có thể tiếp tục căng thẳng trong bối cảnh dự trữ ngoại hối Việt Nam suy giảm. Khi đó, NHNN nhiều khả năng sẽ phải áp dụng biện pháp điều tiết mạnh tay hơn. Việc gia tăng vay nợ ngắn hạn thời gian qua cũng khiến nhóm chứng khoán chịu thêm áp lực chi phí tài chính, ảnh hưởng tới kết quả kinh doanh.