Vị vua chứng kiến sự sụp đổ của nhà Thanh, bị thê thiếp đòi ly hôn và là người duy nhất không có lăng mộ trong lịch sử Trung Hoa
Từng có thể sống yên ổn trong Tử Cấm Thành, nhưng biến động lịch sử buộc ông phải rời khỏi Cố cung, bắt đầu chuỗi ngày bấp bênh và đầy biến động.
Nếu phải dùng hai từ để nói về cuộc đời của Phổ Nghi – vị hoàng đế cuối cùng của Trung Quốc – thì đó chính là "thăng trầm". Sinh ra trong gia đình hoàng tộc, ông được Từ Hi Thái hậu chọn kế vị ngai vàng từ khi còn rất nhỏ.
Thế nhưng vinh quang chốn hoàng cung không kéo dài lâu. Phổ Nghi trở thành nhân chứng sống cho sự sụp đổ của nhà Thanh, và từ đó, cuộc đời ông rẽ sang một chương hoàn toàn khác.
Từng có thể sống yên ổn trong Tử Cấm Thành, nhưng biến động lịch sử buộc ông phải rời khỏi Cố cung, bắt đầu chuỗi ngày bấp bênh và đầy biến động. Cuộc đời Phổ Nghi không chỉ gắn liền với những biến cố lớn của lịch sử Trung Hoa, mà còn là chuỗi dài bất hạnh cá nhân – trong đó có hai “kỷ lục” đặc biệt chưa từng thấy ở bất kỳ vị vua nào trước đó.
Vị hoàng đế duy nhất bị thê thiếp kiện đòi ly hôn
Trong xã hội phong kiến Trung Hoa, hoàng đế là người đứng đầu tối cao, còn các phi tần phải tuyệt đối phục tùng. Vậy nhưng Phổ Nghi lại là ngoại lệ hiếm hoi: ông là vị vua duy nhất bị một phi tần chủ động đòi ly hôn – và kiên quyết thực hiện điều đó.
Trong cuộc đời, Phổ Nghi từng kết hôn bốn lần với năm người phụ nữ. Cuộc hôn nhân đầu tiên được sắp đặt theo quy chế hoàng tộc, chọn đủ “tứ đại thê thiếp”. Khi đến tuổi trưởng thành, ông đem lòng yêu Văn Tú – một cô gái thông minh nhưng xuất thân nghèo khó, ngoại hình lại không nổi bật. Dù Phổ Nghi muốn phong bà làm hoàng hậu, nhưng áp lực từ triều đình đã khiến ông buộc phải chọn Uyển Dung – người được xem là “môn đăng hộ đối” – vào ngôi vị chính cung.
Văn Tú chỉ được phong làm Thục phi, và vào cung trước Uyển Dung đúng một ngày. Mối quan hệ giữa ba người từ đó trở nên phức tạp. Phổ Nghi không giấu sự thiên vị dành cho Văn Tú, nhưng chính điều đó lại khiến tình cảm đôi bên rạn nứt. Sau khi bị đuổi khỏi hoàng cung và sống lưu vong tại Thiên Tân, Văn Tú dần cảm nhận rõ sự bất công trong mối quan hệ này.
Khi biết tin Nhật Bản ngỏ ý giúp Phổ Nghi lập nên một quốc gia mới ở Đông Bắc, bà phản đối kịch liệt và khuyên ông chớ nên tin theo. Bất chấp lời can ngăn, Phổ Nghi vẫn làm theo ý mình.
Chính trong giai đoạn này, Văn Tú – vốn là người có khí phách – đã quyết định ly hôn. Bà không cam chịu cuộc sống chỉ tồn tại trong cái bóng của người khác, nhất là khi tình yêu không còn. Cuối cùng, Phổ Nghi trở thành vị vua đầu tiên và duy nhất trong lịch sử Trung Quốc bị phi tần đưa đơn ly hôn – dù lúc đó ông không còn nắm ngai vàng.
Vị hoàng đế không có lăng mộ
Trong quan niệm cổ truyền Trung Hoa, sự ra đi của một vị hoàng đế không chỉ là sự kiện trọng đại, mà còn là dịp để thể hiện tôn nghiêm và huy hoàng của triều đại. Các lăng mộ hoàng gia được xây dựng kỳ công, kéo dài hàng chục năm – như Lăng Tần Thủy Hoàng, hay hệ thống lăng mộ phía Đông và Tây của nhà Thanh.
Nhưng Phổ Nghi – vị vua cuối cùng của nhà Thanh – lại không có được vinh dự đó.
Sau khi qua đời năm 1967 ở tuổi 61, ông không được đưa về an táng tại lăng mộ hoàng gia như truyền thống. Theo quy định của nhà nước khi đó, thi thể ông được hỏa táng và chôn cất tại Nghĩa trang Cách mạng Bát Bảo Sơn – nơi an nghỉ của nhiều nhân vật Cộng sản Trung Quốc.
Phải đến sau này, người vợ thứ hai của ông – Lý Thục Hiền – mới xin phép đưa tro cốt ông về an táng tại Nghĩa trang Hoàng gia Hoa Long, gần khu vực lăng tẩm của các tiên đế nhà Thanh. Dù không được yên nghỉ trong lăng mộ uy nghi, thì ít nhất ông vẫn được nằm gần những người thân của triều đại đã từng đưa ông lên đỉnh cao quyền lực.
Sau bao năm bôn ba giữa các chế độ, giữa ánh hào quang cũ và hiện thực phũ phàng, cuộc đời của Phổ Nghi khép lại không bằng một đế vương lễ, mà bằng một nấm mộ nhỏ lặng lẽ. Ông ra đi như một nhân vật lịch sử đầy mâu thuẫn – người từng ngồi trên ngai vàng tối cao, nhưng cũng từng chịu cảnh bị ruồng bỏ, ly hôn và bị lịch sử cuốn trôi.
Cuộc đời ông là một chương đầy bi kịch, nhưng cũng là một lát cắt sắc nét cho những ai muốn hiểu về sự tàn lụi của chế độ phong kiến trong thời hiện đại.
