Vị vua có cuộc đời thăng trầm nhất lịch sử Việt Nam: Có 3 con rể đều trở thành vua, danh chính ngôn thuận lên ngôi nhờ vào giấc mơ của đại thần
Mặc dù không có nhiều công tích nhưng con đường làm vua của ông cũng có khá nhiều điều thú vị.
Lê Hiển Tông rất giỏi về âm nhạc và nhiều tài lẻ khác. Theo Hoàng Lê nhất thống chí: "Vua giỏi về các kỹ nghệ lặt vặt. Bao nhiêu cung điệu, nhạc phủ, nhà vua đều chế ra bài mới, âm thanh cực kỳ du dương, trong sáng".
Lê Hiển Tông (1717-1786) là vị vua áp chót của nhà Hậu Lê. Ông có tên húy Lê Duy Diêu, con trưởng của vua Lê Thần Tông. Theo mô tả của sử sách, ông là người mắt phượng, râu rồng. Năm 1740, ông được chúa Trịnh đưa lên làm vua.
Tượng thờ vua Lê Hiển Tông
Trước khi lên làm vua, ông bị chúa Trịnh giam trong ngục. Năm 1740, Trịnh Doanh lên ngôi chúa, chuyển Lê Duy Diêu đến giam ở nhà cậu mình là Vũ Tất Thận. Đêm trước đó, Vũ Tất Thận "mơ thấy thiên tử tới nhà, cờ quạt phấp phới, nhã nhạc vang lừng, rõ ra cảnh tượng của đời thái bình". Sáng hôm sau thấy quân lính giải hoàng tử đến nhà, ông rất kinh ngạc, cho là ứng vào giấc mộng của mình, bèn kể lại với chúa. Trịnh Doanh thấy vậy cho là người có phúc lớn bèn đón hoàng tử về tôn lên làm vua, đặt niên hiệu Cảnh Hưng.
Như vậy, nhờ vào giấc mơ của Vũ Tất Thuận, hoàng tử Lê Duy Diêu đang từ thân phận tù nhân đã trở thành vua của nhà Hậu Lê danh chính ngôn thuận. Ảnh minh họa
Lê Hiển Tông là vị vua rất giỏi về âm nhạc và nhiều tài lẻ khác. Theo Hoàng Lê nhất thống chí, vua giỏi về các kỹ nghệ lặt vặt. Bao nhiêu cung điệu, nhạc phủ, nhà vua đều chế ra bài mới, âm thanh cực kỳ du dương, trong sáng. Lê Hiển Tông cũng là vị vua cho mở nhiều khoa thi nhất trong lịch sử khoa cử nho học.
Dưới thời ông, triều đình đã cho mở 16 khoa thi, lấy đỗ 131 Tiến sĩ. Năm Canh Ngọ (1750), đời vua Lê Hiển Tông, lần đầu tiên trong lịch sử khoa cử Nho học, các sĩ tử phải nộp lệ phí thi mới được tham dự thi Hương, gọi là tiền thông kinh. Trị vì trong giai đoạn quyền hành đã rơi hết vào tay chúa Trịnh, các vua Lê chỉ còn là bù nhìn, chứng kiến nhiều vị vua thời trước từng bị nhà họ Trịnh phế bỏ, nên suốt cuộc đời làm vua của mình, Lê Hiển Tông gần như không có sự phản kháng nào với nhà họ Trịnh.
Theo các tài liệu lịch sử, Lê Hiển Tông là vua hiền lành, cam chịu. Theo sách Khâm định Việt sử Thông giám Cương mục của triều Nguyễn, "nhà vua là người nhân từ, trầm tĩnh. Lúc về già, gặp Trịnh Sâm áp bức, ông cũng chỉ ngậm miệng mà nhịn. Đến nay Tây Sơn tôn phò, nhà vua ngoài mặt tuy mừng mà trong bụng vẫn lấy làm lo".
Lê Hiển Tông cũng là vị vua cho ban hành bộ luật tố tụng đầu tiên của nước ta. Năm Đinh Dậu (1777), bộ "Quốc triều khám tụng điều lệ" được ban hành, gồm những quy định về kiện tụng, quy định thẩm quyền các cấp xét xử, thời hạn xét xử, trình tự bắt người, điều tra, khám xét…
Một đồng tiền được phát hành dưới thời Lê Hiển Tông
Trong thời gian làm vua, Lê Hiển Tông cho phát hành 16 loại tiền (nhiều nhất trong số các vua-chúa của chế độ phong kiến Việt Nam). Tất cả đều mang tên Cảnh Hưng: Cảnh Hưng Thông Bảo, Cảnh Hưng Trung Bảo, Cảnh Hưng Chí Bảo, Cảnh Hưng Vĩnh Bảo, Cảnh Hưng Thái Bảo, Cảnh Hưng Cự Bảo, Cảnh Hưng Trọng Bảo, Cảnh Hưng Tuyền Bảo, Cảnh Hưng Thuận Bảo, Cảnh Hưng Chính Bảo, Cảnh Hưng Nội Bảo, Cảnh Hưng Dụng Bảo, Cảnh Hưng Lai Bảo, Cảnh Hưng Thận Bảo, Cảnh Hưng Ðại Bảo, Cảnh Hưng Ðại Tiền.
Lê Hiển Tông là vị vua sống thọ nhất của nhà Hậu Lê (69 tuổi), ở ngôi lâu nhất (46 năm). Trong lịch sử phong kiến Việt Nam, ông là vị vua duy nhất có tới 3 con rể làm vua của những triều đại đối địch nhau. Vua có công chúa Ngọc Hân gả cho vua Quang Trung - Nguyễn Huệ, tạo nên mối tình rất đẹp trong lịch sử phong kiến nước Việt. Về sau, được sự mai mối của Ngọc Hân, một người con gái khác của vua là công chúa Ngọc Bình cũng lấy vua Cảnh Thịnh của nhà Tây Sơn. Đến năm 1801, khi nhà Tây Sơn sụp đổ, vua Gia Long lại lấy công chúa Ngọc Bình, hai người có tới 3 con chung.
